Yr oedd ganddo ffordd arbennig o lifio'r cyrbau o bren ynn, hwn oedd defnydd y cyrbau bob amser.

Pan oedd pawb wedi cilio i'w cytiau, roedd un o fechgyn y Llynges yn crwydro o amgylch y gwersyll yn chwilio am hoelion a darnau o bren a sachau, ac wedi iddo lwyddo i gael digon o ddefnyddiau aeth ati i wneud gwely bach reit handi iddo'i hun.

O weld yr hwsmon mewn ystum gweddi ar ganol llawr y gegin cafodd Pyrs gryn sioc a llithrodd y gist bren drwy'i hafflau a drybowndio i'r llawr.

Yr unig beth a gydgysylltai y darnau wrth ei gilydd oedd dau fach o bren, un ym mhob cwrbyn ac yn mynd i mewn i dwll yn y darn nesaf.

gwyddent am ambell bren i 'w ddringo, neu caent hyd i ryw bostyn i anelu cerrig ato neu dorri or llwyni rifolfer a phistol fel rhai starski a hutch.

Wedi darfod y ddau dwll mae ei fêt sydd ar y top yn gollwng dau bisyn o haearn crwn iddo; mae yntau yn eu rhoi yn y tyllau, wedyn mae'r sawl sydd ar y top yn gollwng darn o bren iddo.

Coes bren, coes blastig, menyg rybyr, trombôn, gwybedyn marw a gwin danadl poethion: i gyd yr un peth yn y diwedd.

Cofiwn am bren y bywyd a phren gwybodaeth da a drwg oedd yng ngardd Eden.

Tynnodd Aun ddarn o bren un deg wyth centimedr o hyd o'i fag a cheisio mesur y pysgodyn aflonydd o faen ei drwyn i fforch ei gynffon.

Yn ôl un hen gred golchwyd y baban Iesu am y tro cyntaf wrth dân o bren onnen.

Felly hefyd y mes wedi eu rhostio a'u cadw mewn dysgl o bren derw.

Weithiau gwnâi rhywun rhyw sylw ffraeth, megis, "Mae'n siŵr dy fod wedi nyddu digon o edafedd i wau siaced am y byd erbyn hyn, Morfudd!" A'i hateb yn ddieithriad fyddai, "Rhyw ddydd, Mr Jones, pan ga'i weill!" A chwyrli%ai'r olwyn bren yn fwy penderfynol fyth.

Yn lle rhoi cylch am olwyn bren yn yr efail fel y byddai saer coed yn gwneud, fe roddwyd yr olwyn honno y tu mewn i gylchyn pwced.

Mae ganddo gyfres o luniau o deisi, wedi eu paentio ar bren yn y dauddegau.

Ond rhaid cofio mai un cangen o'i bren a flodeuodd enwau.

Yng ngwir draddodiad roc a rôl fe gawn hanes y grwp yn ymweld a thy un o drigolion gwylltaf Caernarfon ac yn colli eu pennau mewn mwy nag un ystyr , gymaint âu bod yn...colli eu brên a theimlo fel ceffyl pren.

Rwy'n cofio'r sgwlyn yn dweud wrthym eu bod yn rhoi sgwaryn o bren am wddf plant a glywid yn siarad Cymraeg yn rhai o ysgolion newydd yr ardal ond welais i neb yn cael y gosb honno, beth bynnag oedd hi.

Malwyr y gelwid y dynion hyn; yr oedd ganddynt ordd fawr yn pwyso rhywbeth o un pwys ar bymtheg i un pwys ar hugain; math o erfyn oedd hwn a chanddo un pen fflat a'r pen arall wedi ei finio, a choes bren ryw ddwy droedfedd o hyd iddo.

Roedd ynunion fel cegin ffermdy - dresel, cwpwrdd tridarn, tan agored mewn basged haearn bwrw hanner ffordd i fyny'r wal, a goginiai gigoedd a physgod mewn dull barbiciw, crogai anferth o iau bren ar wal arall ynghyd a phob math o daclau gwneud menyn.

Yr unig sŵn oedd dyrnod pren ar bren a sloshian rhythmig wrth i'r clai gael ei daflu fesul dyrnaid i orchuddio plethwaith y waliau.

Pwysodd ei dau benelin ar bren y ffenestr a chodi ei phen tua'r awyr.

Fe ges fenthyg cyllell gan Nedi Pen-dre Hi naddiff fel nedde o chwith ac o dde Rhaid gwasgu'n bur gethin cyn torro bren crin Ni waeth iddi lawer y cefen na'r min.

Gosodwch wahanol fwydydd ar gaeadau metel wedi eu rhoi'n sownd mewn darn o bren ar ben postyn.

Yr un fath ag efo llongau pan aeth berfa bren yn ferfa haearn yr aeth y rhamant ohoni.

Yr adwaith, fel arfer, oedd colbio'r trueiniaid yn y ddwy res flaen gyda darn o bren a ddigwyddai fod yn gyfleus.

Wedyn, un noson, cafodd y gert bren ei dwyn a bu'n rhaid ailgodi'r garreg ar y gert newydd.

Mae wedi'i wneud yn gelfydd ar siâp llyfr agored o bren derw a rhai o gymeriadau gweithiau Mary Vaughan Jones (rhai fel Tomos Caradog, y llygoden unigryw) wedi'u llunio mewn arian yn sefyll ar lwyfan o'i flaen.

"O Iesu mawr," gwichiodd Morfudd, gan ddychmygu'r esgid fawr ddynol yn ymddangos unrhyw eiliad drwy bren y drws ac yn ei thrywanu rhwng ei choesau.

Ar ôl i'r person cyntaf wneud dymuniad rhaid oedd iddo redeg â chyffwrdd mewn rhywbeth wedi ei wneud o bren.

Rholiodd y memrwn o'r diwedd yn ofalus a'i gadw yn y gist bren yng nghornel bellaf yr ogof.

Nid fod y gwely hwnnw'n berffaith, oherwydd gan ei fod yn bren gwnâi gartref di-ail i bryfed bychain braidd yn debyg i foch coed.

Cyrhaeddodd ei fywyd o ufudd-dod ei uchafbwynt yn yr hunanymroddiad llwyr a wnaed ar bren er mwyn diddymu anufudd-dod Adda mewn cyswllt â phren.

Methu â chysgu llawer yn ystod y nos, er i Mac gysgu fel llo, set bren neu beidio.

Ar ôl y chwerthin gorweddodd yn ei hyd ar y llawr am oriau a llawes ei gôt dros ei lygaid, yn ddi-deimlad a chysglyd a diegni, fel pe byddai'n ddarn o bren.

Yr oedd bwrdd crwn ynghanol yr ystafell, o bren tywyll, bron yn ddu, a'r traed yn gorffen mewn siap palf llew.

Chwyrli%ai'r olwyn bren am filltiroedd, a throtiai blaen esgid fach dwt Morfudd bererindodau ar hyd y byd, a thu hwnt, o fore gwyn tan nos.

Fel arfer, fodd bynnag, roedd croesi neu neidio dros ysgub (o bren bedw neu fanadl) yn gyfrwng, yn ôl y gred, i sicrhau priodas hapus.

Reit o'r cychwyn bu'r arbrawf yn colli hygrededd gan fod y gert bren yn cael ei thynnu ar fatiau rwber wedi eu gosod ar y ffyrdd.

Plas Pren, medde nhw, oherwydd mai o bren y'i gwnaed o - ac y mae hynny yn gwneud rheswm gan mai ar lun a delw plasdai saethu Sweden ei hadeiladwyd.

Roeddan ni'n medru codi'i sgert a'i phais i fyny mor handi, a'u rhoi nhw'n sownd wrth 'i gwasg, ac mi oedd hi'n medru dod o hyd i'r cocos mor gyflym â gwylan fôr, hefo'r hen lwy bach bren 'na Mi gawson ni andros o hwyl yn hel, er na ddaru ni ddim cael gymaint â hi.

Canfu'r bardd y dyluniad beiddgar hwn 'yn fap o Gymru a ymddangosai fel petai wedi hoelio at ei gilydd ddarnau o ddefnydd amrywiol, darnau o bren haenog wedi'u peintio neu ddarnau o fwrdd wedi'u gorchuddio gan frethyn.