chwilio am ddarnau o frigau crin o 'r llwyni a 'u hyrddio i ganol yr afon, ac yna ras wyllt i lawr y lan i weld y cychod yn ysgythru rhwng a thros y cerrig dan rym y lli.

Un o wrthwynebwyr y prosiect yw'r hanesydd lleol Dilwyn Miles a fu'n dadlau'n gryf nad oedd y siwrnai yn adlewyrchu'r sefyllfa yn Oes y Cerrig gyda'r cychod, er enghraifft, yn rhai llawer gwell na'r rhai a fyddai ar gael i adeiladwyr Côr y Cewri.

Fydd dim iws i chi fynd wedi iddo foddi!' Cychod a chychwyr oedd o'm cwmpas bob dydd, a chwch wedi i 'Nhad ei wneud oedd un o'r teganau cyntaf a gefais.Fel bron bawb o'r dynion lleol, 'roedd gan fy Nhad gwch, a chofiaf yn dda am Elizabeth fy chwaer a minnau yn hwylio efo fo.

(b) Rheolaeth Cychod Cyflym CYFLWYNWYD

Roedd prysurdeb cyffredinol ar y rhelyw o'r cychod drudfawr gydag ambell lanc ar ben y riging yn gosod golau neu erial.

afon ddieithr oedd hon, a 'r hen glogwyni cynefin, cerrig llam cynefin, yr ynysoedd bach cynefin i gyd dan orchudd dyfnder anghynefin anghynefin beth am rasus cychod?

Bu llawer o adeiladu, a datblygodd pentref hollol newydd yn Nhrefor, lle gynt y bu'r Hendre a'i hychydig ffermydd a'i harfer o adeiladu cychod.

Gyda'r nos yn yr haf byddai'r meinciau i lawr ger Penycei yn llawn o ddynion mor, pawb a'i bibell yn ei ben yn hel atgofion am hynt a helynt cychod a llongau.Clywid enwau llefydd fel Valparaiso, Taltal, Callao, Buenos Aires, Cape Town, Hambro a Genoa yn amlach o lawer na llefydd fel Pwllheli a Chaernarfon.

Roedd y llanw'n uchel, dim golwg o'r mwd, a mastiau cychod hwylio yn cwblhau darlun dymunol tu hwnt.

Yr oedd hyd yn oed y cychod yn cysgu, heb brin blycio wrth yr angor.

Yn y nos gallaf glywed y morwyr yn canu yn eu cychod a chaf gysur wrth ddychmygu mai canu'r Hen Deulu rwy'n ei glywed.

Dyna'r capten yn galw'r merched a'r plant i fynd i'r cychod .

Ond doedd dim golwg o'r cychod ar y traeth.

Y deiliach a aeth â'i bryd, rhai bach, rhai mawr, brau, crin, oll yn lliwgar fel cychod mewn regeta.

Wedi ymdrech fawr, llwyddwyd, o'r diwedd, i gyrraedd y traeth a gwelai pawb y cychod.

Tynnodd ambell lun wrth gerdded ar y planciau rhwng y cychod.

Gwelodd y Priodor a dau fynach yn atgyweirio cychod gwenyn, cychod eu hadar paradwys.

Ar ôl trosglwyddo'r garreg i'r cychod a fyddai'n ei chludo daeth anffawd arall wrth i'r garreg gwympo i wely'r môr.

Mae pob un ohonom sy'n mynd ymlaen mewn dyddiau'n cofio Rhisiart Roberts yn cadw cychod ar lan môr Penmaenmawr.

Ni allai yn ei byw fod yn clywed ei sŵn, i'w tharfu; ni ddeuai chwythiad o wynt o gyfeiriad y bar i ddeffro'r cychod o'u trwmgwsg.