Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ddychymyg

ddychymyg

Gan mai dydd Gwener oedd hi roedd yn rhaid iddo roi stop ar bopeth am wyth o'r gloch (hynny yw peidio â syllu'n wag ar y bocs tra sticiai ei ddychymyg binnau i ddelw gŵyr o Bethan) a mynd ar draws y comin i nôl Catrin o'i dosbarth bale.

Dyn a chryn ddychymyg ganddo debyg iawn a benderfynodd fod tri phlwyf Llangwyryfon, Llanrhystud a Blaenpennal yn dod at ei gilydd ar ynys fechan yng nghanol Llyn Eiddwen, ac nid yw ffin Lledrod ym mhell o'r un uniad chwaith.

Daeth yn rhan nid dibwys o ddychymyg Cymru - yn rhan bwysig o ddychymyg rhai o'i haneswyr (haneswyr o fath gwahanol iawn i RT Jenkins, ond haneswyr serch hynny), ac yn rhan o weledigaeth hanes rhai o'i beirdd yn ogystal.

Pan ddarllenodd Joshua Thomas, hanesydd y Bedyddwyr, yn Athenae Oxonienses fod Penri'n Ailfedyddiwr, cododd ei ddychymyg ar ei aden.

Fe'n sobreiddiwyd braidd o sylweddoli na fu'r newid yn gyfangwbl er gwell er gwaethaf datblygiadau technegol a oedd y tu draw i ddychymyg cenhedlaeth Gwyn Erfyl o wneuthurwyr rhaglenni.

Oherwydd natur y gwaith, arferir derbyn yn ddigwestiwn air gohebwyr y papurau lleol neu'r newyddiadurwyr sy'n gweithio ar eu liwt eu hunain, ond y gwir yw nad oes raid i ohebydd feddu ar lawer o ddychymyg i greu ei stori%au ei hun pe bai newyddion yn brin !

Bu'r Awdurdod Addysg ar y gorau'n ddi-ddychymyg ac ar y gwaethaf yn ddinistriol ei agwedd.

Perthynai'r ddwy, yn eu ffyrdd gwahanol, i fudiad llenyddol pur boblogaidd yn Ffrainc tua dechrau'r drydedd ganrif ar ddeg: mudiad a welai ar y naill law ymgais i gysylltu'r chwedl Arthuraidd (cyfraniad mwyaf Cymru i ddychymyg Ewrop, o bosibl) â chyfnod y Testament Newydd a sefydlu'r Greal Sanctaidd yn un o brif themâu llên Ffrainc, a mudiad a oedd yn dyst ar y llaw arall i symud pendant oddi wrth yr hen arfer Ffrengig o gyfansoddi naratif ar fesur ac odl i lunio stori%au rhyddiaith.

(ibid., Mae'n well ganddo ddychymyg rhemp Pantycelyn na meddwl cysa/ ct Goronwy Owen.

Yn ol yr Athro, 'Dangosir diffyg cysondeb prydyddol Elphin a gwendid ei ddychymyg yn y chwechawd uchod lle y mae'r gair "adennydd" yn y llinell olaf yr un mor amlwg yn dynodi, yn y cyd-destun, ddifodiant.' Awgrymwn i, serch hynny, fod y gair olaf 'hwy' yn bwysleisiol ac yn gyferbyniol, bod 'aden' ddifodol Cwsg ac Angau, a bod y newid o'r naill i'r llall yn eironig arwyddocaol.

Dyna'r ffordd orau i ddal cathod gan eu bod nhw mor hoff o browla yn y tywyllwch." Gwyddai pob un ohonynt fod Wyn wedi deffro o'r diwedd, a'i fod cystal â neb am ddefnyddio'i ddychymyg ar ôl iddo agor ei lygaid yn iawn.

Er hynny, pan oedd o'n teimlo'n fwy digalon nag erioed o'r blaen, fe glywodd lais ei dad yn ei ddychymyg.

Ac yntau heb y syniad lleiaf am beth i ysgrifennu, plannwyd yr hedyn yn ei ddychymyg pan soniodd ei wraig am ei phrofiad yn cynorthwyo i chwalu ei gartref yn Llanberis bedair blynedd ynghynt, wedi marw ei fam.

Ni wyddai Shakespeare, Milton, a Dafydd ap Gwilym wedi eu rowlio i'w gilydd ddim byd amdani hi, yn y mater o ddychymyg, o'u cymharu ag estate agent.

Ond cymerwch gysur, canys pe buasai'r cwrs hwn yn agored ichi buasech felly yn cael eich amddifadu o ddarllen llenyddiaeth ddychymyg wychaf y byd disgrifiadau estate agents o'r ffermydd sydd ganddynt i'w gwerthu.

Y mae'r syniad o Baradwys mor aml â blas, a gallu dyn, a'i ddychymyg i feddwl a breuddwydio am y lle perffaith iddo ef ei hun.

Cerddai ar hyd math o gulffordd wastad, ddinodwedd, o wlad gynefin ei lencyndod a phrofedigaethau'r wythnosau diwethaf tuag at diriogaeth ddynol a oedd bron tu hwnt i'w ddirnadaeth a'i ddychymyg.

Y mae Ray yn wr a chanddo ddychymyg byw: y mae'n gweld ymhell.

Maent yn fynegiant o ofn cynhenid dyn; ei ddychymyg rhyfeddol; ei awydd angerddol am wybod yr anwybod; a'i ddyhead oesol am lawenydd a bodlonrwydd.

Mae rhai yn credu mai caethwas ydoedd, yn hen ddyn bychan, cwmanllyd, ond nid oes dwywaith fod ganddo ddychymyg byw iawn a dawn i greu straeon cofiadwy.

Yn ystod y chwarter canrif ddiwethaf ehangodd Addysg Gymraeg y tu hwnt i ddychymyg yr arloeswyr cynnar hyn.

Yn amlach na pheidio rhoddai Powell fwy o groeso i ateb anghywir a oedd yn ffrwyth meddwl neu ddychymyg nag i ateb cywir confensiynol a di-fflach.

Dywedodd ar sawl achlysur sut yr oedd cymeriadau byw ei blentyndod yn mynnu ail-fyw yn ei gof, fel y mynnai Gŵr Glangors-fach, ei ferched a'r cymeriadau eraill feddiannu ei ddychymyg.

Nid oedd ynddo fawr le i ddychymyg nac i ddwyster enaid nac i ffansi.

Eto cynlluniai fodd i ymddial a dianc, ac nid oedd y moddion amryfal a'u cynigiai eu hunain iddo yn amhosibl i'w ddychymyg beiddgar.

Ond mae'n wahanol i ddyfalu, ac yn ddarn cwbl unigryw, am fod priodoleddau haniaethol yn fwy blaenllaw na'r elfen o ddychymyg gweledol sy'n arfer bod mewn dyfalu.

Maen nhw'n dweud fod darllen ffurflenni hawlio costau i drwsio'r llanast ar ôl damweiniau car yn beth difyr tu hwnt a bod digon o ddychymyg gan rai o'r hawlwyr - sydd byth ar fai wrth gwrs - i ennill y Gadair, y Goron a'r Fedal Ryddiaith yn y Genedlaethol.

Pethau rhyfeddol o ddi-ddychymyg yw cynadleddau newyddion ar y cyfan.

Sen ar ddeallusrwydd a hunan-barch unrhyw newyddiadurwr profiadol fyddai cael ei gyflogi'n unig i ddarllen sgriptiau a baratoir gan rywun arall -: does dim rhyfedd felly fod yr ysgrifenwyr yn tueddu i edrych ar y rhai a gyflogir fel darllenwyr yn unig - â pheth dirmyg nawddogol Sylweddolir nad oes cyfle i ymarfer rhyw lawer o ddawn greadigol wrth ysgrifennu newyddion ­ credir fod angen llai fyth o ddychymyg i'w darllen.

Apeliodd y gweithgaredd newydd yma at ddychymyg yr aelodau ledled y Sir a chafwyd cefnogaeth a llwyddiant hefyd.

Weithiau, gall hynny fod yn ddifyrrach nar sgwrs gyfan ac, yn sicr, yn fwy o sbardun i ddychymyg rhywun.