Y canlynol yw'r achosion fynychaf: afiechyd (fel dolur y galon, is thyroidedd, ac anallu i symud); methiant y corff i adnabod gostyngiad gwres yn ddigon cyflym, fel na all y person grynu a chymryd mesurau i ymdwymo; cyffuriau (fel Largactil a'r ddiod feddwol i ormodedd); a'r achos pwysicaf oll, sef cwymp y tymheredd i radd rhy isel i'r corff fedru ymdaro ag ef.

Yn allweddol, cafwyd cwymp o £10,000 yn nifer y di-waith yng Nghymru rhwng agor y Cynulliad ym Mai 1999 a Hydref 2000.

William Howard Russell o The Times oedd hwnnw, y gŵr a fu'n byw gyda'r fyddin yn ystod Rhyfel y Crimea ac a fu'n ddigon beirniadol o'r trefniadau i ysgogi cwymp llywodraeth a denu Florence Nightingale allan i helpu.

Cwymp 'Wall Street'.

`Mae cwymp wedi digwydd.' `Gwell i ni fynd ati i gloddio ar unwaith.'

Thema ganolog: Gwrthdaro: y gwrthdaro rhwng yr hen werthoedd a'r gwerthoedd newydd, rhwng Cymru Oes Victoria a Chymru'r ugeinfed ganrif; rhwng Sosialaeth a Chyfalafiaeth; rhwng anterth a dechreuad cwymp yr Ymerodraethau Mawrion; rhwng aelodau'r Orsedd, cefnogwyr a dilynwyr Iolo Morganwg, a'r ysgolheigion newydd, dinoethwyr Iolo; rhwng beirdd hen-ffasiwn yr Orsedd a beirdd 'yr Ysgol Newydd'; rhwng cenedlaetholdeb a Phrydeindod.

Mae cwymp petalau blodau afalau a gellyg yn arwydd eu bod wedi cael eu peillio a'u ffrwythloni.

`Cwymp' meddai Ivan.