Gwelir hyn yn hanes diweddar Cymru; chwyddo nerth a gogoniant y wladwriaeth Brydeinig fu swyddogaeth y genedl hon ers cenedlaethau.

Trafodwch y ddyletswydd foesol sydd arnom i gadw harddwch naturiol y blaned a chynnal ei hadnoddau fel y gall cenedlaethau'r dyfodol eu mwynhau a chael budd ohonynt.

Dyma sefydlu deuoliaeth a oedd i liwio agwedd yr eglwysi at y Gymraeg tros y cenedlaethau.

Gwaetha'r modd nid oedd eu mapiau yn dangos y bobl oedd yn rhan o'r tir na'u teimlad o berthyn i'w bro enedigol, na'u hatgofion yn ymestyn yn ôl dros y cenedlaethau at eu hen, hen hanes.

Adeiladwyd y mwyafrif o ysgolion gwledig Ceredigion a Chaerfyrddin rai cenedlaethau'n ôl i wasanaethu'r patrwm o gymunedau a oedd yn bodoli ar y pryd.

Mae polisiau tai a datblygiadau economaidd wedi ei gwneud yn anos i bentrefi barhau i gynhyrchu cenedlaethau newydd o ddisgyblion ysgol.

Wn i ddim am y cenedlaethau cyn hynny.

A dilynwyd ef tros y cenedlaethau gan rai fel Thomas Rees, Beriah Gwynfe Evans, Thomas Shankland ac R. T. Jenkins.

Ni freuddwydiodd erioed y gorchmynnai neb ef i adael ei aelwyd, cerdded o'r tū fu'n eiddo i'w deulu ers cenedlaethau, a throi cefn am byth ar y tir a'i noddodd.

Yn gyntaf,yr oedd esgobaethau Cymru wedi dygymod ers cenedlaethau ag esgobion absennol.

Gan iddynt hiliogi o'r 'unigolion' gyda'r 'DNA' mwyaf llwyddiannus o'r cenedlaethau cynt, ceir poblogaeth o 'DNA' sydd ar y cyfan yn dynodi llwybrau byrrach.

Gwelais gario cenedlaethau o blant a llawer o gysur a helynt hefyd.

Os ydym arn gadw cefn gwlad Cymru yn fyw, rhaid inni amddiffyn y patrwm cymdeithasol a grewyd gan y cenedlaethau a aeth o'n blaen ac y mae ysgol bentref yn rhan annatod o'rpatrwm hwnnw.