Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ddrama

ddrama

a ayna l tl ddrama Jac Ifan Parc Rhedyn yn dilyn yn syth wedyn.

Roedd addasiad BBC Cymru o Cancer Ward Solzhenitsyn ar gyfer BBC Radio 3 yn un o'r dramâu radio a ddenodd y ganmoliaeth uchaf yn ystod y flwyddyn - blwyddyn y cynhyrchodd adran ddrama BBC Cymru Cardiff East gan Peter Gill, yn ogystal â Passnotes on Romeo and Juliet a The Egoist.

O fewn ychydig fisoedd i ddrama Iorwerth Glan Aled weld golau dydd cyhoeddwyd yn y papur dylanwadol Yr Amserau ddarnau helaeth o ddrama ddychan yn dwyn y teitl Brad y Llyfrau Gleision heb enwi'r awdur.

Pa fath o ddrama yw hi?

Teimlaf petai'r rhan yma wedi cael ei ddatblygu ymhellach fe fyddai wedi cryfhau'u ddrama, roedd fel petai'r awdur wedi cyrraedd man ac nad oedd yn gwybod sut i'w ddatblygu.

Aeth i Brifysgol Loughborough, gan raddio yn y ddrama.

Rhan o'r bwriad yw fod llawer o'r cymeriadau yn ystrydebau - o'r athrawes ddrama sy'n hynod o "darlings, darlings" i'r prifathro gwallgo sydd wedi cael ei seilio ar gymeriad o ffilm y grwp roc Pink Floyd, The Wall.

Flwyddyn yn ddiweddarach enillodd yr un wobr eto, am ddrama arall, A Light in the Valley, a ysgrifennwyd gan Ian Rowlands ac a gyfarwyddwyd gan Michael Bogdanov.

Y sêr yn y ddrama oedd cyfaill da imi, John Ogwen gyda'i wraig Maureen Rhys, ac yn un o'r golygfeydd roedd bron yr holl gymeriade yn sefyll ar bont ac yn canu'r anthem genedlaethol.

Rhaid cymryd y teledu a'r ffilm gymaint gymaint o ddifri fel cyfryngau a'r nofel neu'r ddrama lwyfan.

Eleni, mae'r sgandal hwnnw'n rhan ganolog o Iyfr newydd ac mae Cwmni Theatr Gwynedd yn paratoi at atgyfodi'r ddrama.

Tua'r un adeg sylweddolodd Roger Fox, Cyfarwyddwr Cymdeithas Ddrama Cymru, fod angen cryn dipyn o genhadu ymysg y cwmni%au amatur Cymraeg ac mai prin iawn oedd aelodaeth Gymraeg y Gymdeithas.

Mam sy'n dosbarthu posteri'r Wyl Ddrama neu rywbeth ...'

Mae BBC Cymru bellach yn unigryw gan ei fod yn cynhyrchu tair cyfres ddrama ddyddiol: Pobol y Cwm ar gyfer S4C, Eileen ar gyfer BBC Radio Cymru a Station Road ar gyfer BBC Radio Wales.

Dechreuodd y gyfres hon gyda chyfweliad gyda'r actor Owen Teale, a siaradodd am ei rôl yn y gyfres ddrama danbaid Belonging ar deledu BBC Wales lle bu'n chwarae rhan myfyriwr aeddfed yn syrthio dros ei ben a'i glustiau mewn cariad â mamgu 60 oed.

Fel y nododd Gruffydd wrth adolygu'r ddrama yn Llenor yr haf hwnnw, ffurf newydd ydoedd na chai'r clod a haeddai er ei bod yn 'ymgais onest i dorri llwybr newydd.' Llwybr ydoedd a wyrai oddi ar gonfensiwn drama'r Gegin Gymreig yn null Beddau'r Proffwydi, o ran plot a hefyd o ran syniadaeth gynhaliol.

Y ddyfais i wneud hynny oedd gosod y ddrama gerdd mewn ysgol lle mae'r plant wedi cael gwahoddiad i berfformio drama gerdd ar gyter yr Eisteddfod Genedlaethol.

I chi a mi heddiw mae'n ddrama hen ffasiwn iawn, yn llawn cymeriadau stoc, ond nid yw heb ei rhinweddau, a'r peth pwysicaf yn ei chylch yw ei bod yn llawn beirniadaeth gymdeithasol ar draha landlordiaid, rhagrith rhai crefyddwyr a pharchusrwydd cyfoglyd y dosbarth canol Cymreig newydd.

Ar y rhaglen radio, Wythnos Gwilym Owen, ddydd Llun dywedodd ei fod yn rhoi'r bai i gyd ar Adran Ddrama Cyngor Celfyddydau Cymru.

Mae Lyn Ebenzer, wrth addasu'r ddrama deledu a gyd- sgrifennodd gyda Sion Eirian, wedi llunio stori slic a gafaelgar, ac mi roedd troi'r tudalennau i mi yn angenrhaid.

Fe wnes i chwerthin, cydymdeimlo a chasa/ u, a gweld elfennau o'r hunan ac eraill yn y ddrama.

Adnabyddiaeth lwyr o ddramâu Groeg yn unig oedd gan Aristotlys pan ymdriniodd â nodweddion drama drasig Efo 'ychydig o Ladin a llai o Roeg' treisiodd Shakespeare hwy i gyd bron.

Gwêl y corws o wragedd cyffredin a glywir yn y ddrama hon, agweddau ar fywyd na allent fod yn ymwybodol ohonynt mewn drama naturiolaidd.

Mae'r ddrama gerdd yn seiliedig ar hanes y dywysoges heledd, chwaer y tywyssog Cynddylan a'u cartref ym Mhengwern (Amwythig heddiw) tua'r chweched i'r seithfed ganrif.

Bydd Dalier Sylw yn gwneud un ddrama Gymraeg ac un ddrama Saesneg y flwyddyn nesa - a'r rheini gyda chast bach iawn.

Gwedda arddull teledu'r cyfnod - arddull fwy theatraidd a mwy cyfyng i'r elfennau hynny o'r ddrama sydd yn chwarae gemau theatrig di-gynulleidfa mewn twll bychan ynysig.

Fe welwyd un ddrama, sef Y Tŵr, ar lwyfan yn ogystal a theledu.

Y mae wedi cael ei blesio yn ofnadwy hefo'r cynhyrchiad ac wedi mwynhau gweld y ddrama yn datblygu o'r papur i'r llwyfan.

Cyfraniad arloesol y ddrama ddideitl hon i dechneg sgrifennu theatrig yw'r 'distawrwydd llethol' ar y diwedd.

Yn ail, cynhaliwyd Gwyl Ddrama CYD yn Nolgellau, enghraifft wych o weithgaredd lle bu ymarfer ar y cyd rhwng Cymry Cymraeg a Dysgwyr dros gyfnod o wythnosau.

Boed y ddrama'n dda neu'n sal,mae'n rhaid i'r cyrtan ddwad i lawr ar y diwedd, ac mae rhai a fu ar lwyfan hanes yn siwr o fod wedi rhoi mwy o'r byw mewn bywyd na llawer arall.

Syndod i BW oedd sylweddoli faint o griw oedd angen ar gyfer y "Royal Charter" i wireddu ei freuddwyd o lwyfanu'r ddrama.

Bwriedir trafod ymhellach ddyfodol Cystadleuaeth Tlws y Ddrama.

Cyngor y Celfyddydau sydd wedi bod yn gofalu am y ddrama - biwrocratiaid di-weledigaeth ydyn nhw, mae arna i ofn, a dyna pam rydyn ni yn y sefyllfa yma.

Rydw i'n cael fy nhemtio i roi'r gorau iddi'n y fan yma er mwyn rhoi cyfle i chwithau wneud hynny ond gan fod ambell un yn pendwmpian eisoes mae'n well imi egluro'r cysylltiad a welaf i rhwng drama fach, fawr, neu ddrama fawr, fach R.

Dyfais i ennill profiad ac aeddfedrwydd llwyfan oedd y ddrama fer.

Rydach chi'n darllen y ddrama, gweld faint o olygfeydd sydd yna, sut mae'n symud, be ydi rhythm y ddrama; wedyn mae yna bethau o fewn y ddrama ei hun.

Beth wnaeth i chi ysgrifennu'r ddrama?

'Y mae Meini Gwagedd y ddrama fwyaf arwyddocaol a ysgrifennwyd yn y Gymraeg hyd yn hyn,' meddai D.

Yn y digwyddiad ola' yna y mae arwydd o fwriad ehangach y ddrama gerdd.

Jenkins ei hun o'r ddrama yw 'ymgom ...

Daeth Michael Bogdanov o dan y chwyddwydr yn Bogdanov, lle bur cyfarwyddwr llwyddiannus yn siarad am ei dechnegau ai ymrwymiad i ddrama gymunedol, gan gynnwys ei drioleg A Light On... ar BBC Wales.

Ymatebodd Dafydd Thomas i'r ddogfen drafod ar y Ddrama Gymraeg a chyfeiriodd at hyn yn ei adroddiad.

Wedi ei seilio ar ddrama Uncle Vanya gan Chekhov, mae'r ffilm o'r enw 'August', wedi'i gyfaddasu a'i osod yng Nghymru gyda chymeriadau Cymreig, yn hytrach nag yn Rwsia.

Gall y Stiwt fod yn ganolfan y ddrama a cherdd yn yr ochr hon o Sir Clwyd a phwy a wyr na ellir sefydlu cwmni bach proffesiynol o actorion yma a fyddai'n gwasanaethu'r gymdogaeth drwy'r ysgolion a'r neuaddau bach gwledig.

Rhagdybiwyd o'r dechrau y byddai diddordebau yr Eisteddfod a Chymdeithas Ddrama Cymru'n gorgyffwrdd, ond ni sylweddolwyd ar y pryd mor agos at ei gilydd oedd amcanion y ddau gorff.

Digon yw dweud i Theatr Bara Caws gael gafael ar ddrama arbennig gan Twm Miall, ac i'r cynhyrchiad a'r actio fod yn gyfwerth â hi.

Mae llawer mwy y gellid ei ddweud am y ddrama hon, y rhan helaethaf ohono'n dda, ond 'ddywedaf i ddim mwy.

Yn yr un modd ag y bu ein hadran ddrama yn gosod sylfeini creadigol cryf ar gyfer y dyfodol trwy fuddsoddi'n helaeth yn natblygiad dawn ysgrifennu, rydym hefyd wedi meithrin talent yn y byd adloniant, gan fuddsoddi'n helaeth mewn projectau comedi newydd ar gyfer radio a theledu ac, ar yr un pryd, yn denu cynulleidfaoedd anferth i berfformwyr cyfarwydd megis Max Boyce, Peter Karrie ac Owen Money.

Pecyn yn cynnwys pum copi o'r ddrama a syniadau dysgu ar gyfer athrawon.

Delfryd Cymdeithas Ddrama Cymru yw cofrestru pob cwmni drama yng Nghymru a sefydlu rhwydwaith gref o gysylltiadau trwy'r wlad.

Onibai am eu hymdrechion hwy edwino fyddai'r ddrama amatur a byddai'r gymdeithas yn dlotach o'r herwydd.

Fel y mae'r ddrama gerdd hon yn cynnwys drama gerdd, ac fel y mae'r bobol ifanc wedi bod yn ymarfer perfformiad am bobol ifanc yn ymarfer perfformiad, mae'r neges a'r cyfrwng yn un.

mae'r ddrama fer erbyn heddiw yn llawer mwy poblogaidd oherwydd, efallai, yr elfen gystadleuol yma.

Ymddangosodd aelodau o'r cast yng Ngwyl y Gelli i berfformio golygfeydd o'r ddrama, tra y bur uwch gynhyrchydd David Ian Neville yn cynnal gweithdai awduron i ddilynwyr brwd yr opera sebon.

Chwaraeodd y Sarnau ran bwysig ym myd y ddrama ac roedd Mrs Nancy Pritchard yn ysgrifennu dramâu rhagorol ar gyfer yr aelodau.

Yn y ddrama mae Cymru'n wlad boenus o dduwiol, yn annioddefol felly i griw Uffern.

Yn rhai o'i luniau mae'n dal holl ddrama'r awyr uwchben Môn, gan ddefnyddio techneg a hepgor manylion er mwyn dal argraff y profiad a gafodd.

Wrth ddewis ymdrin a llipryn o brif gymeriad, clwtyn llestri o ragrithiwr a neidiodd ar wagen y Rhyfel Degwm er mwyn taflunio delwedd arwrol ohono'i hun i dwyllo cymdeithas hygoelus a ffug-barchus, yr oedd Tegla fel petai'n ensynio'n anuniongyrchol mai tan siafins oedd y frwydr wleidyddol, ac nad oedd yr holl helyntion ond rhyw ddrama ddisylwedd.

"Pan gychwynnwyd y strategaeth ddrama ddiwedd y 90au doedd y Cyngor ddim wedi cael arian ychwanegol am bum mlynedd i'w dosbarthu i'r sector ddrama," meddai.

Er mai'r set yw'r peth cyntaf a mwyaf hirhoedlog y byddwn yn ei weld o'r ddrama, a'r peth cyntaf sy'n 'dweud' dim wrthym cyn i'r un cymeriad agor ei geg, anaml y bydd yn cael fawr mwy o sylw na hynny.

Chwery arddull y ddrama ran bwysig yn ei llwyddiant.

Bur rhaglen gylchgrawn foreol Livetime allan gyda'r syllwyr, a chreodd y ddrama ddyddiol Station Road hanes drwy sgriptio hyd at ddechraur darllediad er mwyn i'r cymeriadau allu roi sylwadau ar brofiad go iawn o'r eclips.

Ar yr un pryd mae'r adran ddrama wedi bod yn buddsoddi'n helaeth i ddatblygu dawn ysgrifennu yng Nghymru, nid yn unig trwy labordai a gweithdai awduron, ond hefyd trwy lansio cyfres ddrama radio ddyddiol lle y gellir ennill cynulleidfaoedd a chaboli talentau.

Safodd A Light on the Hill, gan y cyfarwyddwr enwog Michael Bogdanov, gyfysgwydd âr ddrama ai rhagflaenodd, A Light in the Valley, a enillodd wobr RTS ar gyfer Drama Ranbarthol Orau.

Mi ddarllena' i'r ddrama ichi.

Y flwyddyn wedyn, fe gafodd y ddrama ei pherfformio yng Nghwm Aman ac yna yn y Rhondda, yr union gwm lle'r oedd y digwyddiadau wedi eu gosod.

Y ffilm hanner can munud hon a gyfarwyddwyd ac aysgrifennwyd gan Ceri Sherlock, yw'r ddrama Gymraeg gyntaf i bortreadu byd sinist ardal golau-coch Amsterdam, gan gyflwyno portread pwerus o lygredigaeth, dadrith a cholli diniweidrwydd.

Nid oes i'r ddrama raniadau yn ôl Act a Golygfa ond defnyddir cyfnewidiadau goleuo i alluogi i'r ddau grŵp o gymeriadau newid lle ar y llwyfan.

Dechreuodd y gyfres hon gyda chyfweliad gyda'r actor Owen Teale, a siaradodd am ei rôl yn y gyfres ddrama danbaid Belonging ar deledu BBC Wales lle bun chwarae rhan myfyriwr aeddfed yn syrthio dros ei ben ai glustiau mewn cariad â mamgu 60 oed.

Golygfa arall yn y ddrama yw gwneud osgo gadael - ar ôl dangos i'r gwerthwr fod gennych arian sychion yn eich waled.

Felly dyma droi'r deunydd yn ddrama ar unwaith.

Dangosir cyfres ddrama deledu newydd ar BBC Un yn yr haf, sydd wedi ei lleoli yng Nghaerdydd, y cyntaf mewn nifer o brojectau y mae disgwyl iddynt ddod o'r 40 project datblygu sydd ar y gweill.

Yn gyntaf disgwylid iddo sicrhau bod holl weithgareddau drama yr Eisteddfod yn cael eu cynllunio a'u trefnu'n effeithlon ynghyd â gofalu am yr elfen Gymraeg o 'dramaffest', gþyl flynyddol Cymdeithas Ddrama Cymru.

Roedd Ifor Owen a'i fys ar byls yr ifanc yn Llanuwchllyn a llwyddodd i ennyn diddordeb to ar ôl to ohonynt ac fe ddaeth Gŵyl Ddrama Llanuwchllyn yn bwysig a phoblogaidd gydag ardal gyfan yn cyfranogi.

Yn dilyn nifer o flynyddoedd lle rydym wedi ymgyrchu dros fwy o gomisiynau rhwydwaith, maen galonogol gweld y nifer uchaf erioed o raglenni BBC Cymru a gynhyrchwyd ar gyfer rhwydweithiau radio a theledur DG. o'r diwedd ailgomisiynwyd cyfres ddrama, ar gobaith yw y bydd y buddsoddiad mewn datblygu a thalent dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf yn creu cynnydd pellach yn y maes hwn.

Gwyn Wheldon, ffrind imi, wedi ennill y Fedal Ddrama yn yr Eisteddfod.

'Rwy'n cofio'r goleuadau yn y Neuadd yn diffodd yn araf, nid yn sydyn fel yn ysgoldy'r capel, a'r goleuadau'n chwyddo wedyn ar y llwyfan, y llen yn codi a byd hudolus y ddrama yn ymagor o flaen fy llygaid.

Roedd Cwmglo, medden nhw, yn ddrama ardderchog o ran creffl ond yn ycha-fi yn foesol.

O'r diwedd ailgomisiynwyd cyfres ddrama, a'r gobaith yw y bydd y buddsoddiad mewn datblygu a thalent dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf yn creu cynnydd pellach yn y maes hwn.

Datblygodd y ddrama gyda'r blynyddoedd a'r mwyafrif o'r clybiau yn cyfranogi.

Dyna felly a gaed yn y ddrama - dilyn hynt a helynt dwy chwaer oedd wedi troi eu cefnau ar ei gilydd ers deng mlynedd ac yn dychwelyd i ymweld â'u mam oedd yn dioddef o afiechyd.

Ychydig iawn mae Daz yn ei ddweud trwy'r ddrama, ond mae'r hyn y mae'n ei ddweud yn ddoethineb.

Hon hefyd oedd y flwyddyn y daeth BBC Cymru yn wirioneddol unigryw fel cynhyrchydd dramâu, gan gynhyrchu dim llai na thair cyfres ddrama ddyddiol - Pobol y Cwm ar gyfer S4C, Eileen ar gyfer BBC Radio Cymru a Station Road ar gyfer BBC Radio Wales.

Y mae ambell gwmni'n edrych am gyfieithiadau o ddramâu o safon cydnabyddedig, sydd o leiaf yn cyfoethogi'r cyflenwad pitw o ddramâu sydd ar gael yn y Gymraeg.

Amhosibl anghofio, mor gariadus-fanwl a naturiol yw'r darlun a roir yma o fywyd diflanedig Ceredigion wledig, mai profiad yr awdur yw deunydd y ddrama-gerdd.

Dafydd Gruffydd oedd y cynhyrchydd, fy nhad yn y ddrama oedd Haydn Davies, Magdalen Morgan oedd fy mam.

Roedd y dramodwyr yn pregethu wrthyf o bulpud eu llwyfan, yn awgrymu'n gryf wrthyf fy mod yn rhy ddwl i ddeall negeseuon y ddrama ac yn fy nharo gyda gordd y bregeth.

Mae'r gwrthdaro'n amlwg trwy'r ddrama; gwrthdaro rhwng tawelwch Daz, y dieithryn, a chlegar y trigolion 'naturiol'.

Ar rwydwaith, o ganlyniad i gydweithrediad gyda chynhyrchydd annibynnol, ailgomisiynwyd y ddrama i blant, The Magicians House, a chafwyd arwyddion cadarnhaol yn Jack of Hearts a Dirty Work. Gwelwyd datblygiad ardderchog mewn genres eraill hefyd, gan gyflawnir nifer uchaf erioed o gomisiynau rhwydwaith ar gyfer radio a theledu ym 1999/2000.

Mae rhannau o August - fersiwn 'Gymreig' o'r ddrama Uncle Vanya gan Chekhov yn cael ei ffilmio ym Mhen Llyn ac yn cynnwys Hopkins a nifer o actorion Cymreig eraill yn y cast.

Trafod y natur ddynol a blerwch bywyd a wna'r ddrama.

Mae'r ddrama agos i ddau can tudalen o brint mân, a'r deialog yn bennaf yn gwpledi odledig, ond torrir ar draws y cwpledi gan ganeuon a genir gan y cythreuliaid wrth iddynt ddawnsio o gwmpas Beelzebub.

Iddi hi, mae hanfod y ddrama'n dal yn wir heddiw - yn ei hymdriniaeth ag effaith cyni a chaledi ar eneidiau a chymdeithas.

sy'n sail i ddrama gerdd yr Ei~te~dfod Genedlaethol eleni ond ei b(ld yn lI¨Iwer mwy egr ac amrwd.

Yn dilyn wythnos a hanner eithriadol lwyddiannus yn hanes Theatr Fach Llangefni, cafwyd sgwrs ag awdur y ddrama "The Royal Charter".

Parhaodd y thema ddrama yn Unwaith Yn Ormod, drama gyntaf y bardd, beirniad llenyddol ac awdur sgrîn Alan Llwyd ar gyfer y radio ai stori dditectif gyntaf - dau brofiad newydd iddo.

Os nac 'ych chi wedi anadlu naws a sawr y glowr yn eich ffroenau chi, os nac ydach chi yn gwybod fel yr oedd yr hen dipiau glo yn chwysu yn yr ha', fedrwch chi ddim sgrit`ennu amdano." Roedd chwaer y dramodydd, Letitia Harcombe, a gymerodd ran y butain, wedi dweud ei hun tod y ddrama' n agos at y gwir a i bod yn gwybod am deuluoedd a oedd mewn sefyllfa debyg.

Ym marn yr adolygydd, gwendid dramatig oedd diriaethu syniadau o'r fath ar lwyfan yng Nghymru: 'Y mae eisiau llawer mwy o berswad nag a geir yma ar unrhyw gynulleidfa o wrandawyr fod rhinwedd yn y balchder aristocrataidd.' Proffwydodd, er hynny, fod y ddrama yn dynodi 'cam yn nhyfiant meddwl anghyffredin iawn, fel y caiff Cymru weled eto.' Yr oed y pegynnu rhwng Gruffydd a Lewis yn amlwg.

'Mi fydda i'n cael dipyn go lew o waith theatr, a dwi'n gweithio ar fersiwn deledu o'r ddrama Leni ar hyn o bryd.'