Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ddadl

ddadl

Dyma ddadl gymhleth sy'n galw am ystyriaeth.

Ond gwelir y pwyslais o hyd ac o hyd ar y ddadl fonetaraidd gul o 'Proffit, Proffit a mwy o Broffit.' Nid oes angen dweud nad yw'r cyfryngau hyn yn gweld gwastraff gwariant ar y lluoedd arfog.

Ond ymlaen yr aeth y cynnig, a'i gario'n eithaf rhwydd: ùsiaradodd Gerallt Jones wrth ei gynnig, ond eilio'n ffurfiol a wneuthum i, gan fwriadu siarad yn ddiweddarach pe gwelwn fod angen ateb unrhyw ddadl: ond ni fu angen.

Y rhain oedd y dadleuon, y tyndrâu, ac er na fynnaf ei thrafod heddiw, yr oedd hefyd y ddadl foesol hanfodol ynglŷn â defnyddio dulliau uniongyrchol.

Y ddadl amlycaf ym meddwl y mwyafrif ymhlith y genhedlaeth gyntaf o arolygwyr oedd yr un foesol: wedi'r cwbl, roedd bron pob un ohonynt yn glerigwr mewn urddau a oedd wedi ei gymeradwyo gan awdurdodau'r Eglwys: ond ym meddwl y mwyafrif o'r beirniaid roedd yr hirben a'r moesol wedi'u cydgymysgu.

Wrth ymdrin â'r Llyfrau Gleision, rhaid cofio i'r drafodaeth ar y pryd ddigwydd yng nghyd-destun y ddadl ynglŷn â grantiau i addysg.

Yn awr y prawf fe fydd yr etholwyr a bleidleisiodd drosom oblegid y ddadl honno yn cefnu arnom yn fradwrus fuan.

Yn academaidd, roedd hi'n ddadl rhwng Safon Byw a Chadernid Economaidd, ond yn y bon dadl ydoedd rhwng wynwyn a'r geiniog felen.

Mae'r ddadl hon yn un gref, ond buaswn i'n dadlau bod y Llywodraeth, os oedd hi'n chwilio am ateb i broblemau cymdeithasol Cymru, wedi gorffen trwy gael rhywbeth gwahanol a hollol anghyson â'i theithi meddwl.

Dyma'r ail ddadl am chwarae brwnt o fewn wythnos i D. R. Davies.

Fe ofynnodd - - os oes elw yn cael ei dalu iddynt hefyd - doedd - - ddim yn gweld fod y ddadl honno yn berthnasol.

Wrth gytuno ag ef, gosododd y Pwyllgor y ddadl hyd yn oed yn fwy cignoeth, gan apelio at ystyriaethau doethineb hirben ac o fuddioldeb yn ogystal â moesoldeb:

Ond roedd y ddadl honno ar ei mwyaf emosiynol pan ddeuai materion crefydd a Chymreictod i gyffyrddiad â'i gilydd ym mhwnc mawr yr oes - Addysg.

Ac mae'r ddadl ynghylch dyfodol y baedd gwyllt yn Sweden yn dal i fod yn un ffyrnig hyd heddiw - y ffermwyr yn sicr o ddifetha'r anifail yn llwyr o'r wlad, ond y naturiaethwyr yn ymfalchio yn y ffaith bod anifail newydd wedi dod i fyw i'r wlad a hyn oll yn rhoi cyfle bendigedig iddyn nhw astudio anifail a oedd ychydig yn ol yn ddim ond ffaith diddorol mewn llyfr hanes.

Ni ellid meddwl am un ddadl gryfach nac un rhybudd dwysach.

Er gwaetha'r holl ganrifoedd o garcharu mae'r ddadl ynglyn â phwrpas carchar yn un sy'n dal i gael ei gwyntyllu.

Yn wyneb y dehongliad "treisgar" a roddai rhai pobl barchus ar dân Penyberth, yr oedd e'n tybio mai da fyddai pwysleisio'n gyhoeddus mai plaid gyfansoddiadol a heddychol oedd y Blaid; ond yn ôl y cof sydd gennyf i, nid oedd e'n sicr mai doeth fyddai codi'r mater i'r gwynt yn y Gynhadledd: tebyg ei fod yn ofni yr ai'n ddadl fawr ar y cynnig, a hynny'n fel ar fysedd y collfeirniaid o'r tu allan.

Yn sgil y cawdel a ddigwyddodd ynglŷn â phenodi Cyfarwyddwr Addysg dros-dro yn Sir Gâr, sylweddolodd Rhanbarth Caerfyrddin fod angen symud ymlaen o'r ddadl ynglŷn â'r penodiad unigol hwnnw at faes polisi sylfaenol a fyddai'n creu newid tymor hir yn natur y Cyngor Sir.

Rhaid cydnabod fod grym yn y ddadl mai mater i'r Cyd-Bwyllgor Addysg oedd hyn, ond mater o farn ac nid cyfraith oedd hynny.

Trueni, fodd bynnag, bod sawl un wedi gor-ganolbwyntio ar ochr negyddol y ddadl.

Gan eu bod yn byw yn ardal y Castell buont yn meddwl am y peth am beth amser ond pan glywyd bod gweinidog newydd yn dyfod i'r Capel Mawr dyna glensio'r ddadl.

Fe gododd hen ddadl arall ei phen yn Somalia - lle bydd un garfan yn cyhuddo gohebwyr o ymhyfrydu mewn dangos lluniau o ddioddefaint a'r llall yn wfftio'r syniad fod rhaid amddiffyn y gwylwyr rhag ambell i wirionedd yn enw chwaeth.

Ei ddadl yw fod y "dilyniant" cyfeiriadau'n ffurfio "is-destun" (ei air am "sub- text") i gyfleu mewn ffordd anuniongyrchol neges nad yw'n amlwg ym mhrif destun y Llyfr.

I'r 'gwirfoddolwr', Ieuan Gwynedd, y bygythiad i'r 'genedl Anghydffurfiol' o du'r Eglwys oedd craidd y ddadl yn erbyn derbyn arian y Llywodraeth i ariannu ysgolion.

Cychwynnodd y ddadl ar dir y gwahaniaeth rhwng clasuraeth a rhamantiaeth ac ymledodd gydag amser i gwmpasu trafodaeth ar werthoedd moesol.

Cafwyd adroddiadau dyddiol o'r Gelli yn ystod yr wyl yn May in Hay ac ar gyfer y ddadl flynyddol Debate at Hay a ofynnodd sut y mae Cymrun bodlonir disgrifiad Cool Cymru. Bu cyflwynwyr eraill BBC Radio Wales ar daith hefyd gydag Owen Money yn ymddangos mewn amrywiaeth o leoliadau ar gyfer Sioe Deithiol Haf BBC Radio Wales a Kevin Hughes, sydd fel arfer yn cyflwynor sioe siartiau wythnosol gyda gwestai enwog a phosau, yn mynd âi babell i wyl Glastonbury yn Carry on Camping.

Ar hyn o bryd, mae yna ddadl ffyr- nig yn mynd ymlaen ymysg pobol Sweden ynghylch dyfodol y baedd gwyllt sy unwaith eto i'w weld yn rhai rhannau o'r wlad.

Mwy na hynny rhoes y ddadl honno ar waith yn ei fywyd ei hun.

Yr oedd hi'n ddadl hir, meddai Dennis Gethin, Ysgrifennydd Undeb Rygbi Cymru.

Rhaid deall Keats and Shakespeare yn erbyn cefndir ehangach y ddadl lenyddol-grefyddol rhwng Murry a T.

Rhaid imi gyfaddef mai rhyw dueddu i ochri efor Tywysog Charles yr ydw i yn y ddadl planhigion genynnol yma.

I dorri'r ddadl, rhoddwyd y ffwlbart mewn cawell gyda'r ffureti, ac ymhen rhyw awr yr oedd y ffwlbart wedi cnoi trwy ddrws y cawell ac wedi dianc!

Os derbynnir y ddadl honno, rhaid derbyn yn ogystal mai pris mynediad ar y telerau hynny oedd stad o israddolder andwyol sy'n dal i grawnu yn ein bywyd cenedlaethol gan 'dorri mas yn achlysurol yn gornwydydd piws.

Yn ddi-ddadl 'roedd cryn anesmwythyd ymhlith y gweithwyr brodorol yn Sylhet yr adeg yma.

Nid oedd ei ddadl ond distylliad o ffeithiau ac opiniynau a gofyniadau a wnaethpwyd yn gyfarwydd yn yr holl gyhoeddiadau swyddogol a grybwyllwyd eisoes.

Dyma rai sylwadau gan Asau Cymru yn ystod y ddadl ar Fesur yr Iaith Gymraeg yn 1993.

a '...' Keats, ond cynhwysa hefyd y dyfyniad hwn gan Samuel Roberts: 'Yr wyf yn credu nad yw canonau na chredoau na thraddodiadau dynol yn meddu dim awdurdod ar ymarferiad Cristnogion.' Er nad yw'r geiriau ynddynt eu hunain yn ychwanegu dim at ddadl Peate mai ym mhrofiad yr unigolyn y mae chwilio am Dduw, ac er y gellid eu hystyried yn fawr mwy nag allweddeiriau hwylus i gael gwrandawiad yn uchel lys Annibynia, camgymeriad fyddai eu hanwybyddu.

Sail y ddadl yw y gellir disgwyl gwell cyfraniad y tu ôl i'r llenni gan berson a fydd yn barod i lafurio'n dawel a diflino heb uchelgais i fod yn geffyl blaen.

Yn y ddadl ar y Gymraeg ar lawr y Cynulliad gwrthodwyd gwelliant i ymchwilio i'r angen am ddeddf iaith newydd.

Roedd gallu Saunders Lewis mor rhyfeddol fel y tueddwyd i anwybyddu diffygion anochel y ddadl, yn enwedig diffyg unrhyw raglen bendant ar gyfer ennill rhyddid a chyfrifoldeb.

Trychinebau.' 'Trychinebau o law dyn a natur fel ei gilydd.' 'Ond sut gallsai pethau ddirywio mewn amser mor fyr ag oes dyn?' 'Sut gallsai pethau gynyddu o fewn yr un terfynau amser yn ystod y ganrif flaenorol?' Synnodd Mathew at rym ei ddadl.

Da iawn y dangosodd y cenedlaetholwr Seisnig, Mr Enoch Powell, yn Barn (Mawrth 1972) na eill y ddadl honno fyth adfer cenedl.

Yn anffodus collodd y ddadl ynglŷn â chynhesu'r eglwys.

Aeth y ddadl yn un boeth, eithr nid yn ofer.

Heb un ddadl, yr oedd John Eilian ymhell iawn ar y blaen yn ei faes newyddiadurol.

Mae'r ddadl drosodd felly yn dydy, ychwanegodd.

Mae'r ddadl na ellir gwneud y Gymraeg yn swyddogol yng Nghymru am nad oes dogfen yn datgan fod Saesneg yn swyddogol yn non sequitur. 04.

Dyma ddadl gryf dros leihau y gwario ar arfau a defnyddio'r arian i ddibenion gwell megis cynorthwyo gwledydd y Trydydd Byd.

Bu gwrthgymreigrwydd esgobion a phersoniaid yr Eglwys Wladol a'u gelyniaeth i'r Gymraeg yn rhan fawr o'r ddadl o blaid Datgysylltiad, yn rhan hefyd o ddadl y Degwm.

Cyn mynd ymlaen i drafod y datblygiad hanesyddol, fodd bynnag, mae'n ofynnol yn gyntaf gosod y ddadl o fewn ei chyd-destun theoretaidd, er mwyn gosod allan yn glir y cysyniadau gwaelodol sy'n sail i'r drafodaeth.

Aeth yn ddadl boeth rhwng Deiniol a Charadog, ac meddai Deiniol, a thôn fuddugoliaethus yn ei lais, 'Wel diolch i Dduw.

'Does 'na ddim sy'n fwy poenus na'r ddadl a'r frwydr ddiddiwedd honno ynghylch cyflwr y Gymraeg yn ei gwlad ei hun.

Yr oedd grym yn ei ddadl ar y pryd, ond go brin ei bod yn sylfaenedig ar egwyddor feirniadol dragwyddol a di-syfl.

Ymledodd y ddadl drwy'r llys ac i'r strydoedd a'r tai, i'r clybiau a'r tafarndai, a hyd yn oed i chweched dosbarth yr ysgol.

Mae'n bosibl mai un ddadl tros gael refferendwm yw y byddai'n gyfle i oleuo'r cyhoedd ynglyn â'i gynnwys ac i sicrhau gwerthiant sylweddol iddo.

Nid oes un ddadl addysgol ddilys dros ladd ysgol mewn pentref ac yn sicr ddigon nid oes yr un ddadl gymdefflasol dros wneud hynny; y rhieni ac nid y biwrocratpell ddylai benderfynu tynged ysgol ein plant.

Cafwyd adroddiadau dyddiol o'r Gelli yn ystod yr wyl yn May in Hay ac ar gyfer y ddadl flynyddol Debate at Hay a ofynnodd sut y mae Cymru'n bodloni'r disgrifiad ‘Cool Cymru'. Bu cyflwynwyr eraill BBC Radio Wales ar daith hefyd gydag Owen Money yn ymddangos mewn amrywiaeth o leoliadau ar gyfer Sioe Deithiol Haf BBC Radio Wales a Kevin Hughes, sydd fel arfer yn cyflwyno'r sioe siartiau wythnosol gyda gwestai enwog a phosau, yn mynd â'i babell i wyl Glastonbury yn Carry on Camping.

nid oedd sail i'r ddadl, meddai, y dylid condemnio pob rhyfel ac eithrio rhyfel amddiffynnol.

Eto mae'n deg i mi gyfeirio at y ddadl fod pob un o'r wyth sydd wedi dal y swydd o Ysgrifennydd Cymru wedi llwyddo i sicrhau i Gymru siar o'r gwariant cyhoeddus ac hefyd o'r diwydiannau newydd sy'n uwch na'r hyn a gafwyd gan ranbarthau Lloegr.

Gan mai heddychwyr cadarn oedd tad a mam Waldo, yn anochel fe ddatblygai hi'n ddadl boeth ynghylch heddychiaeth, gyda'r hen ewythr yn dal y dylid gyrru'r holl heddychwyr i'r ffosydd yn Ffrainc.

Ar ôl ymddangosiad y Llyfrau Gleision, polareiddiwyd y ddadl, ac er bod nifer o offeiriaid yn Gymry gwladgarol, a rhai ymdrechion dilys ar droed gan yr Eglwys er ceisio gwasanaethu'r Cymry yn yr ardal ddiwydiannol, yr oedd offeiriadaeth Eglwys Loegr fel corff wedi colli pob cydymdeimlad gan yr Ymneilltuwyr.

Credai ef y byddai'r gyfrol yn debygol o barhau'r ddadl a ddeilliodd o'r sylwadau ynglŷn â chyffelybiaethau'r awdures.