Yr hyn nad yw byth yn absennol yw ymwybyddiaeth o arwahanrwydd cenedlaethol Cymdeithas, cymundod ddynol, yw cenedl.

Oherwydd mai cymundod o deuluoedd ydyw, fe gyfeirir at y genedl yn aml fel teulu (e.e.

cymundod o bobl a 'gyfansoddwyd gan hanes' ".

Gellir dweud mai da yw gweithgareddau sy'n gogwyddo at greu cymundod, ac yn cyfoethogi bywyd cymdeithas, ac yn meithrin cymdogaeth dda; ac mai drwg yw gweithgareddau sy'n malurio cymdogaeth a chymdeithas.

Gwnaeth y ddau gymhelliad hyn eu cyfraniad tuag at gyflyru'r arweinwyr Cymreig i feddwl na allai Cymru ymgynnal fel cymundod ymreolus.

I fynd at wraidd y gwahaniaeth rhwng pobl a chenedl, y mae'n rhaid cofio yr edrychai Israel arni ei hun fel cymundod o deuluoedd.

"Pa beth sy'n gwahaniaethu cymundod cenedlaethol oddi wrth gymundod politicaidd?" Sonia am gylymau gwaelodol sy'n rhwymo dynion ynghyd.