Dwi i erioed yn cofio fo'n eistedd lawr a dweud, rwan dyma be ydy Cynghanedd Lusg, dyma ydy Cynghanedd Draws.

Dwi'n cofio'r gynhadledd i'r wasg ar y bore cynta' .

Yr ochr arall i'r lon i giat y Pandy mae fferm Glanrafon, ac ychydig i fyny oedd y Bull Inn, a gedwid gan John Thomas, a pherthynai y dafarn yr amser honno i Mr Lambert, gwr bonheddig oedd yn byw yn Tanygraig, Traeth Coch, ac mae gennyf gof amdano yn dod i'w oed yn un ar hugain, yn cael ei dynnu mewn cerbyd gan ddynion ifanc, ac rwy'n cofio bod pont o flodau ger y Pantom Arms.

Mae o'n gaddo bihafio, nid arno fo roedd y bai tro dwytha yn nacia, ydach chi'n cofio?

Nid wyf yn cofio'n iawn beth a ddywedwyd, ond rwy'n meddwl inni gytuno mai ymgais yw'r naill a'r llall i roi trefn ar amrywiaeth mawr o elfennau gwasgarog, a'i bod yn werth inni ddyfalbarhau.

Ond bu cofio amdano'n busnesu darllen ei llythyr personol hi yn ddifyrrwch iddi am weddill ei hoes.

Roedd erill yn mynnu cofio am y llyged glas gole'na, ac yn dweud fod ganddo fe ddylanwad o ryw fath arni hi - dylanwad wenci ar gwningen, os mynnwch chi.

Dwi'n cofio achlysur i Cyrnol Darbishire, cyfarwyddwr y chwarel, roi trip i bawb o'r gweithwyr i'r Wembley Exhibition, a Mam yn dweud wrtho: 'Byddwch chi'n ofalus.

Dichon nad oedd hynny'n ymddangos yn berthnasol iawn ar y pryd, ond y mae'r disgyblion a fu yn y dosbarth hwnnw'n cofio'r wybodaeth hyd heddiw.

Rwy'n cofio dadl ar gynghanedd yn yr Herlald, rhwng Cymedrolwr a Llwyrymwrthodwr yn ymestyn tros wythnosau.

'Dwi'n methu cofio llawer am gôl Cymru.

Mae rhaid cofio fod yma ddathliad arall sy'n llawer mwy priodol i'r Gwladfawyr - Gwyl y Glaniad, ar Orffennaf 28 i ddathlu glaniad y Cymry cyntaf ar y traeth ym Mhorth Madryn.

'Fe allet feddwl mai dim ond 'Cofio' a 'Menywod' 'rwy'i wedi sgrifennu erio'd!' meddai wrthyf un noson.

O yr wyf yn eu cofio meddaf wrthych...

A doedd y ddynes sy'n llnau'r lle ddim yn cofio'i gweld hi, chwaith." Bu tawelwch rhyngddyn nhw am eiliad cyn i Mam siarad eto.

Nid wyf yn cofio amser pan nad oeddwn am fynd yn forwr.

'Dwi'n cofio un noson hwyr, hwyr iawn a ninnau'r hogia yn gwneud lot o sŵn fel arfer.

Cofio wedyn ei gyfarfod yn ei swyddfa ddiaddurn yn Llundain ac yntau'n eistedd mewn cadair â'i lledr wedi rhwygo.

Yr unig straen arno chi fydd cofio rhif eich cerdyn cerdyd.

Tybed ydy William Thomposon, Moelfre, yn cofio'r nos Sadwrn honno y cerddodd nifer ohonom ar hyd y traeth o Draeth Coch i Fenllech.

"Ydych chi'n cofio'n union pa noson yng Ngorffennaf y cawsoch chi'r freuddwyd?" Daeth ei wraig i'r adwy.

Rydw i'n eu cofio nhw i gyd: Hugh Cae Haidd, Wil Pant, Shem Pandy, Wil Jones Happy Valley, Ifan Morgan, Ellis Nant, Wil Thomas Bryn Hyfryd, Rolant Gruffydd Felin Hen a William Ifans Glasgoed.

Oblegid, yn Shillong, mae'r Hindþ o Bengal, y Presbyteriad Cymreig ei osgo, a'r Pabydd Gwyddelig ei addysg, yn cerdded yr un strydoedd â'r Casi sy'n cofio'r Fam Oesol a roes fod i'r llwyth y mae yntau'n perthyn iddo ers cyn co'.

Dwi ddim yn cofio sut ro'n i'n teimlo pan gyhoeddwyd ein bod wedi cael ail wobr am y ddawns orau.

Wyt ti'n cofio?" Hwyliodd y llong heibio'r morglawdd, a'i thrwyn yn ffroeni'r môr agored.

Ben arall y cae mae'n anodd cofio Kevin Dearden yn gwneud unrhyw arbediad o bwys drwy gydol yr awr a hanner.

Ymhyfrydai mewn llawer o bethau, a bydd amryw yn cofio am y sglein gwbl arbennig ar y brasses ar harnes y gaseg.

Does gen i fawr o gof am wraig na phlant yr Hafod ond rwyf yn cofio'r gþr yn dda iawn.

Gan fod i bob rhan ei enw Lladin roedd yn ofynnol ei dysgu a'u cofio i gyd ac mae'r mân esgyrn a geir yn yr arddwrn a'r llaw, yn unig, yn niferus iawn.

Gyda llawer ebychiad o 'Ie, ie, rwy'n cofio Nhad yn dweud,' a 'Dyna oedd y stori glywes i gyda Mam, druan,' gwrandawyd arno'n rhestru gweithredoedd y tadau.

Yr hyn sy'n ddychryn i mi (nad wyf eto'n hanner cant, ac a faged yn nhop Gwm Tawe a thop Cwm Aman yn y pumdegau) yw bod cynifer o'r arferion a ddisgrifia hi yn arferion yr wyf i'n eu cofio.

Ond yr ydw i yn cofio ildio fy sedd ar fws rhag i ferch orfod sefyll ac hyd yn oed ddal drws yn agored i fenyw gael mynd drwyddo om blaen.

Fi'n cofio'r Kinks a Ray Davies, a fi'n cofio bod ar Thank your Lucky Stars pan oedd Freddie and The Dreamers a Ken Dodd yn cymryd rhan a Jim Dale yn cyflwyno...

Ni sy'n rheoli'r deyrnas yma bellach, os wyt ti'n cofio.

Mae'r amgylchiadau a arweiniodd at sgrifennu 'Cofio' yn ddiddorol.

Gellwch brynu un arbennig ar gyfer eich car, a chael y garej sy'n arfer trin y car i'w osod, ond rhaid cofio fod y rheini yn tueddu i fod yn llawer drutach.

Ond mi ydw i'n cofio'r lle'n berffaith rþan, o g-gof yr hogyn wnes i fwydo arno fo 'chydig yn ol: roedd o wedi bod yno g-gyda'i rieni.

Ond rhaid cofio fod yna beryglon mawr ar yr un pryd.

Mae hi'n fyd sobor." "'Dydw i ddim yn cofio byd cyn sobred, er y bydd mam yn deud i bod hi'n waeth pan oedd hi'n ifanc." "Felly y bydd mam yn deud hefyd.

Yr oeddwn innau'n adnabod llawer o awduron llyfr fy mam, ond yn awr, yng ngoleuni cofio amdanynt, yr wyf yn medru gwerthfawrogi llyfr mor gyfoethog ydyw, ac mor gyfoethog oedd fy mam pan oedd hi'n gwneud y detholiad.

Ar ol gorffen, yr wyf yn cofio fod Anti yn disgyn o'r llwyfan gyda help y Parch Tudur Evans.

"Mi rydw i'n cofio amsar," medda fi, pan ges i gyfla i dorri ar ei draws o, "pan oeddwn i'n mynd hyd y ffyrdd yma hefo ceffyl a throl, ac wrth ddþad adra, yn gorfadd ar wastad fy nghefn yng ngwaelod y trwmbal yn sbio ar y cymyla, a'r gasag yn mynd ei hun, a phan fydda'r drol yn dechra sgytian, roeddwn i'n gwybod fy mod i wrth Tþ Gwyn, achos doeddan nhw ddim wedi tario ddim pellach na'r fan honno." "Rwyt ti'n drysu yn y fan yna," medda fo.

Nid wyf yn cofio ddim rhagor, ond ein bod wedi mynd i'n gwelyau yn go hwyr, ond cyn i ni gysgu, dyma gloch Anti yn swnio, am y tro cyntaf, a'r dro diwethaf hefyd.

Cofio gyda thynerwch ambell dro, a chyda gwên dro arall.

Rwy'n cofio i griw ohonom, bechgyn ysgol gan fwyaf, dyrru i'w wrando un nos Sul, a buan iawn y sylweddolodd yr hen wag fod croeso iddo amlygu ei arabedd, ac i fynd rhyw flewyn bach dros ben llestri hyd yn oed.

Oes rhywun yn cofio?

Mae'n addas inni ein cyflwyno ein hunain, ein teulu, ein ffrindiau, ein hardal, a'n gwlad i'r Duw trugarog sy'n cofio mai llwch ydym ac yn ein cylchynu â'r gras a ddatguddiodd mor ysblennydd inni yn ei Fab, Iesu Grist, sydd yr un ddoe, heddiw ac am byth.

'Yr wyf yn cofio yn dda un prynhawn Sadwrn pai yn yr haf,' meddai, 'bod fy ewythr Dafydd Caeglas, yr hwn oedd yn ddyn effro a blaenllaw iawn gydag addysg yn yr ardal, yn sefyll yn nrws yr offis ac yn cynnig fod y gweithwyr yn talu ceiniog yn y bunt at roi ysgol i'r plant.

Wrth ymdrin â'r Llyfrau Gleision, rhaid cofio i'r drafodaeth ar y pryd ddigwydd yng nghyd-destun y ddadl ynglŷn â grantiau i addysg.

Y peth pwysig yw fod pobl yn cofio pwynt canolog y stori - cofiwch eich bod chwithau'n cadw eich gair!

Wyt ti'n cofio fel y bydden ni'n lluchio llinella o gynganeddion at ein gilydd wrth fynd adra o'r ysgol, fel mae plant heddiw yn lluchio pêl?

Dwyt ti ddim yn cofio Dad yn ei ddangos i Mam ac yn dweud mai i'r fan honno, lle'r oedd y polîs yn chwilio amdano, yr oedden ni yn dod ar ein gwyliau?'

'Rwy'n cofio bwyta siocled...

Mae'r rhai hynaf ohonom yn cofio adeg pryd y byddai galwadau aml iawn ganol nos ar y meddygon ond tybed a oes angen deddfwriaeth ynglŷn â hynny o alwadau ganol nos sy'n digwydd erbyn hyn?

Rwy'n cofio'n glir cyrraedd Montreal yng nghanol storm drydanol enbyd, a gwres llethol ar ben hyrmy yn`sugno pob owns o- ~nni oedd- yn y corff.

Y ddau dŷ pen, Brynheulog a Brynhyfryd, os ydw i'n cofio'u henwau'n iawn, yn dai o frics coch ac yn gadarn iawn yr olwg.

Rhaid cofio beth sy'n digwydd mewn cyfarfodydd â chyfieithu ar y pryd lle nad yw'r siaradwyr Cymraeg yn y mwyafrif, yn enwedig pan nad ydy'r cadeirydd yn ymwybodol o sut i roi chwarae teg ieithyddol.

Rhaid cofio fod gwrthrychau'r sgrîn fach, fel y "seren wib," yn digwydd ac yn darfod yn rhy gyflym i adael argraff barhaol.

Rwyn cofio teimlon hynod o hapus y bore da hwnnw yng Nghymru pan gyhoeddwyd canlyniad y refferendwm datganoli.

Dydw i ddim yn cofio a oedd Dafydd Elis Thomas yn un ohonyn nhw; ond yn ystod y blynyddoedd diwethaf mi fuo na sawl un yn cwyno i'r Wasg Brydeinig droi ei chefn ar Gymru.

Cofio fel oedd ei mam yn hel ei dilladau i'r trynciau ar frys a'r tad yn clymu y ceffylau wrth y wagen a'r trap i ffoi am ei heinioes fel y dywedodd Eluned yn "Dringo'r Andes".

Nid oedd Vera'n cofio iddynt eu graeanu unwaith yn ystod y deugain mlynedd y bu hi'n byw yn y dref.

Cofio crwt yn holi ar ddiwrnod pleidleisio a oeddwn i wedi bod yn rhoi croes i Iesu Grist.

Fi'n cofio'r Beatles yn y swyddfa, ac fe gefais i bip arnyn nhw, ond wnes i ddim cwrdd â nhw, oedd hwnna'n siom ar y pryd".

Priodol yw cofio fod pwysau mawr ar Thomas Charles a'i debyg i brofi y gallent gadw trefn ar eu dilynwyr.

Rwy'n cofio cyfnod pan oedd pob plentyn yn fy ysgol i'n siarad Cymraeg.

Diolch i'r ffrind o Libanus am ei diddordeb ymarferol yn ein cronfa a'n cynnwys, ac y mae Jack Chapman yn cofio ati.

Wel wrth gwrs da' chi'n gorfod cofio mai Sais Gymry oedd fy rhieni i ynte a phan symudodd fy nheulu o Gaerdydd, wel Morgannwg, i Gaergybi roedd fy nhad yn swyddog ar y llongau ac roedden ni yn ymdroi ymhlith y Saeson neu'r Sais Gymry ynte.

Rydw i'n cofio fel petai o'n ddoe dyn bach o'r enw Dafydd Bach Goch, arbenigwr yn ei grefft, yn sefyll o flaen cwt fy nhad a gofyn iddo, 'Sut mae Willie bach yn dod ymlaen?'

Rydw i'n cofio rwan.'

A rhaid cofio, wrth gwrs, fod y gred y gallai Ailddyfodiad Crist ddigwydd yn fuan yn beth hynod gyffredin ymhlith cyfoeswyr mwyaf uniongred Llwyd, ond nid oedd hynny'n golygu eu bod yn cofleidio syniadaeth Gwyr y Bumed Frenhiniaeth.

'Rydw i'n cofio'n iawn ple cefais i gyhoeddiad ymlaen y tro cyntaf erioed.

O edrych ar y llyfr dros y blynyddoedd, nid y cyfraniad ei hun a gâi sylw fy mam bob amser ond yn hytrach y cofio am yr achlysur pan wnaed ef.

Dylid cofio, wrth gwrs, inni ddefnyddio Golwg, Llafar Gwlad, Y Wawr, Fferm a Thyddyn, Cristion a Tafod y Ddraig er mwyn dosbarthu'r holiadur, a dylid cadw hyn mewn cof wrth ddehongli'r ffigurau.

Dwi'n cofio hogyn o Benmaenmawr yn priodi hogan o Lanfairfechan, ac ewyrth iddo'n gofyn: 'Ble rwyt ti am fyw, Bob bach?'

Efallai fod yna gynhyrchwyr annibynnol yng Ngwynedd sy'n cofio ymadrodd Marx am hanes yn ei ailadrodd ei hun, y tro cyntaf fel trasiedi, yr eildro fel ffars.

Ond rhaid cofio mai un cangen o'i bren a flodeuodd enwau.

'Roedd Dewyrth Dafydd yn bump oed ar y pryd ac yn cofio amdano'i hun yn sefyll efo'i fam yn nrws Crowrach a chlywed yr ardalwyr yma ac acw hyd yr ardal yn bloeddio 'Elin, Elin'.

Byddai'n mynd dipyn yn grac wedyn pe digwyddai rhywun ganmol yn ei glyw y gân 'Cofio'.

Rwy'n cofio'r sgwlyn yn dweud wrthym eu bod yn rhoi sgwaryn o bren am wddf plant a glywid yn siarad Cymraeg yn rhai o ysgolion newydd yr ardal ond welais i neb yn cael y gosb honno, beth bynnag oedd hi.

Fawr neb yn eich adnabod chi, a chwithau'n adnabod fawr neb, a dim llawer i'w ddweud wrth y rhai oedd yn eich cofio.

Rydw i'n cofio'r holl benawdau hynny am 'Lofruddion Mo%lln' yn y papurau newydd ac ar y teledu.

Wrth ddathlu pen blwydd stiwdio Bangor yn hanner cant oed, cofio yr ydym am gyfraniad Bangor i un arall o'r sefydliadau hanfodol hynny, sef cyfundrefn radio a theledu cenedlaethol.

Dwy i ddim yn cofio neb yn gofyn i fi.'

Rydw i'n cofio ble y gwelais i o o'r blaen.'

Hwyrach mai dynion yw mwyafrif aelodau'r Gymdeithas Gerdd Dafod a bod hyn yn esbonio'r rhaniad uchod, a dylid cofio bod yr aelodau yn derbyn copi o'r cylchgrawn fel rhan o'u tâl aelodaeth.

Yn Pwy Sy'n Cofio Siôn? cawn hanes Leni, cyflwynydd radio ifanc, sy'n gobeithio cychwyn gyrfa lwyddiannus wrth fynd ar drywydd y seren bop Siôn Tremthanmor.

Un sy'n cofio blynyddoedd olaf Epynt cyn y chwalfa yw Mrs Olwen Davies.

Rhaid cofio, fodd bynnag, mai nod theori yw egluro yn hytrach ha disgrifio; ac, er mwyn egluro, y mae elfen o haniaethu (neu symleiddio) realiti yn hanfodol.

COFIO FFRANCON THOMAS: Y mae'n siŵr mai un o'r cerddorion mwyaf amlwg i ddod o ardal Dyffryn Ogwen oedd y diweddar William Ffrancon Thomas - gŵr a wnaeth argaff fawr fel cyfeilydd, organydd a phianydd, arweinydd ac athro.

'Ydych chi'n cofio'r sgwrs a gawson ni am freuddwydio?'

A'r cwestiwn ar wefusau pawb wrth gerdded o amgylch oedd "Wyt ti'n cofio.

'Dwi'n cofio iddo wneud hynny mewn dwy fferm nid nepell o Fodffrodd sef, Cerrig Duon a Frogwy Fawr, ia fel yna y bydda nhad yn cael ei 'Supplementary Benefit'.

Ond rwy'n cofio'n iawn beth aeth trwy 'meddwl i wedi i'r ficer fynd.

Yn wir, dydw i ddim yn cofio pa bryd y canmolwyd i'r cymylau lyfr Cymraeg i'r fath raddau.

Wrth drafod dylanwad cyhoeddus uniongyrchol yr eglwysi, mae'n briodol cofio dosbarth arall eto - y "gwrandawyr".

Cofio'r dydd gawson ni'r enw.

'Ond cofio...cofio.' Mae'r toriad cysodol ar y llinell, ar ol 'cofio man,' yn bwrw'r ansoddair yn ol yn ogystal ag ymlaen at onomatopeia'r llinell wedyn ac eironi'r gair yn y cyd-destun galarus yn gynnil iawn.

Rhaid cofio rhain i gyd; a chyn i rhywun droi mae'n lli Awst a'r eogiaid yn rhedeg yn gyson am y llednentydd - a dyma ni wedyn hyd ganol mis Hydref yn prysur edmygu a gwerthfawrogi cynnwys parsel arall.

'Dwi ddim yn cofio mwy o 'ecseitment' cynt nac wedyn, na diwrnod prynu'r teledu.