Yn fynych cyfeiria'r sylwadau at ddynion a merched yn ddiwahân yn hytrach nag at un rhyw yn unig.

Fe'i defnyddid gan wrachod yn eu swynion ac felly os darganfyddid un mewn tusw o flodau Calan Mai fe'i teflid ymaith ar unwaith.Cyfeiria'r enw arall - Mantell y forwyn - at siap y blodau a'r hen arferiad o daenu mentyll ar lwyni i sychu yn y gwanwyn cyn eu cadw tan y gaeaf.

Felly cyfeiria enw'r dref yn benodol at y fan lle rhed Afon Dyfrdwy o Lyn Tegid.

Fel y cyfeiria yn y rhagair, mae i Ystad y Goron gefndir o fil o flynyddoeddt a phan gollodd Cymru ei hanibyniaeth yn 1282 aeth darnau ohoni yn rhan o'r Ystad.

Ond cyfeiria'r Historia a thestunau eraill at Emrys a Gwrtheyrn, rhagflaenwyr i Arthur o un genhedlaeth, fel Ambrosius a Guorthigirnus.

Cyfeiria'r enw bron yn sicr at gilfachau ar yr arfordir.

Cyfeiria'r bardd at anwadalwch y planedau, ac ymbil ar Dduw a'r seintiau i beri heddwch rhwng y ddwy diriogaeth.

Gall bod dau darddiad o'r enw Cardamine, un yn golygu berwr dwr oherwydd blas cyffelyb y dail a'r llall oherwydd ei allu honedig i leddfu anhwylder y galon.Cyfeiria'r pratensis at y gweirgloddiau.

Cyfeiria Gwyn A.Williams at anghydffurfwyr radicalaidd gogledd Morgannwg yn niwedd y ddeunawfed ganrif a ddylanwadodd mor drwm ar hanes cynnar Merthyr Tudful.

Cyfeiria'r enw Cemais yn Sir Drefaldwyn o bosib at ddolennau ar Afon Dyfi.

Cyfeiria'r Rheolwr at rannau eraill o'r wlad lle 'roedd gwasanaethau a oedd yn gwneud colled yn cael eu noddi gan awdurdodau lleol oherwydd eu hangenrheidrwydd cymdeithasol.

Pan ddigwydd Cemais yn enw lle ar neu ger yr arfordir, yna cyfeiria at gilfachau ar yr arfordir.