Cydnabyddwn oblygiadau'r ffaith fod y Gymraeg, i bob pwrpas, wedi cael ei halltudio o fywyd swyddogol Cymru tan yn ddiweddar iawn.

Yn aml yr hyn a geir yw datganiad, digon angenrheidiol, fod yr economi yn rhannu yn naturiol yn dair rhan, ac os cydnabyddwn fod byd tu draw i'r dwr, pedair - yr enwog C + I + G + (X - M).