Mae Bro Gwyr yn llawn dirgelion yn wir!

Un enghraifft o rôl newydd yr Athrawon Bro yw eu cyngor a'u harweiniad yn y canolfannau i hwyrddyfodiaid a sefydlwyd gan rai o AALl Cymru.

Ni fedraf feddwl am well diwrnod i neb sy'n byw o fewn cyrraedd Bro Morgannwg na dilyn y daith arbennig yma a fedr eich ysbrydoli i ddechrau eich casgliad daearegol eich hun - fel y gwnaeth lolo Morgannwg yn ei ddydd.

Fel yr esgynna Sam i blith y cymylau a'r sêr yng nghwch y ferch ddi-enw, ddi-sylwedd a ninnau gyda hwy, y mae'r bro%ydd cartrefol beunyddiol, ein priod ardaloedd hysbys yn pellhau a lleihau otanom yn y dyfnder ac fe ddaw moment pan anghofiwn amdanynt yn

Papur bro Caerdydd sydd yn cynnwys newyddion am addysg, crefydd, chwaraeon a hamdden.

Papur Bro ardaloedd Pontypridd a Llantrisant.

Ond problem unrhyw ddiwylliant lleiafrifol yw ei bod yn straen ar adnoddau dynol ac ariannol gorfod darparu'r helaethrwydd defnyddiau sy'n angenrheidiol i blesio chwaeth amrywiol y gynulleidfa, ac na ellir chwaith fforddio troi unrhyw ffurf lenyddol i gyfeiriadau rhy esoterig ddeallusol ar draul ennyn diddordeb y mwyafrif (sydd ynddo'i hun yn lleiafrif!) Felly rhaid o hyd ennyn diddordeb yn y gair Cymraeg printiedig trwy gyfrwng pethau fel Cyfres y Fodrwy neu'r papurau bro, er bod y wasg argraffu'n anleu fwyfwy at bobl sy'n meddwl yn ystyriol erbyn hyn.

Gyda golwg ar y tair stori a leolir ym Morgannwg, straeon am gyfnod y Streic Fawr yng nghanol y dauddegau ydynt; ac yn un ohonynt, sef yn 'Gorymdaith,' teflir cip yn ôl ar y cyfnod yng nghanol y bedwaredd ganrif ar bymtheg pan ddaethai hen dadcu a hen famgu Bronwen i'r cymoedd am y tro cyntaf, 'wedi teithio mewn cert o Sir Gaerfyrddin.' Un o ferched Arfon oedd Kate Roberts wrth gwrs - ni chaiff neb anghofio mai yno y'i maged: Arfon (fel y gwelsom) oedd y magned a'i tynnai hyd yn oed ar ei gwely angau - a chan mor gysa/ ct a thriw y portreada hi fywyd y werin-bobl a drigai yno, ei llenyddiaeth hi yw'r nesaf peth at hanes cymdeithasol bro'r chwareli a luniwyd erioed.

Yn y gyfrol hon ceir atgofion Eifion Roberts am Gefn Brith a'r cyffiniau, bro beirdd megis Edward Morris, Perthillwydion, a Jac Glan-y-gors, Thomas Jones, Bryn Du (Cerrigelltgwm Isa, Ysbyty Ifan, wedi hynny), a Tomi Jones, Cernioge Bach ac Aelwyd Brys.

Y mae diwylliant pob bro a rhanbarth yn wrthrych rhyw gymaint o nodded.

Dyfynnaf hi â mawr ddile/ it, canys rhydd i mi'r cyfle i grybwyll y ffaith mai 'Beddargraff Twrnai' yw testun yr Englyn Ysgafn yn Eisteddfod Bro Madog y flwyddyn nesaf, ac mai'r Prifardd Dic Jones fydd yn beirniadau.

Cofiwn hefyd eiriau'r Salmydd: 'Fy llinynnau a syrthiasant mewn lleoedd hyfryd; y mae i mi etifeddiaeth deg.' Yr oedd David Ellis yntau yn caru bro ei febyd yn angerddol.

Llawlyfr Buddugol Eisteddfod Bro Delyn.

Yn wir, un o siomedigaethau llenyddiaeth Gymraeg yr ugeinfed ganrif yw bod profiadau mawr y bro%ydd diwydiannol wedi esgor ar gyn lleied o lenyddiaeth storiol dda.

Gwaetha'r modd nid oedd eu mapiau yn dangos y bobl oedd yn rhan o'r tir na'u teimlad o berthyn i'w bro enedigol, na'u hatgofion yn ymestyn yn ôl dros y cenedlaethau at eu hen, hen hanes.

Heddiw, nid oes reidrwydd ar neb i wlana ar ffriddoedd bro fy mebyd, ac y mae'r gorchwyl pleserus o dorri mawn yn darfod o'r tir.

A gaf i apelio am newyddion oddiwrth gymdeithasau ac unigolion; dyna'r unig ffordd i wneud papur bro diddorol, waeth heb a grwgnach os nad yw pawb yn gwneud ei ran.

Mae gan bob un o'r baeau o gwmpas Bro Gþyr ei hynodrwydd daearegol ei hun megis ffawtiau Bae Caswel, neu ffosiliau cregyn Chonetes ym Mae Three Cliffs, ond fe awn ni ar ein hunion ar y daith fer hon i ben draw'r penrhyn ym Mae Rhosili a Phen Pyrod.

Dosbarthwyd ffurflenni gan yr ymgynghorwyr eu hunain at yr athrawon bro a'r cydlynwyr oedd yn gyfrifol am HMS.

Cafwyd ymateb eithaf cyson gan yr athrawon bro i natur y gwaith a wnaed a'u perthynas â'r rhaglen genedlaethol, sef eu bod yn...

Pa sawl taith i ro llednentydd Bro Aled neu Gernyw mae wedi ei gwblhau?

Papur Bro yr ardaloedd Pontypridd a Llantrisant.

Pa hawl foesol oedd ganddo i ddiwygio treftadaeth y tadau a newid adeiladwaith bro?

Enghraifft nodedig o'r cychwyn hwn yw'r rhwydwaith papurau bro sy'n britho Cymru heddiw ac sy'n cynnal yn eu sgîl weithgareddau niferus ac amrywiol a phob un ohonynt yn hybu Cymreictod.

Gellid datblygu hyn fwy fyth trwy ddefnyddio'r papurau bro nid yn unig i wyntyllu anghenion yr iaith Gymraeg yn eu hardaloedd, ond fel y gwneir mewn rhai papurau, canmol a chefnogi'r gweithredoedd sydd o fudd i'r Gymraeg.

Safle swyddogol Prosiect Ein Bro 2000 Awdurdod Addysg Gwynedd.

Gorwedd y maes uwchlaw'r Wyddgrug ar y ffordd i Wernaffild, a maes hyfryd yw hefyd, eang a gwastad, ac yn ddelfrydol ar gyfer 'Steddfod Bro Delyn.

Credai'r Gweithgor y gallai'r Athrawon Bro gynnig arweiniad i'r athrawon ail iaith yn y dosbarth.

Yn Eisteddfod Genedlaethol Bro Colwyn, 1995, yr enillodd Tudur Dylan ei Gadair Genedlaethol - gyda'i dad, fel Archdderwydd, yn ei gadeirio.

Beth bynnag yw rhinweddau ardaloedd, a gwledydd eraill y byd, gallaf innau dystio fod bro fy mebyd a'i llechweddau yn 'myned o hyd yn fwy annwyl im'.

Dim ateb gan Afan Nedd, Rhondda Cynon Tâf, Caerdydd, Penybont, Blaenau Gwent, Casnewydd, Bro Morgannwg.

Mae yma sôn am fenter arwrol Sulyn, cyfraniad y papurau bro a sylw bachog mai Radio Cymru, efallai, ydi'r mynegiant cywiraf o'r traddodiad newyddiadurol Cymreig.

Cytunwyd na ddylid defnyddio'r Athrawon Bro fel athrawon cyflenwi.

Mae cartrefi mewn llawer o'n hardaloedd yn troi yn dai haf ac yn dai i bobl ymddeol; codir stadau mawr mewn llawer pentref ar gyfer pobl o'r tu allan. Mae ieuenctid ein gwlad yn cael eu cyflyrru i dderbyn mai gadael eu bro eu hunain i chwilio am waith yw eu tynged.

Y Ddolen yw enw'r papur bro sy'n wmpasu Trefenter, Blaenplwyf, Llangwyryfon, Llanilar, Cwmystwyth a sawl ardal arall.

Does unman yng Nghymru gyfan sydd yn llawnach o gorneli ac o gilfachau diddorol na Bro Gþyr, ac mae hi'n nefoedd i rhyw grwydryn chwilfrydig fel fi.

CYHOEDDI PAPURAU NEWYDD YNG NGHYMRU gan Beti Jones: Menter gwbl wirfoddol yw pob papur bro, ac amrywiant dipyn o ran maint, arddull a fformat.

Yn y tymor byr, byddai pwyslais gwaith y swyddog ar blant a oedd a phroblemau caffael iaith, am amrywiol resymau; f) bod yr Uned Iaith yn casglu gwybodaeth am yr adnoddau sydd ar gael, er mwyn canfod sut yr oedd awgrymiadau'r Gweithgor Cynradd yn cydlynu â chynlluniau'r Uned Iaith; ff) bod angen datblygu gwaith yr Athrawon Bro yn y maes dysgu ail iaith; Pwysleisiwyd rôl yr Athrawon Bro droeon.

Fe'm maged innau ar fferm Yr Hafod, yn ardal Ty Nant, bro mebyd David Ellis yntau.

Yn ystod y flwyddyn, tynnwyd sylw'r Swyddfa Gymreig yn gyson at bwysigrwydd y cynlluniau sydd gan yr awdurdodau i gynnal gwasanaeth athrawon bro a sefydlu canolfannau i hwyr-ddyfodiaid er mwyn goresgyn anawsterau sy'n codi o brinder athrawon a mewnlifiad disgyblion di-Gymraeg i ardaloedd Cymraeg.

Fel mae'n digwydd, mae'r Cor Meibion yr wyf yn aelod ohono, sef Cor Bro Glyndŵr (er mwyn y troednodwyr), yn canu gosodiad Bryceson Treharne o soned 'Dychwelyd' TH P-W; gosodiad teilwng, greda i, sydd yn llwyddo i danlinellu grym y soned ac i gyfleu dehongliad cerddorol o un JR ar ddiwedd ei ymdriniaeth.

Roedd y deinosoriaid yn byw tua un cant wyth deg o filiynnau o flynyddoedd yn ôl yn ystod yr oes Triasig a Jiwrasig, a Bro Morgannwg yw'r unig ardal yng Nghymru lle mae creigiau o'r cyfnod yma yn brigo i'r wyneb.

Noda'r adroddiad bod gwelliant yn swm ac ansawdd y deunyddiau oherwydd y projectau hyn, cynllun llyfrau'r CBAC a'r Swyddfa Gymreig a gwaith yr Athrawon Bro.

Bu Bro Gþyr yn gartref i ddynion ers cyn hanes ac mae'r sgerbwd a ddarganfuwyd yn Ogof Pafiland yn profi fod dyn wedi trigo yma am o leiaf ddeunaw mil o flynyddoedd, sef ers Oes yr Ia!

Daeth yr erthygl hon yn fuddugol ar gystadleuaeth 'Erthygl ar unrhyw agwedd ar fyd natur' yn Eisteddfor Bro Madog eleni.

Yn ol Hywel ystorm, ef oedd 'Llafn angau brau bro Gynffig.' Ymryson barddol, ond odid, a geir yn yr awdl uchod.

Canwyd emyn gan Gor Bro Dyfnan o dan arweiniad Mrs Magdalen Jones gyda Mrs Enid Griffiths yn cyfeilio.

Bu i ni drefnu Cystadleuaeth Antur Bro a noddwyd gan Shell Prydain; roedd hwn yn gyfle i bob math o grwpiau gwirfoddol ddangos ymdrech a llwyddiant.

Cyngor Gwlad: Adroddodd Mary Vaughan Jones fod llyfr o luniau bro Eco'r Wyddfa ar y gweill gan y Cyngor Gwlad.

Bu cwyno yn y papur bro lleol, Llafar Bro, fod mast teliffon symudol hyll wedi ymddangos, a mawr oedd y cwynion yn ei erbyn.

Yn nyddiau bwledi'r Dwyrain, mae rhywbeth yn eironig mewn canu am 'dawel ddinas Bethlehem' Daw i'm meddwl y cyfnod yn ein bro pan oedd fisitors yn fodau pur eithriadol.

...ond, mae'n anodd o hyn ymlaen wahaniaethu rhwng ymateb yr athrawon bro ar y naill gwestiwn rhagor y gweddill.

Y mae nifer o brosiectau yn ymwneud â hyrwyddo darllen yn y Gymraeg ar waith, sef atodiad ieuenctid i Bapur y Cwm, sef y papur bro lleol, wedi ei gynhyrchu gan blant a phobl ifainc y Cwm.

Llwyddodd Sara Maredydd, merch ddwy ar bymtheg oed o Ysgol Uwchradd Bro Ddyfi, Machynlleth i greu cymeriad oedd yn hawlio ein dicter a'n cydymdeimlad ac oedd yn corddi ein hemosiwn.

Fy hoff stori i - am reswm amlwg iawn - yw honno amdano yn darlithio un noson waith mewn festri capel ym Mhenrhyndeudraeth pan ddaeth gwraig gecrus braidd o'r enw Mrs R____, y gwyddem amdani er dyddiau sefydlu pwyllgorau Eisteddfod Genedlaethol Bro Madog, i mewn yn hwyr.

Y Mwmbwls yw'r bae cyntaf ar ochr ddwyreiniol Bro Gþyr, ac mae'r Garreg Galch a welir ger y Pier yn ddirgelwch llwyr i ddaearegwyr.

Cafodd tirlun Bro Gþyr ei lyfnhau gan yr un môr a orchuddiodd Ynys Môn yn ystod y cyfnod Mesosoig, tua dau gan miliwn o flynyddoedd yn ôl.

Cawsom ein hatgoffa am yr ail dro yn Eisteddfod Bro Madog am ein dyled i'r gorffennol.

Yn ogystal a bod yn brifathro roedd hefyd yn rhyw lun o ffarmwr, ond ffarmwr cwbl anghonfensiynol yng ngolwg gwerin gwlad bro'r Loge Las.

Ac mae trydydd achos wedi'i gofnodi yn ardal Awdurdod Iechyd Bro Taf.

Nodwyd bod angen creu cyflenwad digonol o athrawon bro i ymweld ag ysgolion yn yr ardaloedd Seisnig.

Mae Cymdeithas Cynghorau Bro a Thref Cymru wedi llunio rheolau sefydlog ar gyfer Cynghorau ac fel arfer byad y rhain yn cael eu mabwysiadu gan bob Cyngor.

I raddau, maedosbarthiad daearyddol ein sampl yn adlewyrchu patrwm o ddosbarthu'r holiadur drwy'r papurau bro, ond hefyd mae'n adlewyrchiad o'r srdaloedd lle gwelir y dwysedd uchaf o ddarllenwyr..

Mynych oedd y gwyliau drama tair act, a brwd, hyd at waed bron, oedd ymrwymiad y cyhoedd i'w cwmni%au bro, a pheryglus oedd hynt y beirniad druan fyddai'n gorfod hollti blew wrth bvwyso a mesur rhagoriaethau'r cystadleuwyr.

A Michel Rio, Cyfarwyddwr Asiantaeth Ddatblygu Economaidd Bro Lorient.

Yn gyntaf, rhaid creu cynghorau bro i ddisodli'r rhai presennol yn yr ynys gyfan.

Gwendid o fewn pob menter wirfoddol yw y gall y diddordeb bylu ar ol y brwdfrydedd cyntaf, a chlywid y wireb honh yn aml yn nyddiau sefydlu'rpapurau bro cyntaf.

Mae Alun Ifans, sy'n newyddiadura ar gyfer papur bro Y Cymydog, yn penderfynu dilyn trywydd stori'n fwy trwyadl na'r arfer, ar ôl i dŷ haf gael ei losgi yn y cyffiniau.

Ffenomen ddiddorol a phwysig arall ym maes cyhoeddi yng Nghymru yw'r papurau bro.

I sefydlu Is-Bwyllgor Datblygu Addysg Gymraeg fel bod peirianwaith barhaol i gryfhau a hybu datblygiadau newydd a bod yn fforwm i drafod problemau fel swyddi athrawon bro.

Prynhawn Sadwrn fe roddwyd dewis i ni i deithio'r ardal sef Y Cymoedd gyda Wendy Richards neu Bro Gwyr gyda Catrin Stevens, neu wrth gwrs fynd i ymweld â siopau'r ddinas!

parhau i annog a chynorthwyo cyhoeddwyr papurau bro.

Mae'n bosib i chi gerdded ar hyd y glannau o gwmpas Bro Gþyr gan gael eich hudo i fynd o gwmpas un trwyn, i mewn i fae arall, ac yn y blaen tan i chi gerdded milltiroedd heb sylweddoli wrth ryfeddu at yr holl greigiau diddorol.

Hyn i raddauhelaeth oherwydd cefnogaeth frwdfrydig y papurau bro.

Syniad Edward Williams (Iolo Morganwg), saer maen, bardd ac ysgolhaig o Drefflemin, Bro Morgannwg, oedd sefydlu'r mudiad, a hynny er mwyn adfer y traddodiad barddol i'w hen ogoniant.