Afraid sôn am gryfder y Saesneg yn ein cymdeithas yn gyffredinol; mae'n treiddio i bron bob cilfach ohoni, yn yr ardaloedd gwledig fel yn y trefi a'r dinasoedd.

Mewn dinasoedd fel Caerdydd, gweithredai'r Arglwydd Faer fel cymrodeddwr.

Ond draw y tu hwnt i fynyddoedd Ural doedd doniau'r gwleidydd slic ddim mor bwysig mewn dinasoedd lle roedd y ciwiau bwyd yn dal i ymestyn.

Y mae digon o ôl y bobl hyn yn y sir hon, a hwy fyddai'n byw yn y dinasoedd caerog a ddangosir ar y map.

Ymgasglodd bron i 200 o bobl ar strydoedd Caerdydd dydd Sadwrn (Ionawr 6ed 2001) i brotestio dros Ddeddf Iaith Newydd a'r diffyg Cymraeg ar strydoedd trefi a dinasoedd Cymru.

Yn fuan ar ôl hyn, gwelwyd Clociau Blodau hyfryd hefyd mor bell i ffwrdd â dinasoedd Canada, Affrica ac Awstralia .

Aur oedd ei ddefnydd ac roedd gemau gwerthfawr yn dangos y orif drefi a'r dinasoedd.

coffrau, a lleisiau pobl ariannog ac ariangar Hong Kong a dinasoedd dwyreiniol eraill a gafodd sylw, ac nid banciau bach cefn gwlad Cymru sydd yn awr yn cau o un i un.

Ceir syniad am olwg un o'r dinasoedd hyn oddi wrth y darlun sydd yng nghornel y map (t.

Goleuadau llachar y dinasoedd mawrion sy'n denu'r digartref.

Gan fod coedwigoedd tewion ar y tir isel, ac anifeiliaid rheibus yn byw ynddynt, codwyd y dinasoedd (neu'r amddiffynfeydd) ar y llechweddau a'r bryniau.

Credaf fod y dinasoedd mawr wedi dadfeilio fel ein rhai mawr ni.

Nid yng Nghymru'n unig y cafwyd y math yma o amgylchiadau cymdeithasol a'u canlyniadau alaethus ar addysg - dyna oedd profiad cyffredin bron pob un o'r broydd ffatri%ol neu lofaol trwy Loegr benbaladr, a hynod o debyg oedd y geiriau a ddefnyddid yn adroddiadau'r arolygwyr ysgolion i'w disgrifio hwythau - broydd fel swydd Stafford a'r 'Black Country' drwyddynt draw, a rhannau o swydd Durham a siroedd gogledd Lloegr, ac wrth gwrs, trefi mawrion a dinasoedd Lloegr.

cynllunio pellter minimal traffyrdd sy'n cysylltu dinasoedd.

'Rhoes ei geiniog brin at godi'r coleg' er mwyn i'w fab ei hunan beidio â medru nac iaith ei dad nac ystorïau'i dadau na gwybod dim am 'adlais cerddi ei ieuenctid pell'. Mynych y dywedwyd mai'r gwahaniaeth rhwng colegau Prifysgol Cymru a phrifysgolion dinasoedd masnachol a diwydiannol Lloegr yw mai meistri masnach a diwydiant a greodd y sefydliadau Seisnig ond ceiniogau'r werin a gododd golegau Cymru.

At hynny, cadwai'r Rhufeiniaid at y tir isel a'r cymoedd, ond yn eu dinasoedd caerog ar y bryniau uwchben y trigai'r Brythoniaid.

oherwydd bernid mai dyna oedd galwedigaeth nifer fawr o'r merched o'r dinasoedd a deithiai i Awstralia ar y llongau carchar.

Gweithredu answyddogol oedd hwn, ond daeth dynion eraill ma's ar eu hôl yn Glasgow, dinasoedd Lloegr a Chaerdydd yn ystod y dyddiau nesaf.

Wrth gwrs, mae yna reolau caeth ynglŷn â phwy sy'n cael rheoli'r arian, a pha gyfrifon sy'n rhaid eu cadw, ond mae digon o dystiolaeth fod yr Undebau hyn yn gweithredu'n effeithiol mewn dinasoedd mawrion gan gynnwys Caerdydd.