Oni bai am yr adroddiadau gafaelgar yn y wasg a'r lluniau grymus a ddaeth yn dystiolaeth feunyddiol o dynged y Cwrdiaid, dwi'n ofni mai troi cefn fyddai ymateb gwledydd y byd.

Roedd yr ymdrechion annibynnol a wnaed i godi arian a danfon cymorth i'r Cwrdiaid yn dangos bod tynged y bobl hyn wedi dal dychymyg y byd rhyngwladol.

Dywed Kamarin fod mudiad 'Kurdish Relief Wales' sydd â swyddfa yng Nghaerdydd, wedi bod yn ceisio helpu trwy anfon ysbytai teithiol i'w defnyddio gan y Cwrdiaid.

Ond gan ei bod hi'n dasg anodd iawn eu cael nhw i Cwrdistan yn saff, maent yn awr yn canolbwyntio ar anfon cynrychiolwyr i Iran i brynu moddion ar gyfer y Cwrdiaid.

Mae Saddam yn gweithredu blockade economaidd yn erbyn y Cwrdiaid hefyd - mae'n anodd cael olew, a rhai bwydydd.

Wrth roi help llaw i ddadlwytho un o'r hofrenyddion a oedd yn cludo cymorth i'r mynyddoedd, cefais deimlad annifyr mai dyna o bosib' fyddai fy nghyfraniad mwya' gwerthfawr i dynged y Cwrdiaid.

I raddau helaeth, er hynny, roedd ymweliad Mrs Chalker, a'r holl ymdrechion a wnaed ar ran y Cwrdiaid am rai misoedd y llynedd yn dystiolaeth fwy amlwg nag a brofais i erioed o rym y wasg.

Yn y dref fodern y mae'r bobl yn byw erbyn hyn, ond y dref hynafol yw trysor diwylliannol cenedl y Cwrdiaid a safle hynafol o bwysigrwydd rhyngwladol.

Mae'r Cwrdiaid yn gweld y cynllun hwn i godi argae Ilusu a boddi eu terfi a'u pentrefi fel rhan o strategaeth fwriadol Twrci i ddinistrio eu diwylliant a'u ffordd o fyw unwaith ac am byth.

Fe fues i draw yn Cwrdistan ym mis Ebrill a mis Tachwedd y llynedd - i'r ardal lle mae'r Cwrdiaid yn dod dros y mynydd.

Yr uchafbwynt i mi, mae'n debyg, oedd y cyfnod rai wythnosau ar ôl y rhyfel pan gefais groesi Twrci i Ogledd Irac i ddilyn tynged y Cwrdiaid.

Ym mis Mai eleni, hedfanodd Aled i Iran i dynnu lluniau'r Cwrdiaid oedd yn llifo allan o Irac, o afael erlyn di-drugaredd Saddam Hussein.

TRASIEDI'R CWRDIAID

Bu'r Cwrdiaid eu hunain yn rhy ofnus i wrthwynebu'r cynllun yn agored oherwydd ei sefyllfa wan yn dilyn cipio Abdullah Öcelan a'i roi ar brawf. Hasankeyf

Fe fues i'n cwyno am y teithio, hyd nes imi weld y Cwrdiaid.

Hedfan am bump awr mewn cocpit awyren y Groes Goch, yn cario nwyddau allan i geisio lleddfu dioddefaint y Cwrdiaid.

Prin oedd y milwyr hynny a wyddai lawer o hanes y Cwrdiaid, ac, eto, roedden nhw'n barod i fentro'u bywydau drostynt.

Roedd yn fuddugoliaeth i'r wasg ar un wedd, ond roedd yn fuddugoliaeth bwysicach i genedl y Cwrdiaid.

Yn achos Rhyfel y Gwlff, roedd gyda ni ddiddordeb arbennig yn safle'r Cwrdiaid oherwydd eu cyflwr cenedlaethol a diwylliannol ond fe gododd breuddwyd o sefyllfa hefyd, o safbwynt rhaglen Gymraeg.

Anghofia' i fyth ychwaith y wefr yn un o wersylloedd mwyaf anghysbell y Cwrdiaid o weld milwyr ifainc yn rhoi eu gynnau ar eu cefnau ac yn cario'r hen, y musgrell, y claf, gwragedd beichiog a babanod i hofrenyddion i'w cludo adref.

Fe fyddai eraill yn ceisio annog y Cwrdiaid i drefnu rhyw fath o gyfundrefn lywodraethol ymysg ei gilydd, fel y gallent yn y pen draw ddisodli'r byddinoedd rhyngwladol.

Mae'r Cwrdiaid yn teimlo eu bod wedi cael eu gadael heb gefnogaeth gan yr Americaniaid yng nghyfnod Rhyfel y Gwlff, a hynny pan oedd Saddam ar fin cael ei drechu ganddynt.

Mae'r Cwrdiaid yn teimlo bod llawer o addewidion wedi cael eu gwneud, ond mae'r rheiny wedi diflannu.'

Nid problemau ymarferol fu'n dal y byd yn ôl tra'r aeth Saddam Hussein ati eto i geisio difa'r Cwrdiaid, ond diffyg ewyllys gwleidyddol i ymyrryd.

Mae'r Cwrdiaid yn cael eu cosbi am feiddio herio unbeniaeth Saddam Hussein.

Un datganiad ysgytwol a wnaed gan filwr ifanc o Lerpwl oedd yr hoffai ochri gyda'r Cwrdiaid i roi `cweir' i fyddin Irac yn yr un modd ag yr hoffai ochri gyda'r `Protestaniaid' yng Ngogledd Iwerddon i roi cweir i'r `Pabyddion'.

fe ddywedodd un o'r Cwrdiaid wrth'i, 'John Major promised us a hammer, where is the hammer?' Dyw'r safe haven y soniodd y Prif Weinidog amdano ddim yn bodoli...