Y Dywysoges Namotto a roes y syniad iddo ar amser cinio un diwrnod pan oeddynt yn mwynhau pryd o wynwyn wedi'u stwffio a chaws llyffant a dail criafol mewn mel gyda saws o neithdar bysedd y cŵn drostynt.

'Mae cyfrifoldeb y lle 'cw i gyd ar 'i dad o.

Roedd Elen hefyd wedi'i dal gan un o'r bwystfilod yma, ac erbyn hyn roedd ceidwaid y cŵn wedi cyrraedd.

Am eiliad, credai fod y cŵn wedi ymosod ar ei dad.

`Gyda phleser,' ebe Harri, `ond i chwi fod yn gyfrifol i mi am ganpunt os digwyddiff rhwbeth iddo.' `Dim peryg,' ebe'r Yswain, ac ychwanegodd, `ond tyrd dy hun efo ni, mi fydd yn dda gen i dy weld yn y cwmni.' Diolchodd Harri iddo, a theimlai yn hynod o hapus fod ei feistr tir wedi ei wahodd i ymuno â'r boneddigion oedd yn myned ar ôl y cŵn ddydd Llun, ac ni wnaeth efe ddim arall bron hyd y dydd penodedig ond ei daclu ei hun a'i geffyl ar gyfer yr amgylchiad.

'Dy fod ti'n hoffi cŵn.

Dechreuodd y cŵn gyfarth ac udo dros bob man.

Mi aeth yr hen ddyn 'cw o'i go.

Mae'r Diamwnt yn ymgais i gyflwyno'r ffordd y cymethir yr Ego â'r Hunan, y byd tadol â'r un famol, a'r symbolau o ymosodiaeth, atalnwydau a greddfau a gynrychiolir gan y cŵn, y ceffylau, yr ysgithr, y gweill a'r grib.

Dydw i ddim am i'r lle fynd rhwng y cŵn a'r brain.

Ond yr oedd y cŵn yn awyddus i chwilio ym mhob llwyn o goed ac ym mhob gwrych o gwmpas.

Beth bynnag, mae Blair yn gwybod y gall ef adfer ei boblogrwydd trwy foddir tabloids yn fuan iawn â lluniau neis, cwtsi-cwtsi-cw, ohono fo a Cherie ar Babi Blair newydd.

"Rwy'n dechrau deall 'nhad," meddai wrth y cŵn.

Sylweddolodd Louis fod rhywbeth wedi digwydd ynglŷn â'r cŵn.

Pwysai'r cŵn eu traed a'u hewinedd yn erbyn y grisiau wrth fy nhynnu i fyny gerfydd fy jersi." "Mae'n wyrth na ddrylliodd y defnydd wedi'r holl lusgo," ebe'i fab.

Doedd e erioed wedi mynd i ffwrdd a gadael y cŵn ar eu pennau eu hunain yn y tŷ?

Cŵn clyfar

"Cymerwch bwyll!" gwaeddodd ar y cŵn.

Ryw hannar milltir cwta sy' rhwng fa'ma a'r Felin 'cw." Sibrydodd, "Dydan ni'n dau yn gymdogion rŵan." A chyda'r addewid rasol yna, a chan gydio yn dynn yng nghlust Hywal y mab, camodd Laura Elin y Felin, yn llythrennol o'r Nef i'r niwl.

'Mae cŵn yn costio,' meddai Mam yn bendant, 'ac mae'n ddigon anodd cael deupen y llinyn ynghyd fel ag y mae...'

Pa un ai ydynt yn rhai arbenigol neu'n rhai cyffredinol, heb os nac onibai, sioeau cŵn yw uchafbwynt byd y sioeau yng Nghymru.

Ac ar ôl bwydo'r gwningen, penderfynodd ei bod yn amser mynd â'r cŵn am dro cyn mynd i'w wely.

'Cŵn Annwn Theros ydi'r rheina.' 'Be ti'n mwydro?' i flaen a'i ben yn y gwynt.

'Cŵn Annwn Theros ydi'r rheina.'

Aeth y bugail a'r cŵn ati'n orffwyll i gasglu'r defaid yngh d.

Fel y deuai'n nes, clywai ddau o'r cŵn yn udo'n rhyfedd ac yn ofnus.

Aeth Algis Geniusas â ni i fynwent uwchlaw'r hen ddinas yn Vilnius, heibio i'r tai ble'r oedd cŵn bach y drefn gomiwnyddol wedi arfer byw, i fyny y tu hwnt i'r fynwent swyddogol lle'r oedd pwysigion y sustem Sofietaidd yn gorwedd dan eu marmor trwm, draw i fryncyn bychan lle'r oedd cyrff y gwladgarwyr i gyd.

Creodd Gwydion geffylau, cŵn a chyfrwyau drwy hud a lledrith er mwyn twyllo Pryderi a dwyn ei foch.

Holai'r bechgyn am bob dim ynglŷn â'u cŵn.

Gwelodd y cŵn beth a ddigwyddodd a gweithredu ar unwaith, fel pe baen nhw'n ddynol.

Er eu bod yn byw mewn tŷ^ unig yn y wlad, yr oedd yn well gan Alphonse gwmni'r cŵn a'r gwningen na phobl.

Mae gen i'r cŵn annwyl yma'n gwmpeini i mi, a'r gwningen heno.

Mi fyddai'r hen ddynas fy mam ers talwm yn cau un ochr i'r hen bwll oedd o flaen y tŷ 'cw a gadael ochr yr afon oedd yn rhedeg iddo yn agored.

Rhedai'r cŵn yn ôl ac ymlaen yn hapus a rhydd yn y caeau ar ôl bod yn y tŷ am hir.

Ddim isio troi'r lle 'cw'n syrcas medda fo.

Yr oedd Gwen eisoes wedi yfed yn helaeth o ysbryd y Methodistiaid, ac anogodd ef yn daer i roi heibio'r meddwl am fynd ar ôl y cŵn, ond dadleuai Harri y buasai felly yn amharchu ei feistr tir a Mr Jones y Person, a hwythau wedi ei wahodd.

Cartref bach difalch ydoedd, ond yr oedd y dodrefn yn sgleinio efo ol cŵyr.

Mae gwaith fel hyn dipyn yn newydd i chi, ond yr ydw i wedi hen arfer â fo.' Wedi dweud hyn, symudodd Ernest i siarad â rhyw sbrigyn o fonheddwr, a dywedodd yn rhy isel i Harri allu ei glywed: `Mi wna i i'r d l ene dorri corn ei wddw neu gorn gwddw ei geffyl cyn canol dydd.' Canodd y corn, ac ymaith â'r cŵn, a'r marchogion yn eu dilyn.

Wyddost ti, mae deugian y cant o blant ysgol y pentra 'cw yn Saeson þ gormod o lawar i neb fedru'u troi nhw'n Gymry byth." "Ac mae hynny'n dylanwadu ar iaith y plant lleol ac ar u harferion nhw." "siŵr iawn.

Edrychodd allan i'r cefn lle dylai'r cŵn fod.

Nid oedd angen dweud hynny, ddi-waith, gan fod y cŵn bron â marw eisiau mynd i'r awyr iach.

Ei waith oedd bugeilio ei bobl grwydredig, er iddo drugarhau wrth y wraig Syropheniciaidd chwim ei meddwl a rhoi i'r 'cŵn anwes' - dyna, mae'n debyg, yw ystyr y gair a gyfieithir cŵn' (ym Marc vii.

Toc oernadodd y cŵn, a deallwyd bod llwynog wedi ei godi.

I gyfarfod â gofynion odl y daeth y gair 'cŵn' i'r gerdd yn wreiddiol, yn ôl cyffes y bardd ei hun.

Roedd cŵn bach, pŵdls a chorgwn, yn iawn, ond nid dau gi defaid mawr.

Gan mai gweithio'n y nos yr oedd y dyn ifanc; yr oedd ganddo drwy'r dydd i geisio dod o hyd i ateb i rai o'r cwestiynau a ofynnodd i'r cŵn ffyddlon.

Fel arfer, cymysg hefyd yw'r sioeau mwy arbenigol sy'n ymwneud ag anifeiliaid fel cŵn, cathod, adar neu gwningod, er ambell waith bydd cymdeithasau fel y Welsh Terrier Association neu'r Springer Spaniel Club of South Wales yn trefnu sioeau yn arbennig ar gyfer math arbennig o gi.

Ple mae gweddill ei ddillad, a sut y daeth i fod yn ei ôl ar y gwely?" gofynnodd i'r cŵn.

Dengys rhediad o gatalogau sioeau cŵn y cynnydd mewn bridiau ecsotig - arwydd o'r symiau sylweddol o arian y mae pobl yn barod i wario ar eu hobiau yn y dyddiau hyn.

Gwir y gair, roedd pawb yn perthyn i bawb, ond ches i ddim munud o drafferth, chwarae teg John Jones, Bron Aber, wedyn, y bugail, a phencampwr y treialon cŵn defaid, ynte'n dweud - 'Pobl y mynydd ydyn ni' roedd hynny'n berffaith wir, ond doedd dim o oerfel y mynydd yn perthyn iddyn nhw chwaith - cynhesrwydd ges i ar bob llaw.

Amcan y mudiad yw dangos sut y mae cŵn yn gweithredu fel cyfeillion a chynorthwywyr dynion.

"Na, mae synnwyr cyffredin yn dweud nad y chi wnaeth," meddai Louis wedyn wrth y cŵn.

Cyfarthodd y cŵn, os cyfarth hefyd - roedd yn debycach i ru llew na sŵn ci.

Erbyn heddiw tueddwn i feddwl am gŵn fel anifeiliaid anwes ond ar ffermydd a thyddynnod Sir Benfro a Sir Aberteifi y magwyd y ddau fath o gorgi yn arbennig ar gyfer gyrru gwartheg ac er mwyn hela y crewyd cŵn megis Daeargi Sealyham, y Daeargi Cymreig (a fu mor llwyddiannus yn Sioe Cruft eleni) a'r Tarfgi Cymreig (Welsh Springer Spaniel).

Mis yn ddiweddarach cânt sylw y drudwennod, ac mae olion y wledd i'w gweld ar foned y car o flaen y tþ 'cw pob blwyddyn.

Dechreuodd y cŵn gyfarth.

Digwyddodd pan oernadodd y cŵn fod ffos lydan a lleidiog i'w chroesi, ac ebe Ernest wrth Harri, oblegid hwy oedd y ddau flaenaf: `Yrŵan amdani, Harri, rhaid i chi gymryd y lêd; neidiwch cyn belled ag y medrwch, achos y mae'r ffos yn llydan.' Plannodd Harri ei ysbardunau yn ei geffyl bywiog, a neidiodd ddwylath pellach nag oedd eisiau iddo, a chwympodd i'r llawr gan daflu Harri i'r ffos.

Eglurodd Dad nad oedd ganddyn nhw ddim byd yn erbyn cŵn fel y cyfryw.

Eto, nid mater o seineg yn unig oedd troi at y gair 'cŵn', a daw hynny i'r amlwg yn y datganiad: 'A chyn belled â bod yr ystyr yn gefn i'r odl, ni welaf fi reswm yn y byd pam na allaf odli cŵn a sŵn'.

Tramwyai yr Yswain a'r Person, a'r hen bobol pan allent, hyd y ffyrdd, ond teithiai'r gwŷr ieuainc rhyfygus bron fel yr ehed y frân yn syth ar ôl y cŵn.

Cadwai'r cŵn mor agos ato ag y gallent gan wthio'u pennau yn ei erbyn fel pe byddent yn ei helpu i fynd yn ei flaen.

Y cŵn!

Mi fydd yr hen gathod acw yn mynd i ben y goeden sy'n talcen tŷ 'cw hefyd.

'Wyddwn i ddim dy fod ti'n hoffi cŵn,' meddai fo.

Pawb yn amlwg yn brysur tua'r Caerfyrddin 'cw.

'Be di'r cŵn 'na?

Rhaid ystyried ystyr y gair 'cŵn', ac o gael gafaelyd ynddo gan yr ystyr honno y cododd y ddelwedd o 'ysgyrnygus gŵn' yn nychymyg R.

Dangoswyd hyn gan stori wir am weddw'r ffermwr defaid o Sir Gaernarfon y bu ei deulu yn ymwneud a threialon cŵn defaid am sawl cenhedlaeth.

Roedd Siwsi wedi ennill gwobrau mewn sioeau cŵn.

Y sgwrio a'r sgleinio, a mynd dros bob dodrefnyn yn nhŷ anti efo cŵyr ac eli penelin!

Tu mewn i'r Rex aeth pethau rhwg y cŵn a'r brain: plant ifainc yn cadw reiat; hen ferched yn lladd amser yn y galeri; y B movie du a gwyn ar y sgrin yn torri.

Cŵn gwaith oedd y rheini ac ar fferm roedd eu lle.

Roedd hefyd yn rhybudd i Edward Morgan i roi'r cŵn allan yn y cefn.

"Tyrd i fan'cw i edrych fedrwn ni weld y lleill.

Addawodd y byddai ef gartref bob bore dydd Llun pan ddeuai i lanhau ac y byddai'r cŵn wedi eu cau allan yn y cefn cyn iddi gyrraedd.

Hynny a'r neges o gyfarch ar bapur tŷ bach 'wrth y bachan iaith Gymrâg 'cw yn y rhes gyferbyn ...

Fa'ma neu Libfafi.' atebodd Malcym wrth dynnu ar ei sigaret yn cŵl.

Aeth i weld ei dad yn yr ysbyty cyn mynd i'w waith y noson honno, ar ôl rhoi swper i'w gwningen a chadw'r cŵn yn eu cwt.

"Wnawn ni ddim diffodd y golau," meddai wrth y cŵn, "rhag ofn i ni faglu'n y tywyllwch ar y grisiau tu allan." Cofiodd am ei dors, ac agorodd y drws i'r cŵn neidio o'i flaen i lawr grisiau'r feranda.

'Bloda ydi rheini draw fan 'cw?'

Erbyn hyn teimlai'n siŵr ei fod o'n gwybod bron cymaint am y cŵn ag oedd eu perchenogion.

Cyn i mi wneud hynny arferwn dybio fod y bardd, wrth syllu ar donnau'r môr yn torri ar graig, a hynny o bellter teg, yn sydyn wedi eu 'gweld' fel cŵn ymosodol; hynny yw, fod y ddelwedd o gŵn ysgyrnygus wedi ffrwydro i'w feddwl yn y fan a'r lle, yn syfrdanol o uniongyrchol felly.