Ddydd Sadwrn diwetha' fe ddaeth criw o artistiaid proffesiynol ac aelodau o'r cyhoedd i'r Prom yn Aberystwyth i ferfio talpiau o sebon - un o weithgareddau dathlu dengmlwyddiant Cymdeithas Gymraeg y Celfyddydau Gweledol, Gweled.

* Cymdeithas Frenhinol y Celfyddydau (RSA)

Ar y rhaglen radio, Wythnos Gwilym Owen, ddydd Llun dywedodd ei fod yn rhoi'r bai i gyd ar Adran Ddrama Cyngor Celfyddydau Cymru.

Dyna'r sefyllfa oedd yn wynebu Cyngor y Celfyddydau yn niwedd y 90au.

Dyma'r cwestiwn pwysicaf i unrhyw un sy'n gwneud rhywbeth efo'r celfyddydau.

Derbyniant grantiau cymharol fach gan Gyngor Celfyddydau Cymru, ond mae eu bodolaeth yn dibynnu'n fwy ar werthiant, hysbysebion lleol, a gweithgareddau codi arian lleol, sydd ynddynt eu hunain yn isgynhyrchion cymunedol pwysig.

Yn gyntaf, y maen'n ymddangos i Forgan fanteisio hyd yr eithaf ar y cyfle a oedd ar gael yn y Coleg a'r Brifysgol i feistroli Hebraeg wrth draed tiwtoriaid dawnus fel y Ffrancwyr Antoine Chevallier a Philip Bignon a'r Sais John Knewstub (efallai mai'r Ffrancwyr a ddysgodd Ffrangeg iddo'n ogystal); yr oedd hyn, wrth gwrs, yn ychwanegol at yr addysg yr oedd yn ei derbyn neu wedi'i derbyn yn y celfyddydau a'r gwyddorau, athroniaeth, Groeg a diwinyddiaeth.

Ac eto, o ddewis yr aeth yn ôl yno cael grant teithio gan Gyngor y Celfyddydau.

Buom yn blasu'r dafodiaith yng nghwmni Dr Gwen Aubrey a'r Parchg Caradoc Evans Fe ddaeth y Prifardd Meirion Evans, Y Prifardd Robert Powell a'r Athro Hywel Teifi Edwards ynghyd â Grwp Offerynnol Ysgol Ystalyfera i gyflwyno'r Celfyddydau inni.

Mae'r Cyngor Celfyddydau yn cydnabod - er nad yn hael gydnabod - hawliau diwylliant Cymraeg.

Hefyd ymysg yr ymwelwyr byddai arweinydd yr wrthblaid, oedd hefyd yn Llywydd Skol Uhel ar Vro(Sefydliad Diwylliannol Llydaw, rhywbeth tebyg i Gyngor Celfyddydau Cymru).

Cyngor y Celfyddydau sydd wedi bod yn gofalu am y ddrama - biwrocratiaid di-weledigaeth ydyn nhw, mae arna i ofn, a dyna pam rydyn ni yn y sefyllfa yma.

Yr oedd yr Arwr yn yr awdl yn cynrychioli'r Arwr Rhamantaidd, gwaredwr y ddynoliaeth ac amddiffynnydd cyfiawnder a rhinwedd, tra oedd 'Merch y Drycinoedd' yn cynrychioli'r Awen, creadigolrwydd dyn, ysbryd gwarineb, camp y celfyddydau a dyfeisgarwch gwyddoniaeth, hynny yw, y ddynoliaeth ar ei mwyaf creadigol a chadarmhaol yn hytrach nag ar ei mwyaf dinistriol a negyddol.

Dwi wedi'i weld e'n mynd lawr,' meddai ar y rhaglen radio, Y Celfyddydau, ar BBC Radio Cymru.

Cyngor Hyfforddiant Adloniant a'r Celfyddydau.

Gyrru rhywun o leiaf fis ymlaen llaw i lywio ac arwain ein peirianwaith marchnata ni yma yng Nghanolfan Celfyddydau Aberystwwyth tuag at werthu project arbennig.

Y mae Cyngor Celfyddydau Cymru wedi cyhoeddi enwau'r chwe llyfr sydd ar restr fer Llyfr y Flwyddyn 2001.

YR ARWYDD A'R CELFYDDYDAU: Calonogl bob amser yw gweld a chlywed criw o bobl ifanc yn cyflwyno cynyrchiadau ar lwyfan.

Efallai mai prinder graffiti Cymraeg a ysgogodd y Cyngor Celfyddydau i godi wal blastig mewn un Steddfod gan annog y bobl oedd ar y Maes i sgwennu eu negeseuon arni.

Ar hyn o bryd ef yw Pennaeth Adloniant a'r Celfyddydau gydag HTV yng Nghaerdydd.

Ond cymaint fu'r ysgaru artiffisial rhwng y gwyddorau a'r celfyddydau mewn addysg uwch nes bod gwŷr llen a gwŷr gwyddoniaeth yn dra anwybodus am weithiau y naill a'r llall, nid yn unig yng Nghymru ond trwy Brydain.

Diolch fod y Brifysgol wedi cydnabod ei gyfraniad trwy roi iddo Radd Meistr yn y Celfyddydau er anrhydedd.

Daeth yn aelod anhepgor o Senedd a Chyngor y Coleg, a chymerodd ran mewn nifer o ymgyrchoedd yno - ynglŷn â statws y Gymraeg (ymgyrch a'i cleisiodd yn arw), ynglŷn â phrifathrawiaeth y cyn-Brifathro, ynglŷn â phenodiad cofrestrydd newydd; a phan oedd yn Ddeon Cyfadran y Celfyddydau cafodd un ysgarmes enwog ynghylch ad-drefnu.

Go fratiog fu unrhyw nawdd a gynigiwyd o du Cyngor y Celfyddydau neu'r Cyngor Llyfrau, ac felly rhwng cromfachau y sgrifennwyd y rhan fwyaf o nofelau Cymraeg.

Mae'r wobr gan Gyngor y Celfyddydau yn mynd i'r llyfr a ddewisir gan banel o feirniaid yn llyfr mwyaf nodedig yn y Gymraeg ac yn y Saesneg a gyhoeddwyd yn ystod y flwyddyn 2000.

Dywedodd Gwilym Owen i Jon Gower, Gohebydd Celfyddydau BBC Cymru, ddisgrifio achlysuron pan nad oedd ond dau neu dri wedi dod i weld dramau mewn neuaddau lleol.

Doedd dim ysgol gelf yma, dim Cyngor Celfyddydau, dim gwerthwyr darluniau, prin ddim oriel arddangos lluniau.

Ffurfio Cyngor y Celfyddydau yn lle y Pwyllgor Cymreig o Gyngor Celfyddydau Prydain.

Pan ddaethon nhw a Dalier Sylw a Made In Wales i ben dywedodd Cyngor y Celfyddydau y byddai yna o leia ddeunaw o ddramau newydd yn cael eu llwyfannu.

Ffrwyth trafodaethau rhwng y ddau, gyda chefnogaeth Cyngor y Celfyddydau, a arweiniodd at sefydlu swydd oedd yn ymgorfforiad o ddyheadau'r ddau gorff.

Yn enwedig o gofio mai dan adain Cyngor Celfyddydau Cymru - corff sydd i fod i hyrwyddo llenyddiaeth a llyfrau - y mae Oriel.

cyfoes, chwaraeon, hamdden, y celfyddydau ac adloniant, a chyfle arall i weld rhywfaint o'r cynnyrch gorau o'r gwasanaeth analog a rhaglenni archif gyfoethog BBC Cymru.

r : roedd eich cyfrol hen lwybr a stori%au eraill ar restr fer llyfr y flwyddyn cyngor y celfyddydau eleni, a daeth hen lwybr yn agos at gipio'r fedal ryddiaith yn yr wyddgrug ddwy flynedd yn ôl.

Am ddeg o'r gloch y bore bydd aelodau o'r mudiad yn mynd i Ganolfan y Celfyddydau Dyffryn Madog, Porthmadog, lle bydd Pwyllgor Gogledd Cymru Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn cwrdd.

Rhoddwyd yr holl sector, yn unigolion, yn gwmniau a Chyngor y Celfyddydau mewn cyfyng-gyngor aruthrol.

Gellir cael grantiau gan Gyngor y Celfyddydau, Cyndeithas Celfyddydau Gogledd Cymru, Cronfa Gulbelkin, cyfran o'r trethi, Cyngor Sir Clwyd, Yr Awdurdod Datblygu, ac ati, tuag at gynnal ac atgyweirio'r Stiwt.

Nodau Cyngor Celfyddydau Cymru i'r celfyddydau yng Nghymru yw bod celfyddydau o'r ansawdd uchaf yn cael eu cynhyrchu yng Nghymru, eu bod ar gael i bobl Cymru ac yn dynodi dyheadau mwyaf aruchel arlunwyr a hunaniaeth ddiwylliannol unigryw Cymru.

Mae'r Academi a Chyngor y Celfyddydau hwythau wedi chwarae eu rhan ac mae i lenyddiaeth Eingl-Gymraeg rywfaint o le yng nghyrsiau'r Brifysgol.

Mae'r diffyg o ganlyniad i flynyddoedd o ddiffyg buddsoddi yn y celfyddydau gan lywodraethau.

Cyhoeddodd Academi Celfyddydau a Gwyddorau Darluniau Symudol America heddiw fod y ffilm 30 munud o hyd, Chwedlau Caergaint, wedi ei henwebu am Oscar - y trydydd tro i un o ffilmiau S4C dderbyn cydnabyddiaeth o'r fath.

CYNGOR HYFFORDDIANT ADLONIANT A'R CELFYDDYDAU Rhoddodd Mandy Wix adroddiad llafar ar ddaliadau CHAC.

YR ARWYDD A'R CELFYDDYDAU: Roedd y cyflwyniad "Royal Charter", y sgript gan Barry Williams yn Theatr Fach Llangefni yn llwyddiant eithriadol.

Dyfernir y gwobrau am Lwyddiant Unigol mewn Animeiddio gan banel o feirniaid o blith Animeiddwyr o fri o fewn yr Academi Celfyddydau a Gwyddorau Teledu (sy'n cynnal y seremoni Primetime Emmys bob blwyddyn).

Creodd pobl ifainc o Gaerdydd a Phenrhys gerddoriaeth newydd ar gyfer ffilm gan Terry Chinn i nodi agor Canolfan y Celfyddydau Gweledol yng Nghaerdydd.

Addysg yw'r pedwerydd prif faes yng Nghymru sy'n cyflenwi'r rhwydweithiau - ynghyd â drama, cerddoriaeth, y celfyddydau a rhaglenni dogfen ffeithiol.