Yn wir, y tu allan i'r cylch teuluol roedd iddi enw o fod yn ferch ddelfrydol, bob amser yn gwenu ac yn barod i sgwrsio â phawb; ond amheuai Mali fod ynddi fwy nag ychydig o elfen yr angel pen-ffordd.

Ar adeg felly byddai pob ymryson yn peidio rhyngddynt a rhyw ddeialog ymenyddol ddi-eiriau yn digwydd o fewn cylch y tawelwch.

Tra credai'r clasurydd Eliot na ellid llenyddiaeth fawr heb awdurdod allanol traddodiad yn sail iddi, mynnai Murry mai cydwybod yr unigolyn oedd yr unig faen prawf dibynadwy mewn llenyddiaeth ac ym mhob cylch arall o fywyd: Nid oedd gan Eliot ddim i'w ddweud wrth awdurdod mor wamal a chyfnewidiol.

Roedd eisteddfodau eraill yn y cylch - Cwm Wysg, Trecastell, a Senni.

Mae'r Gadair yn holl bwysig a ddylai hi ddim cael ei defnyddio i hyrwyddo amcanion a mympwyon cylch bach o aelodau.

Yr unig waith lleol arall yn ystod yr amser hwn oedd crefflau traddodiadol y cylch, sef gwaith y gof, y melinydd, y pobydd, y crydd ac, wrth gwrs, y siopwr, oherwydd bu saith siop yn Llanaelhaearn ar un adeg.

A dyma nhw - gweddillion un o'r byddinoedd ag yr ydym wedi bod am y pedair blynedd ddiweddaf yn siarad yn eu cylch - yn dilyn eu camrau o fan i fan, brwydr ar ôl brwydr - dyma hi!

Ffurfiwyd y Cylch Merched, gyda Kate Roberts yn llywydd.

Cofir amdano fel un â diddordeb mawr yn hanes Pencoed a'r cylch.

Efallai bod hyn yn esbonio paham yr oedd cynifer o weinidogion yr achosion ymneilltuol yn nyffryn Aman a'r cylch yn ystod y cyfnod cyn-ddiwydiannol yn wŷr di-goleg.

Cafodd ei arestio ddydd Gwener a dywedodd Heddlu'r De ei fod yn byw yng Nghaerloyw, Gloucester, a'r cylch.

Dylai canghennau cylch Bangor ddod a'u Llyfrau Lloffion at Delyth Murphy a changhennau cylch Caernarfon at Mary Roberts, yr Is-ysgrifennydd Rhanbarth.

Nid morgrugyn fel Monica yw hoff gymeriadau Saunders Lewis, ond arweinwyr sydd a'r awenau yn eu dwylo: mae cylch eu dylanwad yn gosod rheidrwydd arnynt i weithredu'n ystyriol.

Bu protestio yng Nghymru a ffurfiwyd mudiad Cylch Dewi, y gr^wp protest cyntaf yn ymwneud â darlledu yng Nghymru.

Dewch draw i weld." Roedd cylch o risgl wedi ei wasgu a'i dorri rhyw fetr uwchlaw'r ddaear ar foncyffion y ddwy goeden.

Dibynna bardd gwlad yn gyntaf oll ar ddifyrru cylch bychan diolud.

Yn y llyfr hwn defnyddiwyd yr arwydd am y tro cyntaf i ddynodi'r gymhareb cylchedd cylch/diametr cylch.

Gwasgodd y cylch amdanaf.

`Does dim modd ei weld e o fan hyn,' atebodd plismon, `ond mae e tua hanner ffordd i lawr ar silff fach.' `Y clogwyni hyn yw rhai o'r rhai gwaethaf yn y cylch,' meddai Reg.`Mae'r garreg yn briwsioni dim ond i chi edrych arni hi.

Cylch bach yn rheoli'r cyngor

Cylch yr Achub

Cylch y Creu

Soniwyd yn gynharach am y 'Cornis', sef y mwynwyr a ddaeth o Gernyw i weithio'r gwaith copr ger yr Offis Gocyn ar ffordd Nant Peris, ac fel y daeth yr enwau Pleming, Closse a Salt yn enwau cynefin yn y cylch.

Hoffwn weld Cyngor Wrecsam yn galw pobl y Rhos, Undeb y Glowyr, ac Undebau'r cylch at ei gilydd i fynd ati i achub y Stwit.

Gan wybod fod yna ddwy wraig ddiarth yn digwydd aros yn y cylch ar y pryd, tybiodd mai un ohonynt oedd hon.

Yn lle rhoi cylch am olwyn bren yn yr efail fel y byddai saer coed yn gwneud, fe roddwyd yr olwyn honno y tu mewn i gylchyn pwced.

Nid oedd yr ardal yn un boblog a chofiaf Ernest Roberts yn pwysleisio droeon petai Pwllheli yn methu talu ei ffordd, y byddai hynny'n ddiwedd ar unrhyw obaith am gynnal y brifwyl mewn cylch gwledig o hynny ymlaen.

Ef oedd arweinydd bywyd diwylliannol Cymraeg y cylch.

Ar ambell lawnt, byddai'n amhosibl defnyddio'r peiriant llafnau cylch.

Mae'r teirw yn ceisio gwthio'i gilydd wysg eu pennau o amgylch y cylch ond dim ond am rhyw ddau funud neu dri mae'r gystadleuaeth yn para - nes y bydd un tarw ar ei liniau neu pan yw'r gwr efo'r corn siarad yn rhoi diwedd ar bethau a dau darw arall yn cael eu tywys i'r cylch a'r holl beth yn dechrau eto.

Nid oes neb yn hoffi mynd i mewn i r cylch gyntaf felly bydd y sawl sy'n ceisio disodli'r pencampwr yn gorfod plygu o dan y rhaffau gyntaf a chamu i'r cylch.

Cylch Chwarae Dechreuodd Cylch Chwarae'n ddiweddar; mae tri sesiwn ar gael sef bore a phrynhawn Mawrth, Mercher a Iau.

Doedd dim modd dianc o'r cylch o gleddyfau, morthwylion a bwyeill, hyd yn oed ar gefn eu ceffylau.

TEITHIAU DIFYR (Teithiau Cerdded Cylch Hanes Dyffryn Ogwen): Cafwyd dwy daith hanes tu hwnt o ddifyr yn ystod Mai a Mehefin.

Nod awdur y Tristan en Prose oedd cyfuno hanes Tristan â phrif ffrwd hanes y byd Arthuraidd, ac felly penderfynodd gyplysu ei hanes ef â fersiwn Cylch y Fwlgat o hanes y greal, sef La Queste del Saint Graal.

Dyma dir a fu'n gartref i gyndadau'r fro a'r cylch, rhai ohonyn nhw â charreg neu golofn i nodi'r fan, ac eraill â dim ond tywarchen las yn orchudd.

Ni wyddai Miss Hughes ond y nesaf peth i ddim am y busnes, ac ofnwn pan fu farw Abel na wyddai hi ond ychydig am ei amgylchiadau; ac eto yr oedd hi'n fenyw dda ac yn llenwi'r cylch y galwyd hi iddo yn rhagorol.

"Dyna i chi fi y noson o'r blaen," meddai, "yn fy ngweld fy hun yn trafaelio drwy'r nos mewn cylch o amgylch Pwllheli, Aberdaron a Nefyn."

Olrheiniodd Irenaeus y cylch ym mywyd Iesu a'r byd:

Heriwyd un o'r bechgyn yn y meinciau i farchogaeth y ceffyl a oedd yn trotian yn ddestlus o gwmpas y cylch.

Gosodwyd ei weddillion yn y gladdgell ym mynwent eglwys Penbre ac yno y mae gweddillion y Bowsers o'r cylch i gyd ar wahân i'w ferch Elisabeth.

Mae'r awyrgylch hiraethus a'r ffordd rwydd o drin paent yn cuddio cyfansoddiad delicet o ofalus lle mae llygaid yr edrychwr yn cael ei arwain mewn cylch o gwmpas y das.

Arhosodd Llanaelhaearn yn ardal amaethyddol wasgarog hyd at ddiwedd y ganrif ddiwethaf pryd y trawsffurfiwyd y cylch yn llwyr gan ddyfodiad y chwareli ithfaen ar hyd yr arfordir.

Yna mae dau darw yn cael eu tywys i'r cylch a'r gystadleuaeth yn dechrau.

Cylch yn treiglo.

Ni chymerasai ddim diddordeb yn y pethau yr arferai Abel a minnau ymgomio yn eu cylch; a bu+m yn synnu lawer gwaith wrth feddwl mor ddiamgyffred oedd hi am y pethau yr oedd ei brawd yn enwog ynddynt.

Hyn cyn bod unrhyw fath o drefniant i helpu deillion yn ein cylch ni.

Cytunai a Towson ynglyn a phwysigrwydd addysgu meistri llongau i ddefnyddio offer gwyddonol, megis y sextant a'r chronometer, i'w ddefnyddio offer gwyddonol, megis i'w galluogi i fordwyo ar hyd y Cylch Mawr, neu o leiaf i ddilyn y llwybr cyflymaf i gyrraedd pen eu taith.

Er bod y Queste ei hun wedi ei chyfieithu i'r Gymraeg, (fel rhan gyntaf Y Seint Greal), ac er bod Cylch y Fwlgat wedi bod yn hynod ddylanwadol ar destunau rhyddiaith Arthuraidd Cymraeg, nid oes unrhyw dystiolaeth iddynt fod yn gyfarwydd â'r Tristan en Prose Efallai mai ei anwybyddu a wnaethant, oherwydd y mae lle i gredu mai fersiwn o'r 'Post-Vulgate Queste', sef y fersiwn lle ymgorfforwyd hanes Tristan, a ddefnyddiwyd gan gyfieithydd Y Seint Greal.

Cyfeiriodd hefyd at y drychiolaethau o brifeirdd (primitive poets) neu'r 'cyntefigion Beirdd Ynys Prydain', nid amgen, Plennydd, Alawn a Gwron, sylfaenwyr dysg y Beirdd (yn ôl Iolo Morganwg), y drindod a fyddai'n symbylu'r Awen yn ymwybod y Beirdd a ddeuai i'r cylch.

Ar y Sadwrn cyntaf o Orffennaf bydd gwibdaith arall yn mynd i weld y grefft o addurno'r ffynhonnau yn ardal Bakewell a'r cylch.

Ac os yw lluniau Dick Chappell yn deillio i raddau helaeth o ddiddordeb manwl mewn daeareg, mae a wnelo rhai Bert Isaac yn fwy uniongyrchol â'r hyn sy'n weladwy i'r llygad, er nad oes dim oll yn ffotograffig yn eu cylch.

Yn wir, y mae rhestr meddygon y cylch wedi bod yn un dra urddasol, yn eu plith Dr Rowlands a'i fwstas deubig, Dr Black, Dr Kyle a Dr Prydderch.

Y canlyniad fu i'r llyw rhydd droi mewn cylch a tharo corff y llong a niweidio'r platiau a hynny yn gwneud i'r llong gymryd dwr.

Dylai'r Cynulliad, felly, newid y pwyslais yn y cylch penderfyniadau i gryfhau ymhellach llais y gymuned a'r boblogaeth yn gyffredinol, ac, yn enwedig, llais carfanau a anwybyddir ar hyn o bryd gan y Llywodraeth.

Yn amadawiad Mr HS Roberts collodd Llanfairfechan un o'i chymeriadau mwyaf lliwgar a diddorol, gwr ag yr oedd ei ddiddordebau yn cyffwrdd y rhan fwyaf o weithgareddau y cylch.

Tu draw iddynt yr oedd coesau hir mewn trowsus du, rhesog, hynod barchus, a thu draw i'r rheini wedyn, mewn hanner cylch o galedwch cadair swyddfa, weddill corff yr anfarwol Ap Menai.

Os haul yw pob rhyw seren sy'n gwibio yn y ne' Os cylch y rhain mae bydoedd, a lloerau'n cadw eu lle, Od oes trigolion ynddynt, neu ynte nid oes un, Y cwbl oll a grewyd gan fysedd Mab y Dyn.

Ar ôl ymweld â mynwentydd yr ardal, chwilio cofrestri'r plwyfi cyfagos a holi rhai o ddisgynyddion y teulu yn nyffryn Aman a'r cylch, cesglais dipyn o wybodaeth am y Wythi%en Fawr, gan feddwl croniclo'r hanes mewn rhyw fodd neu'i gilydd pan ddeuai gwell hamdden yn y dyfodol.

Ni fu yna'r un gwleidydd tebyg mewn sefyllfa mor gref yn yr arolygon barn ar yr adeg hon yn y cylch etholiadol.

Beth am y trydydd math o gudyn silia sydd wedi ei drefnu mewn cylch?

Darllenwyd ceisiadau pedwar cylch meithrin sef Hirael, Y Fron, Ti a Fi Salem, Caernarfon a'r Groeslon.

Cylch o blant yn chwarae gem yng nghanol cae gwag.

Nid ar gyfer y cyffredin diddeall megis myfi yr ysgrifennai SL, ond ar gyfer cylch dethol a deallusol bychan iawn.

Dyma gylch cyfarfod sydd wedi gafael a thyfu, cylch o bobl o wahanol enwadau o fewn y dref sy'n dod at ei gilydd i sgwrsio, yfed te a choffi a myfyrio ar y Gair, a hynny bob bore Mawrth yn Festri Salem.

Byddai'n ddifyr sylllu ar y tafod hir ystwyth yn llyfu o'u cylch.

Gwrthododd Cyngor Tref Blaenau â derbyn y cymal yma ac felly mae'r Gadair yn gogrdro rhwng cylch bach o Gynghorwyr, ac ymddengys fod y cylch yma yn mynd yn llai ac yn llai.

Ond mi wnês un camgymeriad--fe adawes y sosban tships yn y man, ar y cylch gwresogi.

Yr oedd mathau arbennig o weithgareddau yn y cylch diwylliannol wedi eu gosod cryn bellter oddi wrth y gweithgareddau economaidd cychwynol.

Yn hyn o genhadaeth mae'r cylch yn grwn: y cof cyntaf sydd gennyf i o BLJ yw'r cof amdano yn Ystafell Gymraeg Coleg y Gogledd yn arwain cylch trafod llenyddiaeth a gododd ef ei hun; y mae yn ei rifyn olaf o Daliesin gerddi a stori%au byrion gan raddedigion newyddaf y Gymraeg.

Yno hefyd ceir cylch o gymeriadau sy'n ceisio achub 'enaid yr Almaen' (a thrwy hynny Ewrop) rhag disgyn i ddwylo'r Comiwnyddion.

Sais Gymry oedd pobl Manafon a'r cylch, wedi cyflyrru i'r dull Seisnig o fyw.

Yn y cyfamser mae'r bobl leol i gyd yn dechrau cyrraedd gan greu cylch naturiol yn y tir sych drwy sefyll neu eistedd mewn cylch o amgylch y ring.

Ond, yn lle arbrofi gyda gwahanol fodelau o gydweithio yn ôl amgylchiadau lleol mae'r Awdurdod wedi penderfynu ymlaen llaw fabwysiadu un model yn unig a elwir yn 'ffederasiynau' h.y. cysylltiad ffurfiol rhwng cylch o ysgolion o dan un pennaeth sy'n ymdebygu i un ysgol aml-safle.

Ni amgyffredid pa mor gyflym yr oedd tymheredd gwleidyddol Llanelli a'r cylch yn codi, nac i ba raddau yr oedd Llanelli'n ddolen wan yn y llinell gledr rhwng Llundain, Caerdydd, Abergwaun ac Iwerddon.

O'i amgylch mae cylch o ddŵr euraid.

Trefnwyd yr oriel barhaol ar ffurf cylch daearyddol, gan fynd â'r ymwelydd ar daith o gwmpas yr ynys o Ynys Llanddwyn a Malltraeth hyd at Foelfre a Biwmares, ac yna ar hyd Afon Menai.

Yr ail elfen yw cyfraniad y mewnfudwyr a'r newydd- ddyfodiaid a ddaeth i'r cylch yn sgîl diwydiannu'r ardal, gwŷr megis Gomer ab Tegid a D.

Eryrod, cathod gwylltion a llwynogod yw eu gelynion naturiol hwy yn yr Alban ac os bydd y gelynion hyn yn fygythiad gwirioneddol mewn cylch arbennig, ymfuda'r ysgyfarnogod i ddiogelwch rhyw gylch arall.

DANGOSYDDION PERFFORMIAD A AWGRYMIR AR YR AMGYLCHEDD: yn ystod y cylch tair blynedd nesaf, bydd yr Uned yn cyfrannu at gysylltu â'r sector anstatudol i'w hysbysu ynglŷn â'r posibiliadau o ran gwella'r amgylchedd drwy adennill tir diffaith, yn gwneud mwy o waith adennill tir at ddiben gwella'r amgylchedd ac yn llunio adroddiad blynyddol, yn amlinellu'r nod, yr amcanion a'r hyn a gyflawnwyd o ran yr amgylchedd, ac yn cynnwys dadansoddiad o'r gwariant.

Yn y ddau waith, yr hyn y ceisir ei ennyn ynom yw'r argyhoeddiad fod y cylch canolog o gymeriadau'n 'iawn', mai ynddynt hwy y costrelwyd prif egwyddorion y traddodiad, a'u bod yn benderfynol o herio gydag angerdd cyfiawn y grymoedd hynny sydd ar fin rhuthro fel cenfaint o foch a sathru'r egwyddorion santaidd.

Mae enwau fel y Wythi%en Goch, Gwythien Bryn-lloi, gwythi%en y Bresen Fach a Gwythi%en yr Harnlo yn gyfarwydd ddigon i drigolion cylch dyffryn Aman.

Bwriad eu taith oedd cyflawni astudiaeth ddaearyddol o ardal Abertawe a'r cylch, lle roeddent yn lletya.

Trwy wneud hyn, wrth gwrs, roeddynt yn mentro i fyd o eira a rhewfryniau, ac yn nyddiaduron teithwyr y cyfnod cawn lu o gyfeiriadau at y cyffro ofnadwy yn eu mysg wrth edrych allan a gweld eu llongau yng nghanol cylch oi rewfryniau uchel.

Rhoddwyd sylw arbennig i draddodiad barddol toreithiog y cylch, gan gynnwys, yn naturiol, gerddi David Ellis, Penyfed.

Roedd stamp y Gymuned Ewropeaidd, y cylch o sêr aur ar gefndir glas i'w weld ar yr amdo - yr eironi olaf yno i bawb ei weld.

A chan nad oedd cylch hud o'th amgylch bydde dy elynion wedi dwyn yr Afal Aur hefyd oni bai imi ddod heibio mewn pryd.'

Hongiai ei wallt yn rhacs llwyd dros ei glustiau, ond roedd cylch moel ar dop ei ben, fel mynach, neu fel petai UFO wedi glanio yno rhywbryd ac wedi serio'r tyfiant ar ei gorun.

Condemniodd Ieuan Gwynedd feistri Tredegar a'r cylch am gymell gweithwyr i oryfed drwy orfodi tafarnwyr i brynu cwrw yn eu bragdai a phennu'r rhent yn ôl faint o gwrw a werthid.

Hawddamor a chroeso cynnes i NENE, misolyn newydd y Rhos a'r cylch!

Trefnwyd disgo i blant hyd ddeg oed gan y Cylch Chwarae Saesneg.

LLWYDDIANT: Llongyfarchiadau i blant yr ardal ar eu llwyddiant yn Eisteddfodau Cylch a Sirol yr Urdd, a dymunwn bob llwyddiant iddynt yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd yn Rhuthun y Sulgwyn.

Gweithgareddau Cymdeithas Wyddonol Cylch Caerdydd.

Anfonwyd datganiad tebyg at Mr S gan Fedyddwyr y cylch; ac anfonodd Home Guard Llandysilio i ddweud y byddent hwythau'n ymddiswyddo oni chedwid Waldo yn ei swydd.

Daeth i sylweddoli fod Gwion yn unigolyn, yn berson a oedd yn hoffi llwyddo, ac fel yr esbonia Gwynn, 'nid yn rhan annatod o'r cyfundod a elwid y mentally handicapped.' Daeth yn weithgar gyda Chymdeithas Mencap Caernarfon a'r cylch.

Er bod llwybr yma yn ymddangos yn fyrrach o edrych ar atlas ysgol wedi'i seilio ar dafluniad Mercator, gwyr pawb mai siap sffer sydd i'r ddaear, ac felly rhaid i'r llwybr byrraf rhwng dau bwynt ar wyneb y ddaear ddilyn cylch naturiol y sffer.

Mae'r nifer mor fach rwan fel y geill pob un o'r cYlch fynd i'r Gadair bob tair neu bedair blynedd.

Cydnabyddid ei awdurdod i sicrhau disgyblaeth ac ufudd-dod o fewn cylch y teulu ac oddi allan iddo.

Y gwahaniaeth rhyngddynt oedd fod un garfan - y mynaich traddodiadol - wedi eu cyfyngu i fynachlogydd ac wedi cymryd fel eu prif orchwyl gynnal y cylch o wyth gwasanaeth canonaidd ddydd a nos; tra oedd y lleill - y Brodyr - yn cael gadael eu priordai er mwyn mynd ar hyd y wlad i bregethu, gan gardota am eu cynhaliaeth wrth fynd.

Ehangodd cylch fy nghydnadob wedi i mi symud i Ysgol Uwchradd Aberaeron, ac fe wellodd pethau.