Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

diwinyddol

diwinyddol

Ond tymherwyd y cyfoeth diwylliannol hwn gan ei ysgolheictod diwinyddol.

Nid rhyfedd felly fy mod i'n amheus i'r eithaf heddiw o'r criw diwinyddol yma sydd mor uchel eu cloch ar i ni gofleidio'r myth a'i chusanu, ac ymbriodi â hi, a chodi teulu gyda hi.

Cyfrinach llwyddiant Merch Gwern Hywel yw fod yr ymdeimlad o 'fyw trwy'r digwyddiadau' wedi'i drosglwyddo iddi, a'n bod ninnau'n cyfranogi o gynnwrf yr ymrafaelion diwinyddol fel petaem yn gyfoes a hwy.

Fel y dywedodd Golygydd Y Cymro mewn cyswllt arall, "Yr eliffant a'r morfil yn unig o holl greaduriaid Duw sydd i'w cadw, fe ymddengys." Yr oedd y dwr llwyd yn fy mhiser yn dechrau gloywi tipyn erbyn hyn; dechreuwn sylweddoli nad diben coleg diwinyddol oedd wynebu problemau trydanol yr oes, ond rowndio'r traddodiad fel llechgi, "heb ofal am y defaid"; un o ddyfeisiadau'r Ffydd i ffoi rhag ffaith, mewn gair.

Mae'n amheus faint hyd yn oed o'r graddedigion diwinyddol a welsai gopi cyflawn o'r Beibl erioed namyn cael cip ar ddarnau ohono, neu lyfr unigol fel y Sallwyr, ynghyd â phob math o ddeunydd eglurhaol ac esboniadol o gwmpas y testun ei hun.

Hwn - Azariah Richards wrth ei enw, ond 'Ap Menai' ar dafod pawb - oedd perchennog, golygydd, beirniad gwleidyddol, diwinyddol, cymdeithasol, a llenyddol Y Gwyliwr.

Ond i ddechrau, dylid dweud fod y datganiad diwinyddol sy'n dechrau'r ewyllys yn mynegi ei safiad Protestannaidd.

Ond er haeru mawredd y peryglon o'r tu allan i'r Eglwys cyfrifai'r peryglon yn fwy oddi mewn i'r Eglwys mewn syniadau anghywir--fel meudwyaeth a syniadau diwinyddol fel Apocalyptiaeth, Ariaeth a Milenariaeth.

Aeth yno i Salonica ym Macedonia gyda'r uned Gymreig arbennig o'r 'Royal Army Medical Corps (RAMC).' Corfflu Meddygol oedd hwn 'ar gyfer gweinidogion a darpar-weinidogion, myfyrwyr diwinyddol ac eraill o dueddiadau heddychlon a ddymunai wasanaethu yn y Rhyfel Mawr heb orfod trafod arfau.' Ond, a dyfynnu unwaith eto o'r cofiant: 'Hyd yn oed cyn iddo gyrraedd pen y daith, yr oedd Dei Ellis yn dyheu am ddychwelyd i Gymru.

Er fod y Llythyr Ynghylch Catholigiaeth yn ymwneud yn bennaf â daliadau crefyddol a diwinyddol yr awdur a'i feirniaid, neu hwyrach oherwydd hynny, ceir ynddo hanfodion Ewropeaeth Saunders Lewis.

Cafodd ei fagu yn Annibynnwr a gwyddai'n dda am y dadleuon diwinyddol chwerw rhwng Arminiaid a Chalfiniaid a rwygodd yr eglwys yng Nghefnarthen lle cafodd ei fagw.

Fel y mae'r ganrif yn cerdded rhagddi gwelwn fod rhai ohonynt wedi bod mewn colegau heblaw'r rhai enwadol a diwinyddol.

Ie; roedd y rhyddfrydwyr diwinyddol yma yn mynd i'w gilydd pan gyfodid cwestiynau gwirioneddol radicalaidd a bygythiol i sylfeini'r Ffydd.

Côf da gennyf gael cyfle a minnau'n efrydydd glas yn y Brifysgol, i ymweled ag un Coleg Diwinyddol a mynd i'r dosbarth ar y Testament Newydd.

Fy argyhoeddiad personol yw fod syniadau an-Feiblaidd a hiwmanistaidd wedi gweithio fel cancr yng nghalonnau llu mawr o grefyddwyr ac nad oes obaith gweld adferiad heb edifeirwch diwinyddol a dychwelyd at "y ffydd a roddwyd unwaith i'r saint".

Felly, rhaid gosod y syniad diwinyddol am bobl Dduw o'r neilltu fel rhywbeth cwbl arbennig.

Yn wir, 'roeddwn yn y coleg diwinyddol yn Llandaf cyn magu digon o ddiddordeb i fynd i wrando ar Fritz Kreisler a oedd yn ymweld a Chaerdydd ar y pryd; ac nid tan fy nyddiau yn gurad yn Y Waun, Sir Ddinbych, y dechreuais wrando o ddifrif ar symffoniau a phedwarawdau Beethoven, Mozart a Schubert.

Droeon yn ystod ei yrfa newidiodd ei liw diwinyddol er na chrwydrodd yn bell oddi wrth y Galfinyddiaeth efengylaidd honno a oedd yn brif ysgogiad ei waith.

O ddechrau'r drydedd ganrif ar ddeg ymlaen, gyda thwf heresi%au peryglus megis Waldensiaeth ac Albigensiaeth, dwysa/ u a wnaeth yr argyhoeddiad mai 'llyfr gosod', fel petai, i'w neilltuo ar gyfer uwchastudiaethau diwinyddol y prifysgolion oedd y Beibl.

Trown ato ym mhopeth ac, er gwahaniaethau diwinyddol, ffeindiais hi'n haws i weithio gydag ef na neb o genhadon y Gwastadedd.

Ymosododd ar ei gyd-Galfiniaid ar bwynt diwinyddol astrus ynglŷn â natur duwioldeb Crist.

Ymgollodd yng ngheinder sawl sylw diwinyddol a'r syniadau diweddaraf a glywodd gan hwn a'r llall ag arall ar eu ffordd i Enlli.

Am y dywaid ynddo, 'Nad ydyw Crist i'w addoli fel Cyfryngwr'." Serch hynny, y mae achos i amau fod y statws cymdeithasol a roddwyd i'r offeiriad, fel gŵr dysgedig, ac felly fel bonheddwr, yn corddi enaid Hugh Hughes gymaint ag oedd cwestiynau diwinyddol o'r math.

Gellid, wrth gwrs, ymhelaethu llawer ar y syniad ac ar wahanol agweddau arno ym mywyd Israel; ond dal i drafod syniad diwinyddol am berthynas Duw ag Israel y byddid, heb ddod i'r afael â syniad yr Hen Destament am hanfod cenedl yn gyffredinol.

Prifathro Coleg Diwinyddol y Methodistiaid Calfinaidd startslyd wedi bod yn fy 'sgidiau i, ag anffyddiaeth yn f'ysu ac anghrediniaeth yn fy llethu!

Gwelir effeithiau hyn yn eglur yn ei drafodaethau ar y pynciau diwinyddol a oedd yn ganolog i fywyd deallusol ei oes.

Ond i droi at yr elfen 'hanesiol' - bywyd cyhoeddus y bobl hyn: eu lle yn hanes Cymru, eu daliadau diwinyddol, eu hymdeimlad o'u harbenigrwydd fel llunwyr y dyfodol.

Yr oedd adroddiad un paragraff ar gyfarfodydd pregethu, neu erthygl goffa fach am rywun yn yr ardal, neu bwt ar ryw bwnc diwinyddol yn gwbl dderbyniol.

Dyna lle bu system Freud yn gymaint o bandy ac o sgwrfa didrugaredd i'm delfrydau brau Pa ryfedd nad oedd dim o'm carpiau ar ôl wedyn ond ambell gydyn o ridens cyfroda na fyddai fyth mwy yn dda i ddim?) Roedd blwyddyn goleg newydd yn dechrau ym mhen ychydig iawn o wythnosau ar ôl y Cyfarfod Misol hwnnw A'r peth cyntaf bron a wnes wedi cyrraedd Aberystwyth oedd mynd â'm "hymddiswyddiad" (maddeuer y gair ymddiswyddiad!) i Brifathro Coleg Diwinyddol y Methodistiaid Calfinaidd.

Hwyrach mai dyna paham y rhoddais y nofel i lawr yng nghanol y llyfrau diwinyddol.

Dyma'r tro cyntaf i Isaac Williams, yr addfwynaf a'r mwyaf gostyngedig o ddynion, fentro i faes dadleuon diwinyddol, ac ar unwaith daeth ei enw dan gabl ymysg awdurdodau'r Brifysgol a'r Protestaniaid selog.

'Roedd Rhamantiaeth y beirdd hefyd yn ei ffordd yn brotest yn erbyn y pryddestau diwinyddol, gyda'u disgrifiadau o harddwch corfforol merch yn enghraifft o rywioldeb yn dechrau treiddio drwy ffug-barchusrwydd a rhagrith crefyddol y cyfnod Fictoriaidd yng Nghymru.

Fel yr awgrymwyd eisoes fe fyddai ei gwrs diwinyddol yng Nghaergrawnt wedi gwneud Morgan yn bur hyddysg yn hanes y cyfieithu ysgrythurol a amlinellwyd uchod, ac fe roddai'r ddysg hon iddo safon i allu cloriannu'n ystyrlon yr hyn oedd eisoes wedi ei gyflawni mewn perthynas â chael yr Ysgrythurau yn Gymraeg.

Pe cawn roi dehongliad diwinyddol o hanes y Blaid dywedwn fod aml ddigwyddiad yn ei hanes yn rhagluniaethol.

Ac adnabum i ryw raddau bach yn yr awr honno, megis y profais eilwaith flynyddoedd yn ddiweddarach o dan law yr athronydd a'r seicolegydd, Dr David Phillips, (Coleg Diwinyddol y Bala) y cariad sy'n Dod at y truan ("Came where He was"), y cariad sy'n iachau'r meddwl oddi wrth chwerwedd ei bryder.

Y mae'r Beibl Cymraeg yn gyfieithiad rhagorol a cheir clasuron diwinyddol a defosiynol yn yr iaith.

Yn bennaf agwedd geidwadol athrawon y colegau diwinyddol, fel y cefais i nhw, onid e?