Os nad wyf yn camgymryd fe fydd dyfodol Gruffudd eto yn y fantol ac fe gaiff ei ergydio fel ceiliog gwynt rhwng y Tywysog a Dafydd yr hanner Norman o Lys Aber." Erbyn hyn 'roedd y sbi%wr yn awyddus i gychwyn i'w daith.

Cam ceiliog oedd y cam o hynny i Senedd.

Fy rheswm dros ddibynnu ar y plu yma yw fod yr Arian Glas yn bluen oleu a'r Ceiliog Hwyaden Corff yn dywyll Beth bynnag fydd amgylch lliw gwiniadau'r tywydd a ffansi'r sewin mae'r ddau ddewis nawr gennyf ar yr un blaen llinyn.

Yr iâr yn unig sy'n eistedd ar yr wyau gan fod ei lliw brown tywyll yn ei galluogi i ymdoddi'n rhwydd i'r cefndir grugog, ond byddai'r ceiliog, gyda'i blu llwyd yn sicr o dynnu sylw at safle'r nyth.

Mynegodd ef ei argyhoeddiad, a'i ddilyn gan bob beirniad o bwys, mai'r bardd yw'r un â'r gallu ganddo i feddwl yn drosiadol, i glymu dau argraff efo'i gilydd yn undod clos - i weld henaint yn ddeilen grin ar drugaredd gwynt, i weld bedwen yn lleian, i glywed cân ceiliog yn y pellter yn dristwch mwyn hiraeth, i deimlo yn hen gapel gwag, i droi Angau yn weinidog yn dod i'w gyhoeddiad.

Gwrandawant ar naratif huawdl a hir-wyntog y stori%wr oedrannus sy'n medru darllen tynged ei ymwelwyr ym mherfedd ceiliog.

Yng nghanol y plât hwn mae asgwrn bychan yn syth i fyny; un a elwir yn Lladin yn crista gallii sef crib y ceiliog.

Pwyntiodd yn araf at frigyn oedd o fewn dwy lathen i ni, a dyna lle roedd ceiliog Coch y Berllan yn sefyll yn ei holl ogoniant.

Nid yw'r 'Ceiliog Mawr.

Pan brioda Shôn a minnau Fe fydd cyrn ar bennau'r gwyddau Ieir y mynydd yn blu gwynion Ceiliog twrci fydd y Person.

Byddai gan yr oruchwyliaeth nifer o raffwyr profiadol a medrus wrth law i archwilio wyneb y 'Ceiliog Mawr' a'r 'Negro' a mannau eraill lle byddai dyfnder mawr wedi i nifer o bonciau fynd yn 'un dyfn',John Morgan, Nant Peris, fyddai'n rhaffu'r clogwyn anferth a godai o Sinc Hafod Owen hyd at 'New York' .

Dau hen glogwyn diwerth a fu'n feini trarngwydd--yn llythrennol felly--i'r oruchwyliaeth trwy gydol y blynyddoedd oedd 'Y Negro' yn adran Califomia a'r Diffwys, a'r 'Ceiliog Mawr' yn adran Wellington a Victoria.

Fodd bynnag, mi fydd y ceiliog yn helpu i fwydo'r cywion, ac fe geir dau nythiad bob tymor fel arfer.

Yn cyd-bwyso â ffigur yr arlunydd mae ceiliog marw yn hongian gerfydd ei draed, fel arwr cwympiedig.

Y mae~r 'Ceiliog Mawr', a saif mor amlwg rhwng adrannau Wellington a Victoria, yn llawer mwy na'r 'Negro'.