Ychydig o frwdfrydedd er i'r beirniaid ganmol ymdrechion Nia Parry, Glannau Tegid a Derfel Roberts, Sarnau.

Fe gafodd Aranwen Jones (Cadeirydd), Buddug Jones a Derfel Roberts fuddugoliaeth nodedig tra'n trafod y testun 'Fod yn rhaid i'r Eglwysi newid ffurf eu gwasanaeth os am ddenu'r cynulleidfaoedd yn ôl.' Dyfarnwyd araith Buddug Jones, Dolgellau yr orau yn y gystadleuaeth.

Derfel y cofir amdano heddiw.

Hyd yn oed yn nhermau ei oes ei hun, dilynwr i'r Dr Lewis Edwards oedd Elfed, nid i Emrys ap Iwan neu RJ Derfel.

Mae Derfel i raddau'n dilyn barn y Dirprwywyr Addysg yn y Llyfrau Gleision am gyflwr Cymru; er enghraifft, eu cyhuddiad nad oedd neb o bwys erioed wedi codi o rengoedd gwerin Cymru, ac nad oedd unrhyw lenyddiaeth o werth yn y Gymraeg, ac i raddau y mae'n pastynu pethau a oedd yn gas ganddo ef yn bersonol, megis beirniadaethau eisteddfodol neu awen glogyrnaidd y beirdd Cymraeg.

Roedd Derfel am beth amser yn bregethwr cynorthwyol gyda'r Bedyddwyr, ac yn aelod o gylch llenyddol blaenllaw a oedd yn cynnwys Ceiriog a Chreuddynfab.

Anodd dweud erbyn hyn beth oedd bwriad Iorwerth Glan Aled wrth ei sgrifennu, ac er ei bod yn ddigon actadwy, anodd dweud faint o actio a fu arni, ond dyma'r gwaith, yn fwy na thebyg, a sbardunodd Robert Jones Derfel i sgrifennu ei ddychan ar ffurf drama â'r teitl Brad y Llyfrau Gleision.

Fe welwyd siaradwyr gwir ddawnus yn datblygu i ddod yn siaradwyr o fri ar lwyfan: Daw enwau fel Geraint Lloyd Owen a Derfel Roberts i'r meddwl o blith y bechgyn, a Meinir Hughes Roberts (Jones gynt) ac Eirlys Jones Davies (Lewis gynt) o blith y merched.

Mae'r portread agoriadol o gyflwr Cymru'n rhoi cyfle i Derfel bardduo'i elynion, trwy sylwadau'r cythreuliaid, er enghraifft, ar y cyfoethogion (t.

Enwau Derfel ar y Dirprwywyr Lingen, Johnson a Symons oedd Haman o Goleg Belial (Meistr yr Holl Asynnod) - yr oedd Lingen yn gymrawd o Goleg Balliol - Judas Iscariot a Simon y Swynwr.