Sylweddolodd Lingen fod tebygrwydd mawr rhwng yr ysgolion o dan adain y gweithiau diwydiannol newydd a'r hen ysgolion plwyf, gan fod y gweithiau, fel y sylwodd mewn cymhariaeth drawiadol, wedi cymryd lle'r hen faenor gynt.

Bychan mewn cymhariaeth yw'r cyfraniad o gynnyrch heblaw anifeiliaid.

Unig ddrwg hyn, wrth gwrs, yw eu bod nhw'n gwneud i ni ddynion dros ein 48 deimlon 84 mewn cymhariaeth.

Mae nodiadau ymyl dalen ar y llawysgrifau, fel 'ceisir cymhariaeth well' a 'ceisio cael cymhariaeth bwrpasol yma' yn gwrthbrofi hyn, i raddau.

Pe ddefnyddir yr un sail cymhariaeth â Chyfrifiad 1981, yr oedd gostyngiad o 1.4% yn y nifer o siaradwyr Cymraeg rhwng 1981 a 1991.

Mewn cymhariaeth y mae'r pwyslais proffwydol ar gyfiawnder cymdeithasol a diwygiad moesol yn ymddangos yn fwy perthnasol i fywyd ysbrydol yr unigolyn a'i gymdeithas, ac y mae'r syniad proffwydol am bechod yn ymddangos ar y dechrau yn fwy derbyniol i'r deall.

Tyf llawer o blanhigion eitha cyffredin yma ond yn doreithiog mewn cymhariaeth a phorfeydd mynyddig a thir amaethyddol llawr gwlad.

Gosododd allan ystadegau profadwy yn dangos beth oedd y cyflogau wythnosol i weithwyr â sgiliau neu heb sgiliau ganddynt, gan geisio llunio cymhariaeth costau byw, i brofi bod rhieni'n ennill digon i dalu am addysg plant.

Mae'n amlwg fod Lenz yn gweld colli'r emosiwn a'r angerdd a oedd yn rhan o brotestiadau'r chwedegau ac yn teimlo mai llwm a dideimlad yw gwleidyddiaeth y saithdegau cynnar mewn cymhariaeth.