Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

cwpled

cwpled

At Fethesda y cyfeirir yn y cwpled agoriadol, wrth gwrs, a'r olygfa a gyflwynir ynddo yw honno o chwarel lechi Y Penrhyn yn un graith enfawr ar wyneb y mynydd, yn bonciau a thomennydd ar draws y lle ymhob man.

Ar ôl iddo adrodd yr hanesyn wrthyf ryw noson, fe syrthiodd ysbaid hir o ddistawrwydd rhyngom (fel a ddigwyddai'n aml), ac yn ystod y distawrwydd hwnnw dyma fi (a oedd yn Meuryna llawer yn y dyddiau hynny) - yn ceisio gorffen y cwpled.

Os mai drws cae%edig fyddai'n aros y plant byddent yn adrodd y cwpled canlynol cyn gadael y drws.

Ac y mae rhai o'i emyna' yn bur adnabyddus er mai un cwpled y cofia'r mwyafrif amdano bellach, reit siwr:

Mor gras yw'r cywair yn y cwpled cyntaf, gyda'r canoli sylw ar y gair 'ymryson' (meddylier am gynodiadau tyrfus y gair) ac ar y tri ansoddair grymus 'ynfyd', 'chwerw' a 'blin'.

Mor wir y cwpled: "Cynnar y gwna'r ddaearen Cyfylhau ifanc fel hen".

Erbyn y cwpled olaf mae'r "minteioedd mawr" wedi troi'n unigolion claf ym mhresenoldeb y Meddyg, a ninnau yn eu plith.

Mae'r cwpled olaf a ddyfynnwyd yn hynod nodweddiadol o Williams.

Pa ryfedd fod y gerdd yn gorffen trwy ail-lunio'r cwpled elegiaidd a ddefnyddiodd cynt: Ba enaid ŵyr ben y daith?- Boed anwybod yn obaith!

Dywedodd wrthyf iddo geisio droeon lunio cymhares i'r llinell i wneud cwpled, ond iddo fethu.

Mewn pennill llai hysbys mae'n agor trwy gymharu Iesu â thegwch pethau eraill ond yn troi'r gymhariaeth yn gyferbyniad yn y cwpled olaf:-

Neu yn y cwpled:-

Crynhoir hynny'n ddeheuig iawn mewn un cwpled lly cyfeirir at y noddwr ymroddedig yn ei swydd yn geidwad tŷ yn yr olyniaeth deuluol a weithredai 'â mawredd a chymeriad'.

Oes, mi gredaf, mae mwy i'r cwpled hwn na phrotest gonfensiynol ramantaidd yn erbyn diwydiant, a chri o blaid y 'drefn naturiol'.

Mewn ysgrifen boenus o ddestlus, gwbl unionffurf, fe geir un cwpled gafaelgar, os braidd yn adnabyddus, a buasech yn barod i haeru bod y gŵr a'i hysgrifennodd wedi cymryd ffon fesur i wneud yn siwr ei fod yn union ar ganol y tudalen.