Owan Jos Ty'n Llech ddwedodd wrtho pan oedd yn dyrnu'n y Fadog 'Cau dy geg, neu cad dy din allan o gyrraedd blaen fy nhroed i'.

Mantais aruthrol mewn lle mor gyfyng oedd cad dau ddyn yn medru taro hefo unrhyw law ymlaen.

Ar ôl cefnu ar drên Llundain - Caeredin, roedd yn rhaid cad trên yn perthyn i gwmni'r 'Highland Railway' ac roedd oriau i aros cyn bod hwn yn codi stêm i'w siwrnai.

Ym mhlwyf Llechylched nid yw'r afon odid fyth yn cad ei galw'n Afon Caradog.

Bangor R. Tudur Jones Pobl a ddeuai o ben pellaf Môr y Canoldir yw'r trigolion nesaf y mae eu holion i'w cad yng Nghymru.

Gan fod llawer o ddynion yn gweithio yn y bonc roedd yn rhaid cad rhyw drefn gyda'r saethu, neu mi fuasai rhywun yn cael ei ladd neu ei anafu bob tro; felly roedd amserau neilltuol i'r saethu a threfn rhywbeth tebyg i hyn: roedd dyn penodedig yn chwythu biwgl, ac ar y chwythiad cyntaf roedd pawb nad oedd a wnelo hwy â'r saethu yn mynd i le diogel i ymochel neu, i ddefnyddio term y chwarel, i wardio ffiars.

Daw'r adran i ben yn hollol ffurfiol â brawddeg glo draddodiadol, a blwyddyn a dwy a thair y bu ef yn hynny onid oedd ei glod wedi ehedeg dros wyneb y deyrnas, ac y mae'r awdur wedi llwyddo i adrodd anturiaethau sy'n dechrau heb gyswllt â'i gilydd ond sy'n cad eu tynnu o wahanol gyfeiriadau yn un hanes cyflawn a gorffenedig.

Wedi glanhau'r graig mae'r dynion sydd ar y gwaelod yn cad yr arwydd ei bod yn ddiogel iddynt hwy ddechrau ar eu gwaith.

Ar ôl y saethu mawr mae'r cerrig sydd wedi dod o'r graig yn rhy fawr i neb fedru gwneud dim â hwy, ac felly rhaid cad twll eto ym mhob carreg, ond ddim yr un math o dwll â'r cyntaf: twll singl hand y gelwir hwn gan mai un dyn sydd yn ei wneud; ebill bychan sydd ganddo ac mae'n taro a throi ar ei ben ei hun.

Mae nhw'n ymarfer efo ni nos fory, wedyn mi ddônt am wythnos gyfa, ac mi fydd fel Cad Gamlan acw wedyn." "Mae'n debyg y dylswn i ddangos fy wynab, gan mai Gwyn ddaru'u gwadd 'nhw yn y lle cynta'." "Debyg iawn; ond nid ddylswn i ddylech chi ddeud ond mi liciwn i.