Oes 'na ddefnydd felly i'r ffurfiau carbon yma, yn enwedig pan fod 'na ffynhonnell weddol rad ohonynt ar y gorwel?

Mae silicon yn yr un golofn a charbon o fewn y tabl cyfnodol ac, fel carbon, elfen detra- falent yw silicon hefyd.

Thema ymchwil Wolfgang Kra%tchmer a'i gyd-weithwyr yn Heidelberg a Donald Huffmann yn Arizona dros gyfnod o amser oedd astudio llwch rhyngserol gan dybio mai carbon fyddai'r elfen fwyaf cyffredin yn y llwch.

Mae mawnogydd hefyd yn cynnwys carbon sydd, ar ffurf carbon deuocsid, yn rhannol gyfrifol am yr Effaith Tŷ Gwydr.

Wrth i'r burum dyfu, mae'n gwneud carbon diocsid sy'n ffurfio pocedi bychain o nwy yn y toes.

Nid yw hyn yn ein rhwystro rhag gofyn a all cyfansoddion carbon gael eu defnyddio i ffurfio organebau byw mewn dulliau gwahanol i'r rhai naturiol.

Cesglir felly mai carbon yn unig all ffurfio cyfansoddion digon cymhleth i gynnal bywyd fel yr adwanwn ni ef.

Ond mae'n rhaid derbyn bod carbon yn anhepgorol i gynnal organebau byw lle bynn ag y byddont.

Carbon yw un elfen sylfaenol ac y mae rhai eraill nad oes rhaid eu nodi yma.

Os dadleuir bod yn rhaid i fywyd fod yn gemegol gymhleth, rhaid dadlau hefyd nad oes ond carbon a all ffurfio'r nifer anferth o gyfansoddion angenrheidiol.

Genwair ddeg troedfedd ffibr carbon, rîl yn cario lein nofio AFTM.

Heb os, y mae'n bosibl ffurfio organebau byw o fewn y system carbon-dwr mewn llawer modd.

Carbon a silicon.

Ni all silicon ffurfio bondiau dwbl fel carbon.

Y rheswm syml am hyn yw gallu carbon i ffurfio cadwyni hirion o folecylau cydiol trwy ymgyfuno, a hefyd trwy gysylltu nifer fawr o wahanol grwpiau ag unrhyw folecwl.

Mae pob bywyd Daearol yn cynnwys toddiant a gyfansoddion carbon mewn dwr.

Roeddynt yn creu sustemau'r gofod yn y labordy, drwy anweddu llwch carbon gydag arc carbon mewn atmosffer o heliwm.

Felly dyma enedigaeth samplau sylweddol o drydedd ffurf alotropig yr elfen carbon.

Mae'r ffurf hon yn gyfleus iawn i gynnal bywyd, oherwydd ar ffurf nwy mae carbon yn elfen symudol iawn ac oherwydd ei hydoddedd gall gymryd rhan mewn amryw o adweithiau.

Ond nid felly y mae, oherwydd nid yw cemeg silicon yn union yr un fath a chemeg carbon.

Er enghraifft, fe ffurfir y cyfansoddyn carbon deuocsid fel yn O=C=O ac y mae hwn yn bodoli ar ffurf nwy.