Efallai nad ydym yn sylweddoli mai llên gwerin yw yr hyn y byddaf yn ei drafod, ond cawn weld fod yr un hanfodau yn perthyn i'r credoau a'r straeon cyfoes hyn, ac a berthyn i lên gwerin traddodiadol.

Un sylw ar gyfer yr academyddion cyn symud ymlaen - y mae pwysigrwydd neilltuol i lên gwerin cyfoes am ei fod yn cael ei astudio yng nghyd-destun y gymdeithas a'i creodd, ac felly yn ei gwneud hi'n haws i ddarganfod amcan neu bwrpas y stori neu'r gred - a thrwy hynny ddeall rhyw gymaint am ein cymdeithas a ni'n hunain ac am rôl llên gwerin drwy'r oesoedd.

Mae nifer o'r rhaglenni hyn yn adlewyrchu cryfder BBC Cymru o ran newyddiaduraeth materion cyfoes, ac roedd hyn yn amlwg trwy gydol y flwyddyn gyda chyfraniadau i ddarllediadau ar radio a theledu o ddigwyddiadau megis yr Uwch-gynhadledd Ewropeaidd yng Nghaerdydd, a phrif raglenni dogfen ar y teledu megis Place of Safety, am yr ymchwiliad i gam-drin plant yng Ngogledd Cymru, ac In The Red Corner, a ddilynodd gystadleuaeth arweinyddiaeth y Blaid Lafur yng Nghymru.

Gwaith llaw y crochenydd cyfoes a welir yn Efail y Gof lle gynt y lluniwyd pedol.

Felly fe gawn bobl eisiau mabwysiadu egwyddorion Iesu Grist neu gymhwyso ei ddysgeidiaeth at broblemau cyfoes yn y gobaith y gwnaiff hynny eu datrys.

Sylwyd eisoes mor effro oedd i broblemau a digwyddiadau cyfoes, a rhoes arweiniad sicr o'i gadair olygyddol i'w fudiad ar gwestiynau llosg a phwysig ym meysydd gwleidyddiaeth, cymdeithas a chrefydd.

Mae Drama, Comedi, Chwaraeon, Newyddion a Materion Cyfoes, Gêmau a Chwisiau, Cerddoriaeth o bob math a Rhaglenni Plant a Phobl Ifanc yn rhan reolaidd o amserlen S4C.

Yn y gyfrol honno mae hi'n disgrifio ac yn trafod bywyd cyfoes a bywyd a oedd wedi hen fynd heibio.

Ond arhosodd Parry-Williams yn ddyn cyfoes, ac yn wir, o holl feirdd ei gyfnod, ef yw'r un a deimlodd yr atyniad lleiaf tuag at y gorffennol, hyd y gellir gweld o'i waith llenyddol a barddonol.

Peth cyffredin iawn yn Lloegr, hyd yn oed ymysg gwŷr llengar, fu adweithio yn erbyn addysg glasurol, a diystyru llenyddiaeth Ladin a Groeg fel rhwybeth sych a phendantaidd na allai byth fod yn berthnasol i fywyd cyfoes.

Os rhoir y testunau mewn diweddariad cyfoes, byddai'n werthfawr cael y cyfeiriadau troed-y-ddalen at yr argraffiadau gwreiddiool hefyd.

Mae traed yr awdur ar y ddaear ac mae'r diweddglo yn nodi cyfraniadau'r cyfryngau mwy cyfoes i'r Gymru rydan ni'n byw ynddi.

Dyma'r plant fydd i'w gweld mewn sefyllfaoedd cyfoes a chyffrous o fewn y naw sgil cyfathrebol.

Dyma stori gyfoes, sydd yn ddibynnol ar nodweddion cyfoes i w chynnal - hynny yw, modur a ffawdheglu er bod fersiynau cynnar o'r stori hon ar fathau eraill o drafnidiaeth megis ceffyl a throl, neu geffyl yn unig.

Mae ymchwilio manwl hefyd yn un o gryfderau'r gyfres awdurdodol, uchel ei pharch, Taro Naw, sef y rhaglen materion cyfoes fwyaf poblogaidd ar S4C.

Cynhaliwyd protest y tu allan i'r gwesty dros y Sul, ar ol i'r gwaharddiad gael ei ddatgelu gan raglen faterion cyfoes BBC Cymru, "Taro Naw".

Mae angen dybryd i wella ansawdd y gwaith o ddadansoddi ystod eang o bynciau ar gynyrchiadau newyddion a materion cyfoes BBC Cymru.

Cadw golwg ar gynyrchiadau Newyddion a Materion Cyfoes y BBC fel y maent yn effeithio ar gynulleidfaoedd yng Nghymru.

Clip ffilm oedd hon oedd yn fy atgoffa o sgets Harry Enfield yn dangos pêl-droedwyr y gorffennol yn chwarae yn erbyn tîm cyfoes ac yn cael braw o'u gweld yn cusanu ar ôl iddyn nhw sgorio.

Peidiwch a defnyddio tanlinellu, dyma'r unig ffordd oedd ar gael ar deipiadur i wahaniaethu testun, ond gyda dulliau cyfoes o brosesu geiriau mae digon o ddulliau eraill ar gael.

Os am gdaw'ch bys ar byls adloniant cyfoes Cymraeg a mwynhau cystadleuthau'r W^yl, Mabirocion amdani!Yn ôl y trefnwyr y mae'n amlwg bod cystadleuthau Eisteddfod Dyffryn Nantlle ac Arfon wedi taro deuddeg gyda chystadlu ar bob un.

"Mae gwaith Robin Llywelyn, ynghyd â'r derbyniad a gafodd ei waith, yn fan cychwyn dihafal ar gyfer dadansoddi'r berthynas gymhleth rhwng awdur, darllenydd a chymdeithas yng nghyd-destun diwylliant llenyddol cyfoes y Gymraeg," eglura.

Cydnabuwyd bod cynnydd sylweddol wedi ei wneud eisoes ym maes datblygu cynlluniau rhaglenni newyddion a materion cyfoes yn y Rhanbarthau Cenedlaethol, ond mae angen mwy o fanylion am y ffordd y mae rhwydweithiau cenedlaethol y BBC yn paratoi i ystyried y newidiadau mawr sydd ar fin effeithio ar Gymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon.

Ac meddir ar glawr Cribau Eryri Rhiannon Davies Jones - sydd hithau'n ymdrin a'r drydedd ganrif ar ddeg : Mynegir ofn ac ansicrwydd gwreng a bonedd yn wyneb creulondeb yr amseroedd a mynych droeon Ffawd....Efallai y gwelir yma arwyddocad cyfoes yng nghymedroldeb meibion y Distain, yng ngweledigaeth y Mab Ystrwyth ac yn bennaf yn nelfrydiaeth yr Ymennydd Mawr.

Yr orgraff uchod a ddefnyddir yn gyson ar bob map cyfoes a dyma hefyd sut y bydd pobl yr ardal yn ynganu'r enw.

Gellid disgwyl y byddai'n dilyn gyrfa mewn cerddoriaeth glasurol - cyfoes glasurol - ond clasurol, serch hynny.

Bydd hyn o fudd nid yn unig i wylwyr a gwrandawyr gwasanaethau BBC Cymru ond hefyd i S4C, gan y byddwn yn ychwanegu at ein cyflenwad presennol o raglenni newyddion a materion cyfoes.

Ond, fe garwn i eich cyflwyno i lên gwerin sydd yn fyw ac yn iach heddiw, sydd yn cael ei chreu a'i chynnal yn ein cymdeithas a'n diwylliant cyfoes.

Cyfeiliodd Cerddorfa a Chorws Genedlaethol Gymreig y BBC i lawer o'r artistiaid yn ogystal â pherfformio anthem newydd a gyfansoddwyd yn arbennig ar gyfer yr achlysur gan y cyfansoddwr cyfoes adnabyddus Karl Jenkins.

Roedd ganddi wallt tenau melyngoch, tonnog wedi ei dorri yn dipyn byrrach na'r ffasiwn cyfoes o dresi "gwas bach" wedi eu cyrlio odditano ar y gwaelod.

mae mwy nag un thema i'r gwaith fel sydd i bob gwaith llenyddol, fel sydd i'r byd ac fel sydd i natur bywyd cyfoes.

Ymlaen â ni felly i drafod y Llên Gwerin Cyfoes yma, a hynny drwy edrych ar rai o'r straeon a'r credoau sydd yn cael eu hadrodd a'u sgrifennu heddiw, yn aml iawn o dan fantell straeon newyddion - (a pheidied neb â dweud fod golygyddion a gohebwyr yn ymarfer y ddawn o greu llên gwerin i werthu eu cyhoeddiadau).

Nid ambell i donc a thinc gwladaidd a glywyd yn codi oddi wrth Alp Funtauna, fodd bynnag, ond corganu cyfoes cannoedd o heffrod a lloeau heb boen yn y byd am orbori a gorgynhyrchu.

Lluniodd gerddi am bynciau cyfoes ar y pryd fel y gwrthdystio yn erbyn y Rwsiaid ym Mhrâg, protestiadau Cymdeithas yr Iaith, yn ogystal â'r ysbryd protestgar byd-eang yn y cyfnod, y glanio ar y lleuad ym 1969, Fietnam, y newyn yn Biaffra, ac yn y blaen.

Mae ymchwilio manwl hefyd yn un o gryfderaur gyfres awdurdodol, uchel ei pharch, Taro Naw, sef y rhaglen materion cyfoes fwyaf poblogaidd ar S4C. Un o'r pynciau trafod oedd athrawon yn cael eu camgyhuddo o gamymddwyn proffesiynol.

Ond, fe gredaf i fod stôr enfawr o straeon gwerin cyfoes i'w cael yma yng Nghymru, ac fe hoffwn eu clywed gennych chi felly, talwch sylw manwl i'r stori nesaf fydd yn crwydro eich ardal chi, efallai yn sôn am alsatians yn rhewgell y bwyty Sineaidd, neu effaith y pwerdy niwcliar ar y tywydd, neu hwyrach am anifail mawr rheibus yn lladd defaid.

Newydd-hen, fd y mudiad ei hun, oedd y llenyddiaeth, newydd ei phwys a'i phwyslais a'i Dais, ond Ryda llawer o'i chynnwys yn deillio o'r Beibl, o w~ith clasurwyr yr Eglwys, o waith Milton a Bunyan a Phiwritaniaid eraill, ac awduron y mudiadau efengylaidd cyfoes yn Lloegr, yr Alban, a Lloegr Newydd.

Yr un modd yn awr, mae Cymdeithas yr Iaith yn datgan fod amgylchiadau cyfoes yn milwra'n erbyn barhad o'r drefn bresennol o ysgolion gwledig ac, oni weithredir yn wahanol, y gallai llawer iawn ohonynt gau gyda chanlyniadau trychinebus i'r cymuedau y maent yn eu gwasanaethu.

On dnid yw'r genre hwn bellach yn cyfleu'n ddigonol, nac yn herio, y profiad Cymreig cyfoes.

Ceir gwrthgyferbyniad yn yr ail bennill yn ogystal, sef hwnnw rhwng trybestod y byd cyfoes a thangnefedd Rhos-lan.

Dyma'r project darlledu allanol mwyaf uchelgeisiol i'w drefnu erioed, gyda phob rhaglen newyddion a materion cyfoes BBC Radio Wales yn cynhyrchu darllediadau arbennig o ddwy stiwdio symudol yng Nghanolfan Ddinesig Caerdydd.

Aeth rhaglenni materion cyfoes BBC Cymru o nerth i nerth eleni, gyda newyddiaduraeth awdurdodol a thriniaeth llawn dychymyg o storïau mewn cyfresi fel Taro Naw, Maniffesto, Ewropa a Ffeil, y rhaglen gylchgrawn i blant sy'n denu canmoliaeth uchel ac a ddarlledir dair gwaith yr wythnos.

Fel llawer o'r straeon gwerin cyfoes, mae lle i amau mai stori o America ydi hi'n wreiddiol - er bod y sawl sy'n ei hadrodd yn taeru'r du yn wyn i'r hyn a ganlyn "ddigwydd i ffrind"...

Ond, wrth reswm, nid yn ôl y fformiwla yma y mae'r rhan fwyaf o'r beirdd cyfoes yn cyfansoddi, yn enwedig os mai vers libre Saesneg y mae nhw'n ei sgrifennu.

Fel y mae'n digwydd, dim ond ychydig yn llai nodedig fu 1998/99: ymweliad Cyngor Gweinidogion Ewrop â Chaerdydd, ymddiswyddiad Ron Davies AS o'r cabinet, y gystadleuaeth am arweinyddiaeth ei blaid, penderfyniad y BBC i wneud buddsoddiad enfawr ym maes newyddion a materion cyfoes yng Nghymru mewn ymateb i'r Cynulliad Cenedlaethol newydd, BBC Cymru yn lansio ei wasanaeth digidol cyntaf - BBC CHOICE Wales - y gwasanaeth cyntaf gan BBC Cymru i fod ar gael drwy'r DG.

Tra bod La-La yn werinol dros ben, mae dylanwad sawl grwp cyfoes yn amlwg ar Deud Dim.

Ac felly, yng ngoleuni traddodiadau Cristionogol y canrifoedd y darllenai'r meddylwyr cyfoes - Karl Barth, Emil Brunner, Paul Tillich, Dietrich Bonhoeffer, Simone Weil, Ju%rgen Moltmann, Wolfhart Pannenberg, John Macquarrie, Helder Camara, Gustavo Gutierrez ac E. R. Norman.

Mae seryddion cyfoes yn defnyddio pob math o offer i'w galluogi i ddarganfod a deall mwy a mwy o gyfrinachoedd y bydysawd.

Trwy berfformio cerddoriaeth fodern a stori am eu cefndiroedd eu hunain, mae'r Gymraeg yn cael ei gweld fel rhywbeth cyfoes, perthnasol.

Mae'n braf gweld papur Cymraeg arall yn ymdrin a'r byd canu pop cyfoes yng Nghymru, sef SGRECH.

cyfoes, chwaraeon, hamdden, y celfyddydau ac adloniant, a chyfle arall i weld rhywfaint o'r cynnyrch gorau o'r gwasanaeth analog a rhaglenni archif gyfoethog BBC Cymru.

Fe gychwynnaf gyda'r clasur ymysg straeon gwerin cyfoes sef:

Gwaetha'r modd, nid yw adnoddau prin y theatr Gymraeg yn cynnig mewnwelediad i awdur cyfoes o bwys.

Sonnir am y Llywelyn hwn yn fynych yn y cofnodion cyfoes, ac yn ol y llyfrau achau yr oedd yn arglwydd Llantriddyd a Radur.

Gan nad oes modd ymddiried yn llwyr mewn rhagolygiaeth economaidd, y mae temtasiwn naturiol i unrhyw lywodraeth ymateb i ddigwyddiadau cyfoes, fel cynnydd yn y gyfradd diweithdra.

Diau fod yn hyn awgrym o'r anesmwythyd cyfoes fod twrnameintiau, wrth dyfu'n achlysuron cymdeithasol arddangosiadol, yn colli peth o'r budd a ddeilliai

Mae adran Newyddion a Materion Cyfoes BBC Cymru yn parhau i ddarparu rhaglenni a dadansoddiad cynhwysfawr o'r Cynulliad Cenedlaethol ac o weithgareddau yn San Steffan.

Dangosodd y ddau awdur cyfoes yr elfennau o losgach sydd yn chwedl Branwen, a bu Saunders Lewis yn ymdrin â Blodeuwedd hefyd, wrth gwrs, ac yn y cyfan fe welir y gwenwyn sydd ym mherthynas pawb â'i gilydd, a'r clwyf marwol sydd mewn serch i rai fel Trystan ac Esyllt.

Yr oedd llawer o gerddoriaeth cyfoes Ewropeaidd bryd hynny wedi'i drochi mewn euogrwydd - 'roedd straen cymdeithasol ar y cyfansoddwyr - cyfrifoldeb y cyfansoddwr tuag at ei gymdeithas, a 'roedden nhw'n benderfynol o brofi hynny.

Neges y stori yw - peidiwch ag ymateb i sefyllfa cyn bod yn hollol siwr o'ch ffeithiau - ac mae neges glir fel hyn ym mhob un o'r straeon gwerin cyfoes.

Erbyn hyn, mae diwylliant ieuenctid cyfoes a chyffrous yn y Gymraeg.

Yn ôl rhai beirniaid cyfoes awgrymir perthynas annaturiol, losgachol, rhwng brawd a chwaer y Wernddu yn y sgwrs rhyngddynt a gan sylwadau'r traethydd.

Roedd datblygiadau cyfoes mewn technoleg a dulliau cynhyrchu a phynciau astus fel yna yn hanfodol iddo yn ei waith, fel yr oedd wedi egluro iddi droeon.

Mae'n cynnwys y gyfrol Gymraeg gyntaf i'w rhoi ar y we: Rebel ar y We gan y Prifardd Robin Llwyd ab Owain a dros 400 o gerddi gan feirdd cyfoes ar gyfer plant cynradd.

Roedd y newidiadau eleni yn cynnwys cyflwynwyr newydd i'r Post Cyntaf - sef Rhaglen Materion Cyfoes y flwyddyn yng Ngwobrau BT i'r Wasg Gymreig - mwy o fwletinau ac eitemau newyddion cyn 7am, wedi eu cyflwyno gan un o bersonoliaethau poblogaidd Radio Cymru, Dei Tomos, yn ogystal â dau gyflwynydd ifanc newydd - Alun Thomas a Rhian Jones.

Hyn hefyd a greodd y rhwyg yn enaid y Cymro cyfoes, yr ysgariad rhwng y bersonoliaeth sy'n ymhyfrydu yn ei rhyddid, yn gwatwar hen safonau moesol a chonfensiynau cymdeithasol y gorffennol, ac eto'n byw mewn byd wedi ei reoli gan ddeddfau diwrthdro lle mae'n hawdd credu gyda'r astrolegwyr fod ein tynged yn dibynnu ar gylchdro'r sêr a chyfosodiad eu cysawdau ac nid ar ras Duw - Duw sydd bellach wedi ei garcharu yng nghelloedd cyfrin ein profiad preifat personol.

Ymunodd Steve Evans â BBC Radio Wales hefyd, gan gyfuno ei rôl o gyflwyno'r rhaglen materion cyfoes Sunday Edition gyda'i brîff diwydiannol ar gyfer Newyddion y BBC yn Llundain.

Tynnwyd ein sylw at y darlun ehangach gyda'r rhaglen materion cyfoes Ewropa, a roddodd adroddiad arbennig i'r gwylwyr ar droseddau rhyfel yn dilyn erchyllderau Kosovo.

Cydgynhyrchiad rhwng S4C, BBC Cymru ac HBO yw Chwedlau Caergaint, a chafodd dderbyniad gwresog pan ddangoswyd y ffilm gyntaf dros y Nadolig '98, yn Gymraeg ar S4C ac mewn Saesneg cyfoes a Saesneg Canol ar BBC2.

'Rwyf wedi ceisio fy nhrwytho fy hun yn hanes a thraddodiadau Cymru, ond 'rwy'n bur ymwybodol o'r modd y mae'r byd cyfoes, cosmopolitaidd wedi chwalu'r traddodiadau yna.

Mae ei chyfansoddi yn wreiddiol ac yn bwerus: cyfoes, ie, ond eto'n hen-ffasiwn; neis.

Mae Ffeil yn un o'r rhaglenni sy'n cael eu paratoi gan Adran Newyddion a Materion Cyfoes BBC Cymru.

Awduron cyfoes sydd yn trafod gwahanol ddulliau o ysgrifennu.

Mae ein tîm o newyddiadurwyr yng Nghaerdydd a Bangor yn tynnu ar yr holl ddeunydd sy'n cael ei ddarlledu ar deledu a radio gan Adran Newyddion a Materion Cyfoes BBC Cymru.

Enillodd Taro Naw y wobr am y rhaglen newyddion a materion cyfoes orau yn yr Wyl Ffilm a Theledu Celtaidd gydag adroddiad teimladwy ar deulu o fferm fynydd Gymreig a orfodwyd i ymfudo i Ganada oherwydd yr argyfwng amaethyddol yng Nghymru.