O'r dauddegau cynnar ymlaen bu Saunders Lewis yn datgan ei gred ym mhwysigrwydd creiddiol y Gymraeg i fodolaeth bywyd gwâr yng Nghymru.

Ond dyma hefyd i bob athro ymarferol yr allwedd iddo ac un o'r egwyddorion mwyaf creiddiol yn y greffl gyffrous a heriol sydd ganddo yn y dyddiau argyfyngus hyn yn hanes ein cenedl.

Ein dadl syml yw y dylai'r Cynulliad wneud popeth o fewn ei allu i gydlynu a symbylu a gweithredu'r fath strategaeth. Petai'r Cynulliad yn rhoi neges glir a phendant o'r dechrau ei fod yn gorff sy'n gosod pwyslais creiddiol ar y Gymraeg byddai hynny yn sicr o gael effaith gadarnhaol eang ar bob math o gyrff a sefydliadau eraill yng Nghymru yn y sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol.

Yn yr ystyr hon y mae atheistiaeth yn ffydd sy'n mynegi ymlyniad creiddiol ein personoliaeth.

Gwn fod gramadeg (neu adeiladwaith iaith) yn amhoblogaidd y dyddiau hyn; ond os wyf yn mynd i esbonio beth yw natur yr adeiladwaith creiddiol ym mrawddeg bwysica'r iaith, rhaid caniata/ u ychydig bach o raff i mi, o leiaf.