Yn y deng mlynedd diwethaf datblygodd archaeoleg i'r graddau fel y gellir yn awr ei chymharu ag astudiaethau cyfatebol ar y tir.

Dyna paham y mae'n arferiad i ddangos yn y cyfrifon y ffigurau cyfatebol am y flwyddyn flaenorol, ac yn wir bydd llawer o gwmni%au cyhoeddus yn ychwanegu tablau o ffigurau allweddol dros gyfnod o, efallai, ddeng mlynedd.

Dafydd Wigley oedd y cyntaf i darfu rhywfaint, diolch byth, ar y tangnefedd gyda chais ymosodol am ddatganiad ar y sefyllfa ddiweddaraf i sicrhau arian cyfatebol ar gyfer cronfeydd Amcan Un yr Undeb Ewropeaidd.

A hyd yn oed o'r rhai a oedd yn parhau â'u hastudiaethau iaith, byddai'r mwyafrif ohonynt yn methu â sicrhau Safon "O" neu lwyddiant cyfatebol.

A chyfres o dyllau cyfatebol y tanciau oddi tanaf.

Dylid gwneud arolygon rheolaidd o'r ddarpariaeth cyfatebol o adnoddau yn yr ysgolion cyfrwng Gymraeg er mwyn mesur i ba raddau mae'r cyfle yn gyfartal i bob disgybl sy'n derbyn addysg drwy gyfrwng y Gymraeg.