Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

byw

byw

Oherwydd eu safleoedd daearyddol gall teithio i'r gwledydd sy'n datblygu fod yn gostus, a gall byw ynddynt tra'n ffilmio a recordio'r deunydd fod yn rhyfeddol o gostus hefyd.

Efo'i ewyrth, Matthew Owen y siop 'sgidia', y mae o a'i fam yn byw byth er hynny.

Ar adeg arall roedd o'n gweithio hefo un ar ddeg o ddynion eraill mewn chwarel, hwn eto mewn lle pur wyllt, a phawb yn byw mewn cytiau a gofalu am eu bwyd eu hunain.

Mae Lowri a'i gŵr Geoff yn byw yno ers rhai blynyddoedd bellach, ac nid yw Mrs Evans yn meddwl dim o hedfan dros For yr Iwerydd i'w gweld o leiaf unwaith y flwyddyn, tra y byddant hwythau yn dod draw yma bob yn ail.

Mi gofiaf fi'r dyn hwnnw tra byddaf byw.

Ni fedraf feddwl am well diwrnod i neb sy'n byw o fewn cyrraedd Bro Morgannwg na dilyn y daith arbennig yma a fedr eich ysbrydoli i ddechrau eich casgliad daearegol eich hun - fel y gwnaeth lolo Morgannwg yn ei ddydd.

Euthum i Miami, lle mae hanner ohonyn nhw'n byw, er mwyn holi'r gŵr sy'n cael ei ystyried fel arweinydd y chwyldro nesaf yng Nghuba.

'Mi roedd o'n byw ac yn bod yn lle'r BBC yn chwilota am fân swyddi.

A rhai ohonynt wedi byw drwy'r rhyfel diwethaf.

Roedd BBC Radio Cymru yn y Cnapan yn Ffostrasol hefyd ac yn Sesiwn Fawr Dolgellau, gan ddod â chynnwrf perfformiadau byw i gartrefi.

Pe bai'r gosodiadau'n gywir, anodd fyddai i neb ddywedyd i'ch erbyn, ond camsyniad sylfaenol eich dadl ydyw anwybyddu'r gwahaniaeth hanfodol rhwng traddodiad byw a thraddodiad marw, a marw hollol ydyw'r traddodiad Pabyddol yng Nghymru.

Dywedir am Thomas Jones Dinbych ei fod 'efo'i wybodaeth fawr yn medru byw gydag anghysondebau.

Ellis swyddog da byw y Sir, wrth drafod bridio a hwsmonaeth anifeiliaid, yn dweud wrthym am gofio bob amser mai dim ond y gorau sy'n ddigon da ni.

Achosodd y digwyddiad hwn lawer o dristwch yn Marian Glas, Môn, ac ym Mhwllheli, lle'r oedd y mêt a'i wraig yn byw.

Fodd bynnag, fe ddylai etholwyr syn byw yn y gogledd bryderu nad oes ynar un aelod o'r Cynulliad yno y mae Rhodri Morgan yn ei ystyried yn ddigon galluog i eistedd o amgylch yr un bwrdd ag ef.

Ces sioc o weld heidiau o fechgyn bychain croenddu, rhai mor ifanc â saith mlwydd oed, yn byw ar y strydoedd, yn cardota, a deifio ar y sgraps diangen oedd yn cael eu taflu allan gan y gwerthwyr ffrwythau.

Mae gwahoddiad cynnes i ddisgyblion Cymraeg Ail Iaith Cyfnod Allweddol gwrdd â Rapscaliwns - dwy garfan o ffrindiau, y naill yn byw yn y De a'r llall yn y Gogledd.

Llwyddodd Eddie Butler a Jonathan Davies i osod eu stamp unigryw ar Gwpan Rygbir Byd gyda'r rhaglen boblogaidd Scrum V, a rhoddwyd her ychwanegol i'r tîm chwaraeon wrth i'r BBC sicrhaur hawl i ddarlledu Cwpan Rygbi Ewrop pan ddychwelodd gemau byw i deledu BBC Cymru ar nos Wener.

Cynlluniwyd y rhan fwyaf o'r twf hwn i gartrefu pobl a oedd am symud allan o Lundain a byw yn y wlad.

Ar ben trais ei gwr, poen ysgaru, cyfrifoldeb y plant ac amodau byw anobeithiol, yr oedd swyddog y dref yn ei gwrthod.

Ni allai Ffredi gredu bod y doctoriaid coch yn gweithio'n wirfoddol i'r chwilod, er mwyn i'r rheini gael byw mewn plasdy moethus.

Ac yn Nhalaith Efrog Newydd yr oeddynt hwy yn byw.

Dydy'r dyn sy'n byw yn y plas ddim wedi bod yno'n hir.

Er bod y Bwrdd Marchnata Llaeth yn sicrhau siec fisol i rai ffermwyr, rhyw grafu byw mae'r mwyafrif sy'n gweithio'r tir.

Ddwy flynedd yn ddiweddarach tystiodd eto i'w dryblith yn ei gerdd 'Ewch, a chloddiwch Fedd i Mi', ac oni bai am ymgeledd ei ail wraig, Rachel, ni fuasai wedi byw i ddathlu ei ben-blwydd yn ddeg ar hugain oed.

Mi fuo am gyfnod cyn priodi â gwraig weddw ydi hi ar hyn o bryd, a 'dwyt ti'n synnu dim at hynny wedi byw o dan yr un gronglwyd â hi am wsnos - cyn priodi mi fuo'n gwasanaethu hefo rhyw nob a'i wraig - Syr Simon a Ledi Gysta chwedl hitha, ac mae'r rheini wedi troi yn 'i phen byth wedyn.

Cyn bo hir, 'roedd gan bron bob pentref ei alcemegwr ei hun; yn aml iawn, hen berson go od yn byw ar ei ben ei phen ei hun, yn teimlo'n sicr y gallai weithio hud a lledrith.

Mae hyn yn rhyfedd, oherwydd fod y rhan fwyaf o bobl yn byw yn y dref a dim ond tri y cant yn cael bywoliaeth o'r tir.

Dychymgwch eich bod yn byw drwy'r bedlam yna ar ôl Dolig pan mae pob dim ar sêl yn y sipa, a phob twll a chornel yn bloeddio hynny.

Roedd hi'n anodd cadw eich cartref fel pin mewn papur pan oedd defaid neu ychen yn byw ynddo hefyd.

Mi fuo'r arglwydd Gruffudd yn rhy hir yng ngharchar Degannwy..." "Mab naturiol ein Tywysog..." "O waed pur Cymreig..." "Yn byw fel gwr bonheddig ers chwe blynedd bron yng ngharchar Degannwy a Sinai'n gywely iddo!" Chwerthin amrwd wedyn nes i rywun eu hatgoffa y byddent at drugaredd yr Ymennydd Mawr a'r Gwylliaid pe rhyddheid yr arglwydd Gruffudd.

Paradwys pysgotwr fyddai afonydd clir a llynnau llawnion, a meddyliwch mor hapus fyddai ar ddarllenwr eang o gael byw mewn llyfrgell yn llawn o lyfrau o bob math.

Dywedir bod boneddiges yn byw yn yr ardal ar y pryd, a oedd yn dra gelyniaethus tuag at bobl y capel, neu 'y pengryniaid' fel y'i gelwid hwynt, ac iddi godi ffermdy Groes Gwta rhwng y Capel a'r ffordd fawr er mwyn ei guddio o'r golwg wrth fynd a dyfod ar ei theithiau.

Nid oedd cyfaddawd yn berthnasol i'r drafodaeth, gan nad oedd ffordd ganol rhwng byw a marw.

Bydd Anthony Copsey wedi byw yn ein plith yn ddi-dor ers chwe blynedd erbyn Dydd Calan, sy'n golygu y bydd ym gymwys i'w ddewis i'n Tîm Cenedlaethol yn erbyn ei wlad ei hun.

Mae Anne, y ferch, yn byw yn Llundain gyda'i theulu a Nicholas, y mab, yn brifathro yng Nghaerdydd.

Os bydda ganddo fo stori newydd, mi fydda ar y ffôn - "Glywaist ti hon?" neu, "Dwi isio mynd i lle ar lle heno, sgin ti rwbath i mi?" Mae llawer yn gwybod iddo deimlo i'r byw na chafodd arwain y 'Steddfod Genedlaethol.

Mae rhywun yn byw mewn gobaith y bydd newid.

Byw ym Mhwllheli a wnawn os priodwn.

Nid y ffaith seml ei fod yn idgwydd byw mewn haid sy'n perio i'r arbenigwyr ddweud hyddy, ond yn hytrach y ddibyniaeth er gwmni a phrofiad ei gilydd, a'r teyrngarwch i'w cymuned.

Ond nid yw popeth yn farw, fe heidia'r adar i'w brigau i chwilio am yr wyau a ddodwywyd gan y trychfilod a fu'n byw yno yn ystod misoedd yr haf.

Derbynnid ef fwyfwy fel aelod o adran y llwyth roedd e'n byw gydag ef, er na fyddai byth yn aelod cydradd, llawn.

A dyma gatrawd o filwyr - dim ond iti eu taro â'r wialen hud 'ma, fe ymladdan nhw fel milwyr byw.'

Ond ychydig olion arwynebol sydd ar ôl o bobl Oes yr Haearn, a nemor un traddodiad o'u gweithgareddau heblaw eu bod hwythau fel eu disgynyddion yn gorfod byw ar gynnyrch gwlad.

Gan fod safon byw pawb yn is, ac yng nghyfnod y rhyfel gan fod dogni ar fwyd, roedd y te parti yn ddydd i edrych ymlaen ato am wythnosau.

hwn yw haint, Oni chaf, o byddaf byw, Forfudd, llyna oferfyw.

Os deuai bwthyn anghysbell i'r golwg a hen wraig, neu gwr a gwraig oedrannus yn byw ynddo, fe fyddem yn canu tu allan a symud ymlaen heb aros am ateb.

'Fydda i ddim yn meddwl amdanyn nhw fel llefydd segur, ond fel llefydd byw a diddorol iawn yn eu ffordd eu hunain'.

Mae'r busnes wedi gwneud camau breision tuag at ymgorffori ymagweddau mwy blaengar i'w arlwy o wasanaethau, gan gynnwys penodi rheolwr datblygu cynnyrch newydd arbenigol i weithio'n agos gyda BBC Cymru mewn meysydd megis technoleg rithwir a llifo byw.

Eisiau dipyn o steil a byw hefo'r crachach yr oedd o.

Bydd premiere byw y gwaith yn Neuadd Dewi Sant ar Fawrth 1 gyda darllediad ar y teledu ddydd Sul, Mawrth 5 ar BBC 2 Wales/Cymru.

nage, ond rydw i wedi byw yma ers talwm.

Gan fod y myfyrwyr yma i gyd yn byw gartref ac nid yn y coleg, nid oeddynt erioed wedi cael cynnig y ffasiwn bryd.

Dechreuodd yr þyl i mi gydag Arwel Gruffydd yn Hwyl Byw yn darlithio ar Theophilus Evans i ddosbarth o bobl yn eu harddegau.

Mae Mr Dafydd Evans, yr olaf o'r meibion, yn byw gyda'i ferch a'i fab-yng-nghyfraith yn Llanfairpwll ar hyn o bryd.

Petai'n byw i fod yn gant ni fyddai'n anghofio'r ymweliad hwnnw.

Croesawai'r Eglwys gelfyddyd y paentiwr hefyd, a ymarferai â'i grefft ar y muriau gwyngalchog a darlunio golygfeydd Beiblaidd ac eglwysig yn lliwgar a byw; yn naturiol, fel yr âi tai'r ysgwi%eriaid yn fwy uchelgeisiol, câi'r paentiwr fynedfa iddynt hwythau'n ogystal.

Gan nad oedden yn byw yn y pentref, i gapel Beulah yr awn ni yn y prynhawn.

Ers ei sefydlu ym 1996, bu Iechyd Morgannwg Health yn gweithio gyd phartneriaid i sicrhau gwell iechyd i'r bobl sy'n byw yn Ninas a Sir Abertawe a Bwrdeistrefi Sirol Castell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont.

Da iawn nhw, mae nhw ddigon craff i sylweddoli na fedr tai ddim siarad, ond mae mynd gam ymhellach a sylweddoli fod y bobl sydd yn byw mewn tai yn siarad â'i gilydd y tu hwnt i'r bobl yma.

Hyd yn oed ar ddiwedd ei oes, ac yntau erbyn hynny yn byw ym Mhenarth, ac yn briod a'i drydedd wraig, Mary Davies, merch un o'i aelodau yn King's Cross, Saesneg oedd iaith y defosiwn teuluol a doi'r darlleniadau fel arfer o gyfieithiad Moffatt.

Minnau'n dweud fod gen i ferch yn byw yn Exeter heb fod ymhell o Topsham Road.

I ni sy'n byw heddiw anodd deall ymddygiad fel hyn gan þr talentog, ymroddgar a arloesodd mewn llawer ffordd.

Dywed fod tua hanner cant o Gwrdiaid bellach yn byw yng Nghaerdydd a nifer eraill wedi ymgartrefu yng Nghasnewydd ac Abertawe.

Dim ond ychydig fisoedd y buo ni'n byw yn y Gymru Newydd Gynhwysol pan ddeffrodd rhai rhyw fore a sylweddoli mai Inclusive Wales/Unclwsuf Wêls oedd hi.

Cafodd ei arestio ddydd Gwener a dywedodd Heddlu'r De ei fod yn byw yng Nghaerloyw, Gloucester, a'r cylch.

Deuthum i Tel-abib at y caethgludion oedd wedi ymsefydlu wrth afon Chebar, ac aros lle'r oeddent hwy yn byw; arhosais yno yn eu mysg wedi fy syfrdanu am saith diwrnod.

Buont yn byw yn Nulyn am bedair blynedd, a symud wedyn i Swydd Wicklow, lle'r oedd o wedi bod yn gweithio pan oedd o'n hogyn ifanc.

Mae Emlyn Penny Jones yn byw gyda'i wraig, Siân, a'u tair merch yn ardal Tonteg ger Pontypridd.

Gwyddom, os tynnir i lawr y babell ddaearol hon yr ydym yn byw ynddi, fod gennym adeilad oddi wrth Dduw, tŷ nad yw o waith llaw, sydd yn dragwyddol yn y nefoedd.' Ie, diddorol yntê?

Nid oedd mwyach yn sefydliad byw, a chyfrifid hi fel rhyw gymdeithas hanner-dirgel gyda'i defodaeth arbennig, heb fod ganddi unrhyw hawl i aelodaeth gyffredinol, megis y Rechabiaid a'r Seiri Ryddion.

Mae o'n byw yn Dubai ers chwe blynedd.

Er bod y newidiadau wedi rhoi gwell safon byw i bobl, mae nhw wedi creu problemau hefyd.

'R oedd hyn yn waith caled iawn ond 'r oeddem yn byw mewn gobaith y buasai'n werth yr ymdrech yn y diwedd.

Cyfle i fi weud 'thoch chi pwy sy'n byw ble.

Cyferiwn at Mrs Lilwen Howard, West Park Dr, a Mrs Louisa Williams, gynt o Green Ave ond yn awr yn byw yn De Breos Dr Cludwyd Mrs Howard i gael triniaeth yn Ysbyty'r Brifysgol Caerdydd, a Mrs Williams i Ysbyty Tywysoges Cymru, Penybont.

Begw a finna' sy'n byw yn yr hen le bach 'na ar y terfyn i chi.

Eich tasg yw dod i wybod am wahaniaethau fel hyn yn yr ardal lle rydych yn byw.

Dyma wlad o'r fath dlysaf - gwlad wedi bod unwaith, y mae yn amlwg dan driniaeth uchel; palasau a ffermdai mawrion ar bob llaw i mi, ond heb neb yn byw ynddynt - eu ffenestri yn yfflon, y muriau o'u cwmpas wedi syrthio, y perllanau mawrion a'r gerddi yr un ffordd â'r meysydd, a'r meysydd yn anialwch.

Boed y ddrama'n dda neu'n sal,mae'n rhaid i'r cyrtan ddwad i lawr ar y diwedd, ac mae rhai a fu ar lwyfan hanes yn siwr o fod wedi rhoi mwy o'r byw mewn bywyd na llawer arall.

Aeth Algis Geniusas â ni i fynwent uwchlaw'r hen ddinas yn Vilnius, heibio i'r tai ble'r oedd cŵn bach y drefn gomiwnyddol wedi arfer byw, i fyny y tu hwnt i'r fynwent swyddogol lle'r oedd pwysigion y sustem Sofietaidd yn gorwedd dan eu marmor trwm, draw i fryncyn bychan lle'r oedd cyrff y gwladgarwyr i gyd.

Grym gweddi a chyffyrddiad y Crist byw a barodd i'r salwch ymadael yn llwyr â'r corff.

ATHREITUS Am athreitus y mae Urmyc fwyaf enwog - y glaw eto, ac mae rhai o'r bobl stiff sy'n byw yno yn cadw math o wyliau od iawn.

Mae o wedi bod yn byw yn iawn am a wyddon ni ers hynny, tan rwan.

Roedd ei deulu'n arfer byw ar y ffin rhwng Iran ac Irac ond mae'n ofni eu bod erbyn hyn wedi gorfod ffoi am eu bywydau.

Ond eto er fy mod wedi meddwl yn siwr y deuwn ar eu traws yn y plas, doedd dim arwydd fod neb yn byw yno .

Deuai dyddiau crablyd setlo i lawr a byw yn ddiflas lwydaidd i'w ran yn ddigon buan.

Roedd mewn rhan o'r môr lle'r oedd llawer siarc yn byw.

'Roedd Mary ei chwaer wedi priodi ac yn byw ym Mhenrhyn Terrace ac yno yn naturiol yr aed gyntaf i holi.Siwrnai sethug a gafwyd.

Darganfuwyd gweddillion yn Llansantffraid a'r Gors-goch sy'n awgrymu bod unwaith Wyddelod, ychydig ohonynt o leiaf, yn byw rhwng Dyfi a Theifi.

Bu pobl yn byw yma ers yn fore iawn, ac y mae olion o Oes yr Haearn, bedwar can mlynedd cyn Crist, yn profi iddynt dderbyn eu cynhaliaeth o'r tir a'u hamddiffynfa yn yr hen gaerau a godwyd ar hyd a lled sir Aberteifi, a rhyw chwech ohonynt ar lannau Wyre o Ledrod i Lanrhystud ac un o fewn i'r plwyf, sef Caer Argoed.

Mae traed yr awdur ar y ddaear ac mae'r diweddglo yn nodi cyfraniadau'r cyfryngau mwy cyfoes i'r Gymru rydan ni'n byw ynddi.

Cyfarfod athro Saesneg sy'n byw i fyny'r grisiau.

Er eu bod yn byw mewn tŷ^ unig yn y wlad, yr oedd yn well gan Alphonse gwmni'r cŵn a'r gwningen na phobl.

Roedd ganddo ef gydwybod gymdeithasol effro iawn, wrth gwrs, ond yr esiampl a gynigiai ei stori i'r genhedlaeth yn union cyn f'un i oedd gwerth hunan-wellhad: goruchafiaeth hunan-ddisgyblaeth, diwydrwydd, a byw'n dda, gwerthoedd oedd wedi eu hangori mewn patrwm cymdeithasol di-sigl.

'A phan gyrhaeddodd Meiledi'r porthladd roedd y newydd, newydd gyrradd, bod 'i gorff o wedi'i gladdu yn yr eigion.' ''Fedra i ond dychmygu maint 'i siom hi, a chydymdeimlo i'r byw.' ''Does dim raid i ti fyta bara gofidia yr un eiliad yn 'chwanag.

Gellir canfod yn y newid mawr a ddigwyddodd yn y lleoedd y bu+m i'n byw ynddynt mai brwdfrydedd a chefnogaeth y rhieni gan mwyaf a barodd fod ysgolion Cymraeg ynddynt bellach.

Pan edrychaf yn ôl dros y blynyddoedd a chofio fel yr oedd hi yn y Rhondda pan oeddwn i'n mynychu Ysgol Ramadeg y Merched yn y Porth (y pryd hwnnw y 'Conty School for Girls' na feddyliodd undyn byw am ei galw wrth ei henw Cymraeg) y mae'r sefyllfa wedi newid yn fawr ac er daioni.

Maent yn byw bywyd gwag rhwystredig yn y dref mewn cymdeithas lle nad oes iddynt swyddogaeth.

Er bod cyfran fechan o'r troseddwyr a alltudiwyd i Awstralia yn ddihirod arswydus, rhaid cyfaddef fod y mwyafrif ohonynt wedi eu cymell i droseddu gan gyflogau isel, gan ddeddfau gorthrymus, safonau byw gwael, diweithdra achlysurol a diffyg addysg.