Yn fyr, felly, beth sy'n esbonio coelion gwerin ein cyndadau a pharhad llawer o'r coelion hyn heddiw?
Yr oedd, ac y mae, i wahanol dymhorau'r flwyddyn eu coelion a'u defodau arbennig.
Yn ail ran yr ysgrif hon carwn gyfeirio at enghreifftiau penodol o barhad rhai hen goelion gwerin, a'r coelion hynny wedi tarddu'n bennaf oherwydd ofn cynhenid dyn.
Beth yw ffurf a phatrwm coelion ac argoelion gwerin?
Bellach prin yw'r sôn am sgubell ym myd coelion ac arferion gwerin, ac eithrio'r cyswllt annatod rhyngddi â gwrachod ar Nos Galangaeaf.
Yr un yn ei hanfod yw swyddogaeth y coelion hyn heddiw a chynt.