Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

cyfansoddiad

cyfansoddiad

Er nad erys cyfansoddiad o waith Gruffudd ei hun i un o noddwyr y dalaith, y mae'n amlwg iddo brofi o'i chroeso a'i haelioni dirfawr - dywed na fedrai neb yno roi nag.

Jones, a'r llall, Coleg y Cyfansoddiad Newydd, o dan y Prifathro Thomas Lewis.

I wyr fel T. E. Owen a Hugh Davies, yr oedd sism yn gyfystyr â thanseilio'r cyfansoddiad Prydeinig.

Ond ein hunig obaith yw dod o hyd i ambell ddelwedd i'w troi yn rhan o'n bywydau, rhan o fytholeg ein bywydau, i aros yn y cof, ynrhan o frethyn ein cyfansoddiad.

Hepgorir manylion fel dail, rhisgl, llafn glaswellt er mwyn rhoi mwy o rym i ffurfiau sylfaenol y cyfansoddiad.

Un o elfennau mwyaf chwerthinllyd y mesur oedd y modd yr ymgorfforid y cyfansoddiad yn y prifathro ac aelodau unigol o'r awdurdodau addysg.

Felly mae'r Cyfansoddiad yn un ffederal, yn cynnwys y Senedd ffederal (y Bundestag) a'r seneddau rhanbarthol, y Lander, a cheir un ar bymtheg Lander.

Yn ol y Ddeddf Sylfaenol perthyn yr hawl i ddeddfu i'r Lander bob amser pan fo hynny'n bosib, oni neilltuwyd ef gan y Cyfansoddiad i'r Senedd Ffederal; dyna adlewyrchu egwyddor subsidiarity.

Hwn yw'r cyfansoddiad a orfodwyd ar Orllewin yr Almaen ar ddiwedd yr ail Ryfel Byd er mwyn sicrhau na cheid yno ddim eto weld gwladwriaeth gref, gor-ganolog ac unbenaethol.

Mae'r awyrgylch hiraethus a'r ffordd rwydd o drin paent yn cuddio cyfansoddiad delicet o ofalus lle mae llygaid yr edrychwr yn cael ei arwain mewn cylch o gwmpas y das.

Yna, gyda rhediad amser ganwyd tri o blant iddynt ond cyfansoddiad gwan oedd ganddi a dadfeiliodd yr iechyd yn enbyd a gorfu i'r gŵr, yn erbyn ei ewyllys, erfyn am help i gael arbenigwr i'w gweld.

Arfer cynghorau sir Cymru yw gwrthod cydweithredu â'i gilydd heb eu gorfodi, a gwrthod hyd y gallant bob cais i newid eu cyfansoddiad a'u trefn.

Canlyniad hyn yw y medr yr awdurdodau gyflwyno pob math o reolau newydd, megis gofyn i athrawon dagw ffeil bersonol ar bob un o'u disgyblion, gan wybod na fydd unrhyw wrthwynebiad o du'r athrawon rhag ofn i hynny gael ei ddehongli fel amharodrwydd i fod yn driw i'r cyfansoddiad.

Fe'i cysylltir â thactegau dan-din a gwrth-genedlaethol adeg ailwampio'r cyfansoddiad ar ddechrau'r wythdegau, pan gafodd Que/ bec ei diystyru'n warthus a'i gadael yn ei gwendid ar noson y 'cyllyll hirion'.

Yna, gyda rhediad amser ganwyd tri o blant iddynt ond cyfansoddiad gwan oedd ganddi a dadfeiliodd yr iechyd yn enbyd a gorfu i'r gwr, yn erbyn ei ewyllys, erfyn am help i gael arbenigwr i'w gweld.

Cyfansoddiad unigryw yw Gereint ac Enid, fel y ddwy 'ramant' arall, ac nid yw ei hystyr, ei harwyddocâd na'i hapêl yn dibynnu ar ei pherthynas ag unrhyw stori arall.