Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

chafodd

chafodd

Mae Rhian yn un o blant gwreiddiol y cwm a chafodd ei geni yn 1979 yn ferch i Megan a'r diweddar Cliff.

Rhoddwyd tir iddo yn New Orleans, a chafodd swydd gyfrifol a lle i fyw ym mhlasdy Don Manuel Gayoso de Lemos, Arlywydd Sbaenaidd diwethaf Louisiana.

Brodor o Ddyffryn Nantlle, Gwynedd yw Emlyn Penny Jones a chafodd ei addysg yn Ysgol Dyffryn Nantlle a Choleg Caerlyr a Chaerdydd.

Yn wahanol i'r rhan fwyaf o Affrica, ni chafodd Ethiopia ei llywodraethu gan rym Ewropeaidd.

Ar ol gweithio'n galed i fagu'r giang, ni chafodd Tomos Huws a'i wraig ddim am eu llafur ar wahan i'r hawl i lywodraethu'r ty.

Cyrhaeddodd ugeiniau o'r llestri hyn heno, a chafodd rhai ohonynt eu dewis (?) i'w golchi a'u sychu erbyn y bore.

'Roedd awdl gan Ben Bowen yn y gystadleuaeth, ond ni chafodd feirniadaeth ffafriol gan John Morris-Jones.

Y gred gyffredinol bellach ydyw na chafodd ymyriadau'r llywodraeth yn y cyfnod hwn agos cymaint o effaith ar lefel y gweithgarwch economaidd ag yr oedd pobl ar y pryd yn dueddol i gredu.

Rhaid i Rys Lewis fynd ati i chwilio ei enaid cythryblus yng nghefndir y ffaith na chafodd y profiad o dro%edigaeth neu ailenedigaeth - fel Daniel Owen ei hun.

Ni chafodd neb y gansen ond ein rhybuddio i beidio mynd at y capel wedyn, ond mae'n siwr fod clustia 'rhen Robaits yn llosgi.

Os bydda ganddo fo stori newydd, mi fydda ar y ffôn - "Glywaist ti hon?" neu, "Dwi isio mynd i lle ar lle heno, sgin ti rwbath i mi?" Mae llawer yn gwybod iddo deimlo i'r byw na chafodd arwain y 'Steddfod Genedlaethol.

Ond er na dderbyniodd o mo'r ddeiseb i'w law, does dim dwywaith na chafodd o a'i bennaeth y neges yn gwbl glir.

Dyma un arall o'r erthyglau na chafodd eu hailgyhoeddi, ac mae'n hawdd deall pam, gan fod ynddi ambell osodiad a fuasai'n anathema i'r Saunders Lewis diweddarach.

Byr iawn fu ei harhosiad yno a chafodd waith fel mecanic dan hyfforddiant gyda Derek yn y garej.

Sut bynnag, yr oedd Ymgyrch y Cyfamod yn ymgyrch gyffrous a llwyddiannus dros ben, a chafodd ddylanwad mawr ar dwf cenedlaetholdeb yn Sgotland.

Yn y diwedd, gydag eiliad neu ddwy'n unig i'w sbario, cydsyniodd i eistedd ar ei galon a chafodd Cymru gyfan glywed ei ymdrech lafurus !

Yn ôl rheolau'r Cwpan Cenedlaethol, ni chaiff golwr arferol Y Barri, Fraser Digby, chwarae oherwydd na chafodd o ei gofrestru mewn pryd.

Bu Cynan yn ffodus na chafodd ei 'awdl' ei diarddel o'r gystadleuaeth.

Ond er i ni gael ar ddeall y byddai rhywun cymwys yn cael ei benodi chafodd neb ei ddewis erbyn cyfarfod nesaf y Cyngor ar 7 Chwefror.

Chafodd plisman Israelaidd hefyd ei anafu pan ffrwydrodd bom yn Hen Ddinas Jeriwsalem.

Ni all na chafodd Daniel Owen ei fam a'i chof cyfoethog yn dipyn o athrawes er nad oedd ef, mae'n siwr, yn adnabod yr hyn a gafodd ganddi fel addysg.

Er na chafodd hynny lawer o sylw gan y cyfryngau, rhoddwyd adran gyfan yn y Cytundeb ar hybu'r iaith.

Dangosodd y modelau steiliau hyfryd a chreadigol, a chafodd y gynulleidfa ei synnu at y technegau newydd sydd ar gael.

Ac ar ol pedair blynedd yn y Senedd ni chafodd unrhyw reswm digonol dros newid ei feddwl.

Chafodd Enlli a Guto Llew ddim trafferth i gyrraedd y maes parcio yng nghanol y dref.

Yn wir, dyna oedd wedi digwydd a chafodd lawdriniaeth frys y noson honno.

Ond er 'gyrru'r eryr i Gymru', ni chafodd y bardd ddychwelyd o Facedonia i droedio eto Barlwr y Glyn nac 'ardal hyfryd Rhyd Lefrith' yn Ninmael, ger ei gartref.

Mewn boneddigeiddrwydd gadawyd i'r rhai hynaf gymryd eu heisteddle wrth y bwrdd yn gyntaf, a chafodd pedwar o'r rhai ieuengaf eu hunain heb le i eistedd, sef Harri, Ernest Griffith, a dau arall.

Yn y rhaglen Simon Rattle - Moving On cawsom hanes yr arweinydd a chafodd y rhaglen ddogfen ar John Cale, un o sylfaenwyr y grwöp pop Velvet Underground, ganomoliaeth frwd gan y wasg.

Mewn cystadleuaeth wan ni chafodd Isaled, Cynddylan a Hawen ond pedair pryddest i'w beirniadu a phenderfynwyd mai Glanffrwd oedd wedi rhagori ar lapio'r hen gysuron o gwmpas yr iaith.

Ysgrifennodd ef i bobl fach fel yr oeddwn i y pryd hynny a chafodd eu sylw; ysgrifennodd i bobl o'm hoed i heddiw ac ystyriant ef yn fawr.

Ond chafodd Elen ddim cyfle i orffen y frawddeg.

Gwir na chafodd darpar brotestwyr fawr o gyfle i ddweud dim.

Mae'n amlwg na chafodd Iolo Morganwg lawer o drafferth i gael cnewyllyn sylweddol o aelodau'r Gwyneddigion i dderbyn ei honiadau di- sail.

Yn 1999 dychwelodd eto i dreulio'r haf gyda Cassie a chafodd 'fling' gyda Dic Deryn.

ddim oll i gynnig unrhyw help iddo; a chafodd Waldo siom enbyd, a theimlodd ddigalondid dybryd.

Fe ddechreuodd siarad â'i mam, a chafodd wybod eu bod yn dod o gymdogaeth ei wraig, ac yn wir ei bod wedi enwi'r ferch ar ôl ei Linda ef.

Ni chafodd y cyhoeddiad ddim effaith.

(ii) Datgan siom na chafodd yr aelodau perthnasol wahoddiad i'r cyfarfod a gofyn iddynt sicrhau bod cynrychiolaeth o'r Cyngor hwn yn cael eu gwahodd i gyfarfodydd cyffelyb i'r dyfodol.

`Rydw i wedi blino.' `A finne,' meddai Debbie, `Fe fydda i'n falch i ...' Ni chafodd gyfle i orffen yr hyn yr oedd hi'n mynd i'w ddweud oherwydd gwthiodd dyn heibio iddi, gafaelodd yn y bag arian a rhedodd lawr y stryd.

Erbyn iddo orffen roedd ei chopa'n llosgi, ei hwyneb yn goch a'i thymer drwg hithau'n dechrau fflamio ond chafodd hi ddim cyfle i ymollwng.

Ac er na chafodd ddiwrnod o ysgol Saesneg, dysgodd ei ddarllen a'i siarad yn ddealladwy.

Mewn un gwersyll, cwerylodd dau ddyn wrth iddyn nhw baratoi bwyd a chafodd un ei drywanu i farwolaeth.

Nid wyf yn amau na chafodd Waldo'r math hwn o brofiad, a'i gael "in the silence of the night and in rare lonley moments", oblegid mae ganddo aml gyfeiriad at y ser yn rhwyllau yn llen y nos, ond gellir mentro dweud fod ei brofiad ef yn fwy cymhleth, yn fwy angerddol o lawer nag eiddo HG Wells.

Ni chafodd gyfle i ddweud mwy.

Roedd yn dioddef o asthma pan yn blentyn, a chafodd fagwraeth ofalus gan ei fam.

Ni wyddai Hector druan hyn, ac onibai am archeb anferth Mrs Paton Jones a'i llythyr at y goruchwyliwr yn canmol yn frwd chwaeth a help gwerthfawr 'eich Mr Pennant' ni byddai'r stori hon gennyf i'w chroniclo, gan na chafodd Hector glywed gair am y llythyr.

Enghraifft wych o hyn yw'r stori John Williams Tresalem, John Ford, Lillian Gish a D W Griffith sy'n adrodd hanes Cymro, John Williams, a aeth i'r Amerig i chwilio am well bywyd ar ddechrau'r ugeinfed ganrif ond na chafodd fawr o lwyddiant erioed, er iddo fod yn ecstra mewn ffilm fawr, gan adael cofnod ohono mewn hanes.

Cododd cymylau o lwch i'r aer a dechreuodd tanau bach hwnt ac yma, ond diolch i rybudd gwyrthiol yr anifeiliaid ni chafodd unrhyw un ei anafu.

Yr unig siom gyda Clockwork o bosib ydi'r ffaith na chafodd Dyn ei chynnwys arni.

Gadawodd Jason y caffi a chafodd waith adeiladu gyda Graham.

Ni chafodd pob mân greadur sydd am hel ei fol ym môn y clawdd ei dwyllo gan y coed.

Arddangoswyd ei waith yn yr Eisteddfod Genedlaethol - yn Ynys Môn, Llanbedr Pont Steffan a'r Rhyl - a chafodd arddangosfeydd yn Oriel Plas Glyn-y-Weddw a Gregynog yn ogystal â sylw mewn cyfnodolion a chylchgronau.

Prynodd Dyff y Deri a chafodd Kath drwydded i redeg y lle.

Cymeriad digon amheus oedd Derek ar y cychwyn - bun gwerthu cyffuriau a chafodd ei ddal yn dwyn.

Roedd dros 100 awr o ddarlledu byw o'r Eisteddfod Genedlaethol ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a chafodd nifer o raglenni Radio Cymru, gan gynnwys Stondin Sulwyn sydd fel arfer yn grwydrol, stondin ymysg bwrlwm y Sioe Frenhinol.

E. T. John, A. S. Rhyddfrydol dwyrain Sir Ddinbych, yn cyflwyno mesur Ymreolaeth i Gymru, ond ni chafodd fawr o sylw oherwydd y Rhyfel.

Drws troi oedd o a chafodd drafferth i wthio trwyddo, ond wedi llwyddo, yn reddfol, tynnodd ei het fel pe bai wedi cyrraedd y capel.

Dathlodd yntau ynny drwy ddweud nad oedd am ddechrau Uwyrymwrthod o yfed tan y diwrnod canlynol a'i fod am dreulio gweddiU y iwrnod hwnnw drwy yfed hynny a fedrai o'r hen ddiodydd eth i Drefriw i werthu ychydig gerddi a chafodd lawer o gwrw no.

Ceisiodd gerdded heibio i Gary tua drws y toiledau, ond camodd hwnnw'n gyflym wysg ei ochr a chafodd Dilwyn ei fod rhyngddo a'r drws.

Ni chafodd ef weledigaeth y dynion hyn ar bwysigrwydd ysgolheictod, ac ni chawsant hwythau ei weledigaeth ef o'r werin.

Ysbardunai Harri ei geffyl i ddilyn Ernest, a chyn pen yr awr yr oedd wedi blino yn enbyd, a da fuasai ganddo gael gorwedd i lawr yn rhywle, a chafodd gyfleustra yn bur fuan.

Ni chafodd fawr o amser i feddwl am ddim arall.

Llwyddodd Megan i weld Mrs Oliver er gwaethaf atgasedd honno o ateb y drws, ond er iddi alw fwy nag unwaith yng nghartref Edward Morgan, ni chafodd ateb.

Cynhyrchwyd y ffilm gan Gareth Rowlands a chafodd ei ffilmio ar leoliad yn Amsterdam dros gyfnod o ddeuddeg diwrnod.

Ni chafodd yr Arwerthwyr ond symiau bychain am yr holl eitemau a phrynwyd y rhan fwyaf ohonynt gan gynrychiolwyr yr Iarll.

Mi fydda hi wedi licio cael rhoi bloda ar fedd Harri, ond chafodd hi erioed weld bedd ei brawd.

Elfen arall ym mhrofiad a myfyrdod y nofelydd na chafodd lawer o sylw yw ei deimladau ynghylch merched fel y'u datguddir yng nghymeriadaeth y nofelau - mewn gair, rhywioldeb Daniel Owen, Ar yr olwg gyntaf, pwnc go anaddawol yw hwn.

Oherwydd oni chafodd Vatilan unwaith ffordd drwy'r drain at ochr hen elyn?

Fe orfodwyd y cynghreiriaid a ryddhaodd frenhiniaeth ffiwdal Kuwait i roi help llaw am y tro i genedl hynafol na chafodd fyth gydnabyddiaeth deilwng gan y byd rhyngwladol.

Yr oedd gennyf gymaint o feddwl o Ioan Brothen fel gþr diwylliedig nes imi ddweud ar ddarlith i fyfyrwyr Bangor un tro : "O ran ei ddiwylliant mi dynnwn fy het i Ioan Brothen na chafodd ond chwech wythnos o ysgol o flaen eich hanner chi% Ym myd hynafiaethau bu Ioan Brothen yn fwy o help imi na neb.

Er na wyddai JR am chwedl Odo yn bledu'r tai, ac er na fu ym Mol y Mynydd ond unwaith o'r blaen, ni chafodd drafferth i ddarganfod llidiart pren Nefoedd y Niwl.

Sgynnoch chi blant?" Daeth y cwestiwn mor sydyn fel na chafodd JR amser i feddwl cyn ateb.

Daeth yn ffrindiau agos gyda Hywel Llewelyn a chafodd waith yn y caffi gyda'i fam.

Hakan Sukur sgoriodd y ddwy gôl a chafodd golwr y Belgiaid, Filip De Wilde, ei ddanfon o'r maes am drosedd.

Tua chwarter i ddeg fore Sadwrn galwodd y tad yn Shop Blac a chafodd ei gario'n ôl cyn belled â'r Coffee House, yng nghanol y pentref, ym moto Thomas Williams y cariwr.

Ni chafodd fynd i mewn i'r orsaf, gan i'r Cork Express rwystro'r ffordd.

Chafodd Dora Williams, Cerrig Gleision 'rioed fabi, na gwr iddi'i hun, ac wedi colli ''rhen bobol' yn nechrau'r tridegau ymrodd i droi tyddyn caregog yng ngwynt Porth Neigwl yn amgenach tir ac i fagu stoc a ddenai borthmyn yno o bellter mawr.

Yn ffodus, ni chafodd ei ddal.

Ar ôl i Beti symud i Gwmderi, daeth Haydn yn dipyn o ffrindiau gyda hi a chafodd Beti agoriad llygad pan ddarganfu fod Haydn a Kath yn hen gariadon.

Teg dweud mai rhwystredigaeth oedd cymhelliad rhai o'r milwyr - chwilio am gyfle i gael blas ar ymladd go iawn cyfle na chafodd y marines Prydeinig yn ystod Rhyfel y Gwlff pan oeddent yng Ngogledd Iwerddon.

Byddai wedi bod wrth ei fodd yn aros yno i'w blasu, ond ni chafodd gyfle gan mor gyflym y rhuthrai'r bêl yn ei blaen.

Heidiodd swyddogion o'n cwmpas i sicrhau bod gan bawb fygydau nwy - a chafodd Adam yr hyn yr oedd wedi ei hir ddeisyfu.

Chafodd Morgannwg ddim llwyddiant ar eu hymweliad cynta â Lords y tymor hwn.

Gwn iddo fod yn hapus yn ei gartref a chyda'i deulu ac er na chafodd ef ei hun gyfle, gofalodd fod y plant yn cael pob cyfle posibl.

Ni chafodd ef y cyfle a haeddai, ac efallai nad oedd hynny'n bwysig yn ei olwg.

Cwympodd Darren mewn cariad gydag Emma a chafodd ei siomi'n ddirfawr pan ddewisodd hi Madog yn hytrach nag ef.

Aeth Derek ati i geisio darganfod pwy oedd ei dad a chafodd ef a'i hanner chwaer, Carol, sioc fawr wrth ddarganfod mai'r cyn-gynghorydd Herbert Gwyther oedd ei dad.

Rhyddfrydol dwyrain Sir Ddinbych, yn cyflwyno mesur Ymreolaeth i Gymru, ond ni chafodd fawr o sylw oherwydd y Rhyfel.

Mr Wynne Samuel, os cofiaf yn iawn, a ddaeth ag awgrym gerbron y Pwyllgor, yn cymell y Blaid i fabwysiadu yn bolisi gynllun ar gyfer Cymru o waith arbenigwr yr oedd ef yn ei adnabod; yr oedd y cynllun yn un priodol iawn i Gymru, ac ni chafodd y Pwyllgor anhawster i'w dderbyn.

Yn y cyfamser bu'n frenin llwyfan yr Eisteddfod, a chafodd gyfle o flwyddyn i flwyddyn i gadw'n gyson o flaen llygaid y beirdd bwysigrwydd pethau cyntaf eu crefft - urddas arddull, glendid ymadrodd, a phurdeb iaith.

Slipiodd William Huws hanner owns o faco'r Brython i law ddisgwylgar gyrrwr y bus a chafodd yr ateb a ddymunai.

Roedd rhywbeth yn achosi penbleth i Gethin hefyd, ond ni chafodd amser i benderfynu beth, oblegid roedd syndod mud y ddau ffrind yn achosi i'w gosgordd golli eu teimladau o barchedig ofn tuag at y brodorion cyntefig.

Chafodd hi ddim mynd i'r cynhebrwng hyd yn oed.

ond ni chafodd ateb.

Cerddi eraill: un o'r pedwar cystadleuydd oedd Hedd Wyn, ond ni chafodd feirniadaeth ffafriol, yn enwedig gan John Morris-Jones.

"Yr oedd ysgrifenwyr Cymraeg megis wedi colli'r ffordd; a chafodd ein cyfaill hyd iddi," ebe John Morris-Jones am Owen Edwards, wrth sôn am yr amser pan oedd yn dechrau ysgrifennu yn Rhydychen.

allan ohoni a chafodd ei daflu o'r palas yn ddiseremoni.

Doedd gan y blaid gomiwnyddol fawr o feddwl ohono fe chwaith; ni chafodd ei chefnogaeth hyd nes ei bod yn amlwg y byddai'n ennill.

Mae 'na un peth y dylwn dynnu sylw ato yma, gan mai efo mi y bydda fo'n trafod ei waith fwyaf Mi ges i wybod pethau na chafodd pobl eraill.