`Gyda phleser,' ebe Harri, `ond i chwi fod yn gyfrifol i mi am ganpunt os digwyddiff rhwbeth iddo.' `Dim peryg,' ebe'r Yswain, ac ychwanegodd, `ond tyrd dy hun efo ni, mi fydd yn dda gen i dy weld yn y cwmni.' Diolchodd Harri iddo, a theimlai yn hynod o hapus fod ei feistr tir wedi ei wahodd i ymuno â'r boneddigion oedd yn myned ar ôl y cŵn ddydd Llun, ac ni wnaeth efe ddim arall bron hyd y dydd penodedig ond ei daclu ei hun a'i geffyl ar gyfer yr amgylchiad.

Cyrhaeddodd Harri y Bedol pan oedd y boneddigion ar fedr eistedd wrth y bwrdd.

Amlwg felly ei fod yn un o'r boneddigion hynny yn y bedwaredd ganrif ar ddeg a dalai gopiwyr am lunio casgliadau o farddoniaeth a rhyddiaith ar eu cyfer.

Am ryw reswm meddyliodd yn sydyn am Ellis Puw, a theimlodd ar y funud ei fod yn nes at ei was yn ei glos ffustian a'i grys gwlân nag yr oedd at y boneddigion hyn yn chwyrli%o o'i gwmpas yn eu sidanau a'u melfed a'u lliwiau llachar, a'u dwndrio a'u chwerthin.

Y ceffyl oedd cyfrwng cludo boneddigion y Canol Oesoedd, ond yn Lives of Saints from the Book of Lismore fe ddyry'r golygydd enghreifftiau.

Yr oedd ei wraig, hithau, yn perthyn i ddosbarth y boneddigion ac yn olrhain ei hach i lwyth enwog Ednowain Benedw.

Yr oedd Ernest, Harri, ac un o'r boneddigion ieuainc ar y blaen.

Yr oedd ein ffordd trwy ganol gwlad neilltuol o dlws - yn fryniog, yn neilltuol y rhan gyntaf o'n taith - goediog; nid fforestydd ychwaith, ond llwyni mawrion yma a thraw fel a welir ar barciau boneddigion Prydain.

Yn Lloegr enwau anifeiliaid ac adar herodrol - rhai a ddigwydd ar beisiau arfau boneddigion - a geir ran amlaf a dyma sydd tu ol i enwau megis The White Lion, The Eagle and Child, The Unicorn, The Talbot (cidu).

Clywodd y gwrandawyr sut mae boneddigion Cymru'n ymdopi â bywyd yn yr 20fed ganrif yn Fine Families.

y mae hynny'n dystiolaeth deg i farn y mwyafrif mawr o'r gwŷr eglwysig a'r boneddigion Cymreig ar bolisi'r Tuduriaid.

`Petasech chi'n siarad fel yna efo fi yn rhywle heblaw yng nghwmni boneddigion fel hyn, Harri, mi faswn yn eich taro yn eich ceg,' ebe Ernest.

Gwþr caredig oedd gwþr Sir Gaerfyrddin; gwþr cymwynasgar, tylwythgar, teulugar, cymdogion da, boneddigion y tir; gwragedd diwyd, doeth a ffrwythlon; pobl heb ddail ar eu tafod, yn lletygar i grwydriaid, yn talu dyledioon, yn rhoi arian ar fenthyg heb wystl ond ymddiriedaeth, yn cynorthwyo'i gilydd; y bobl a fu'n dioddef gorthrwm a thrais y meistri tir a'r stiwardiaid, yn ymladdd yn erbyn anghyfiawnder, yn aberthu pob dim er mwyn egwyddor ac yn dal at eu hargyhoeddiadau hyd y carchar a'r bedd.

Sefydlodd ysgol i ddysgu mathemateg yn Llundain a chai waith hefyd yn diwtor preifat i feibion boneddigion.

Byddai'r goets yn aros wrth y Bont Fawr yn Llanrwst a thra byddai osleriaid yr Eagles yn newid y ceffylau, byddai rhai o'r boneddigion yn taflu arian i'r afon a byddai Twm yn neidio i'r gwaelod i'w codi.