Yn y gyfrol hon ceir atgofion Eifion Roberts am Gefn Brith a'r cyffiniau, bro beirdd megis Edward Morris, Perthillwydion, a Jac Glan-y-gors, Thomas Jones, Bryn Du (Cerrigelltgwm Isa, Ysbyty Ifan, wedi hynny), a Tomi Jones, Cernioge Bach ac Aelwyd Brys.
Roedd Miss Megan Jones, Trefnydd y Clybiau ar y dechrau, yn ffrind personol iddi, ac i'r Plas y byddai Miss Jones yn dod i aros pan ddeuai i'r cyffiniau ynglŷn â'i gwaith, megis i sefydlu clybiau newydd.
Dydi adeilad presennol y Cynulliad Cenedlaethol ddim yr harddaf nar mwyaf trawiadol o'r adeiladau syddi yn y cyffiniau.
Ond yn ffodus digwyddodd fod dau esgob o Ffrainc yn y cyffiniau ar y pryd, a hwy a achubodd y dydd.
Yr unig garnedd yn y cyffiniau yw Carn Ricet ac fe all, er nad oes sicrwydd, mai honno oedd Carn yr Herwyr.
Bu nifer o bobl o gylch 'Y Pentan' yn brysur iawn yn Eisteddfod Casnewydd, yn enwedig o gofio mai hon oedd yr eisteddfod olaf cyn Eisteddfod Dyffryn Conwy a'r Cyffiniau y flwyddyn nesaf.
Gwelodd yno awgrym fod ambell enw lle yn y plwyf, megis Tre'r Dryw, Tre'r Beirdd, Maen y Dryw, Bod Owyr, yn dwyn tystiolaeth i ymwenud y Derwyddon a Mon ac a'r ardal hon yn arbennig, a chofiodd fel yr oedd Tacitus wedi son am eu safiad hwy yn erbyn y Rhufeiniaid yn y cyffiniau hyn.
Ysgrifennwch labeli ar y map yn dangos beth oedd prif effaith y llifogydd ar Llanrwst a'r cyffiniau.
Llanio oedd eu canolbwynt yn y cyffiniau yr oedd yn wersyll parhaol ac ef oedd yr unig sefydliad Rhufeinig yn y sir.
Yn ffodus iawn mae digon o ffynonellau dogfennol ar gael y gellir eu defnyddio i bwyso a mesur y dylanwad a gawsai disgynyddion Maredudd ab Ifan ap Robert yng nghwmwd Nanconwy a'r cyffiniau mewn cyfnodau pan reolent eu hystadau lled foethus yn fonedd lleol.
Fe laddodd Gwaeth foed dri-ar-ddeg o fleiddiaid hefyd ac mae'n siwr fod yna enw lle yn y cyffiniau yn coffa/ u'r orchest honno ar un adeg ond fe ddiflannodd pob cof amdano ysywaeth.
Mae Alun Ifans, sy'n newyddiadura ar gyfer papur bro Y Cymydog, yn penderfynu dilyn trywydd stori'n fwy trwyadl na'r arfer, ar ôl i dŷ haf gael ei losgi yn y cyffiniau.
Fy mraint i yn ystod y chwarter canrif diwethaf fu cael rhoi ar gof a chadw ronyn o'r etifeddiaeth gyfoethog yn Uwchaled a'r cyffiniau, ac, mewn darlith, ysgrif a chyfrol i rannu'r trysor hwn ag eraill.