Rhydwen Willams a roddodd inni bortread o'r cymunedau glofaol yn ei bryddest fuddugol 'Ffynhonnau' yn Eisteddfod Abertawe ym 1964.

Ar hyd y blynyddoedd, fe fu sawl sgandal o'r fath - Beddau'r Proffwydi gan WJ Gruffydd yn amau moesoldeb ambell flaenor; y gerdd Atgof gan Prosser Rhys yn awgrymu fod perthynas hoyw yn bosib yn Gymraeg ac awdur Saesneg fel Caradoc Evans yn ennyn melltith am weddill ei oes oherwydd ei bortread di-enaid o'r gymdeithas wledig, grefyddol, Gymraeg.

Mewn un dosbarth o lenyddiaeth ganoloesol fe gynigir i ni bortread o Arthur sy'n gwbl groes i'r un arferol.

Cafwyd amryw o nofelau'n ymdrin a'r bedwaredd ganrif ar bymtheg - Ar Fryniau'r Glaw ac Eryr Sylhet gan Merfyn Jones yn ymweud a'r India, ac yn arbennig helyntion y cenhadwyr cynnar yno, Llyfr Coch Sian a Sian a Luned gan Kathleen Wood, a Deunydd Dwbl gan Harri Williams sy'n bortread o Dostoiefsci.

Roedd yn cynnwys hunan-bortread a gastiwyd mewn haearn ym Mhort Penrhyn.

Sêr o genhedlaeth wahanol a ddathlwyd yn The Silver Screen - tri o sêr mawr Cymru o fyd y ffilmiau: Rachel Roberts, Stanley Baker a Ray Milland - tra roedd Bright Smoke yn bortread o Michael Sheen, seren newydd y theatr yng Nghymru.

I un a welodd bortread David Lyn o Ifans, y mae John Ogwen ar yr olwg gyntaf yn iau ac yn llai ffwndrus.