(ii) economi caee%dig, h.y.

Tuedda'r cynrychiolwyr busnes honedig mewn ardaloedd gwledig i fod yn anwybodus am anghenion yr economi neu'r anghenion sgiliau heblaw am bersbectif cul anghenion eu cwmni neu sector eu hunain.

Caiff y symudiad yma mewn poblogaeth effaith amlwg ar economi'r ardal gan fod y mwyafrif o'r mewnfudwyr a grym economaidd sylweddol uwch na'r brodorion.

CYFLWYNWYD adroddiad y Swyddog Cynllunio Lleol y cyflwynwyd ers y pwyllgor diwethaf polisi%au tai y cynllun lleol newydd i gyfarfod arbennig o'r Pwyllgor Iechyd a Thai a pholisi%au diwydiant a chyflogaeth i gyfarfod arbennig o Bwyllgor Datblygu'r Economi.

"Buasai cau'r swyddfa ym Mangor yn ergyd fawr i ragolygion economi'r ardal, a hefyd yn gwneud drwg i ddelwedd yr Awdurdod wrth gysidro bod sicrwydd clir i'r gwrthwyneb wedi'i wneud yn barod."

Fodd bynnag, erbyn diwedd y degawd hwnnw roedd cyfuniad o ddirywiad yn yr economi, polisi o gwtogi ar wariant cyhoeddus a rhagolygon o boblogaeth sefydlog yn arwain at leihad sylweddol yn rhan y sector gyhoeddus swyddogol ym maes darparu cartrefi.

Fel canlyniad i newidiadau o'r fath, nid ydyw cyfradd twf dichonol yr economi yn aros yn gwbl sefydlog, ac nid yw'r gromlin ILI yn y diagram, felly, ddim o angenrheidrwydd yn un liniol.

ADAM PRICE sy'n cloriannu adroddiad dadleuol diweddar ar economi Cymru.

A oes yna le i gredu, felly, fod polisi%au rheoli galw Keynesaidd wedi ansefydlogi yn hytrach na sefydlogi'r economi Prydeinig yn y blynyddoedd wedi'r Ail Ryfel Byd?

Oherwydd mai proses yw, ofer felly yw edrych am nodweddion pendant o'r economi y gellir ceisio eu darganfod yn yr uwch-ffurffiant.

Er bod yna wrthwynebiad i'r ardd ymhlith y trigolion lleol sydd wedi gweld cynydd yn y lefelau o draffig, dywedir bod y cynllun wedi dod â £10m i'r economi.

Disgwyliwn i'r Cynulliad sefydlu Fforwm Economaidd Democrataidd i ddatblygu ystod eang o bolisïau economaidd er mwyn cryfhau economi ein cymunedau gwledig a threfol a hynny ar sail yr egwyddor o gynaladwyedd economaidd, cymdeithasol a diwylliannol.

Ymhob pentre' mae gweddwon sy wedi colli'u plant yn awr yn gorfod ysgwyddo'r baich o adeiladu'r economi heb lawer o ddynion i'w helpu.

Yn aml yr hyn a geir yw datganiad, digon angenrheidiol, fod yr economi yn rhannu yn naturiol yn dair rhan, ac os cydnabyddwn fod byd tu draw i'r dwr, pedair - yr enwog C + I + G + (X - M).

Hyd yn oed ymysg Keyneswyr, y mae'r ffydd yng ngallu'r llywodraeth i fan-diwnio'r economi wedi gwanhau cryn dipyn yn ystod y saithdegau.

Fodd bynnag, rhaid bod yn reit ofalus wrth dderbyn hyn, gan fod economi Cymru yn dechrau adfywio o sylfaen cryn dipyn yn is, ac ni welwyd effeithiau'r twf i unrhyw raddau o werth yng Ngogledd Orllewin Cymru.

Mae'r gweithwyr diwylliannol hyn yn darganfod bellach fod cyfyngiadau sylweddol hefyd ar fynegiant artistig yn economi%au marchnad rydd y Gorllewin.

Yn rhy aml rhoddir blaenoriaeth i'r dechneg gan anwybyddu dealltwriaeth ddigonol o sefydliadau a pherthnasau sydd ynghlwm wrth amryfal agweddau o'r economi.

Mae fy niddordeb arbennig, fodd bynnag, ym maes addysg a'r rôl arbennig y gall BBC Cymru ei chwarae wrth ddatblygu gwasanaethau addysgol newydd, gan gynnwys arlein, ac edrychaf ymlaen at glywed mwy am gynlluniau ar gyfer y maes hwn o ddarlledu a ddylai chwarae rhan mor bwysig yn natblygiad cymdeithas ac economi Cymru.

Mae'r awdl hefyd yn creu darlun trist o'r dirwasgiad a ddaeth i ardal y chwareli llechi wedi i'r economi cenedlaethol wegian, a chau'r chwareli fesul un wrth iddyn nhw orfod cystadlu â deunydd toi rhatach o wledydd eraill.

Yr ydym felly, yn ogystal â darparu rhaglen lawn o weithgareddau i hybu'r Gymraeg yn y gymuned, mewn cydweithrediad ag awdurdodau ac asianteithiau eraill, yn weithgar ym meysydd datblygu'r economi, gwella'r amgylchfyd a thai a chynllunio.

Beirniadwyd y ddisgyblaeth allanol yma yn aml am iddi fod yn 'allanol', a hefyd am ei bod yn rhwystro'r economi rhag rhuthro ymlaen i gyrraedd rhyw nod dymunol o dyfiant.

Y mae'r mwyafrif o economwyr bellach yn derbyn bod yr oediadau sydd ynghlwm wrth ymyriant llywodraethol, ynghyd â'r anghywirdeb sy'n nodweddu rhagolygiaeth economaidd, yn gwneud rheolaeth fanwl o'r economi yn hynod o anodd- onid, yn wir, yn amhosibl.

'Roedd tirlun Cymru yn ogystal ag economi a diwylliant y wlad yn newid, a gwlad y creithiau, nid gwlad y gweithiau, oedd hi bellach.

Roedd y system addysg ar ddeg lefel, ac roedd myfyrwyr y ddau ar bymtheg o golegau ymarfer dysgu hwythau'n gorfod cyfrannu i'r economi.

Gwelir y penderfyniad i leoli'r ffilmlo yn lleol fel hwb enfawr a fydd yn gwneud lles i economi'r ardal yn y tymor byr a hir.

Gan gadw anghenion economi lwyddiannus mewn cof, gobaith BBC Cymru yw datblygu menter newydd sbon yn 2000 - Ysgol Busnesau Bach BBC Cymru - y bwriedir iddi ymdrin â gofynion hyfforddi Busnesau Bach yng Nghymru.

Cyfreithiwr y Cyngor Yr Uwch Drysorydd Cynorthwyol Y Trysorydd Cynorthwyol (Incwm) Y Rheolwr Gwasanaethau Uniongyrchol Swyddog Datblygu'r Economi Y Prif Gynorthwywr Gweinyddol (Adran y Prif Weithredwr) Yr Ysgrifennydd Dosbarth Cynorthwyol Is-bwyllgor Iaith

Os yw gor- gynnyrch yn y diwydiant glo neu'r diwydiant dur yn ddrwg i'r economi beth am orgynhyrchu a gor-gynnyrch yn y diwydiant amaethyddol?

Rhaid iddo weithredu yn drwyadl ddwyieithog a rhaid iddo fabwysiadu polisïau fydd yn hybu'r Gymraeg mewn meysydd fel addysg, cynllunio a'r economi.

Mae'n sicr bod economeg Keynes wedi bod o fudd mawr i ddeall amryfal droadau'r economi, ac wedi cyfarwyddo aml i bolisi ar gyfer chwyddiant a datchwyddiant.

Dywed Maniffesto Cymdeithas yr Iaith fod yn rhaid wrth bolisïau newydd — o ran tai, cynllunio a'r economi — wedi'u hanelu at sicrhau bywyd a pharhâd i gymunedau lleol a rhyddid iddynt lunio'u dyfodol eu hunain.

I grynhoi, felly, er ei bod yn bur annhebyg bod polisi%au gwrthgylchol y llywodraeth ar ôl y Rhyfel wedi cael effaith groes i'r bwriad, y tebyg ydyw mai bach iawn hefyd oedd eu cyfraniad positif tuag at sefydlogi'r economi.

I ateb y cwestiwn bwn, y mae'n rhaid dyfalu beth fyddai wedi digwydd petai'r llywodraeth heb ymyrryd, a chymharu cwrs tybiannol yr economi yn absenoldeb ymyriad llywodraethol â chwrs hanes.

Gan mai ymwelydd dros dro yn unig oeddwn i, fentrwn i ddim beirniadu cyflwyr yr economi yn yr Undeb Sofietaidd, oni bai fod y bobl hwythau'n teimlo mor ddig yn ei gylch erbyn hyn.

Fe gynhaliwyd cyfarfod o'r Uwch-Bwyllgor Cymreig fis Mai eleni yng Nghaerfyrddin i drafod yr economi gwledig yng Nghymru.

Cynnar iawn, wrth gwrs, yw'r gerdd (neu'r ddwy gerdd) yn Llyfr Du Caerfyrddin, ond yr unig ffeithiau pendant yno yw ei bod yn cyfeirio at hanes am Drystan a March (sef yr elfen fwyaf sylfaenol yn yr hanes), a hanes arall am 'ddial Cyheig' - cymeriad na wyddys fawr ddim amdano, ac na ddaw ar gyfyl hanes Trystan mewn unman arall." Yn ôl y ddysgeidiaeth hon, felly, y mae'n rhan o swyddogaeth y llywodraeth i ddefnyddio'r gyllid lywodraethol i reoli galw cyfanredol yn yr economi er mwyn sicrhau lefel cynnyrch gwladol sy'n cyfateb i gyflogaeth lawn.

Llawlyfr yn egluro sut y gellid sicrhau economi gadarn a sicr.

Ymhellach ymlaen heno ar Y Byd ar Bedwar bydd rhaglen arbennig i drafod yr economi gyda siaradwyr o fyd diwydiant a masnach yn mynegi eu barn.

Ar y naill law, metha'r economi gynhyrchu digon o'r nwyddau hynny y mae ar y bobl eu heisiau.

Ychydig o gnydau a dyfir yn genedlaethol, er fod cnydau megis tatws cynnar ac yd yn bwysig i economi ffermydd mewn rhai ardaloedd, yn enwedig yn yr iseldiroedd.

Y mae cryn bryder yma ynglyn ag ymwelwyr o Brydain yn cyrraedd rhag ofn y bydd y clwy yn difetha'r economi.

Mae amaethyddiaeth, er nad yw'n cyflogi gymaint ag yn y gorffennol o bell ffordd, yn dal i chwarae rhan bwysig yn yr economi, ond oherwydd y newidiadau mewn dulliau ffermio ac yn y Polisi Amaethyddol Cyffredin, mae'n debyg y gwelir gostyngiad pellach sylweddol yn y nifer a gyflogir yn ystod y deng mlynedd nesaf.

Nod polisi rheoli galw erbyn hyn, felly, yw ceisio osgoi unrhyw wahaniad rhwng twf y cynnyrch gwladol a thwf gallu cynhyrchu'r economi.

Doedd gweddill y cymorth a ddeuai o'r Undeb Sofietaidd - prisiau ffafriol am siwgr yn arbennig - ddim yn ddigon i greu economi ffyniannus.

Fel ail reswm cyffredinol dywedir bod y cyfnod llewyrchus yma'n deillio o'r datblygiadau yn ein gwybodaeth am weithgarwch yr economi: fod syniadau Keynes, a'r datblygiadau mewn polisi%au a adeiladwyd ar y seiliau damcaniaethol hynny wedi galluogi'r Llywodraeth i gadw'r economi ar lwybr cul, heb ormod o chwyddiant na thyfiant.

Mae'r cysylltiad rhwng yr economi a pharhad yr cymunedau yn amlwg, ac felly mae'n gwbl glir y dylai'r Gymdeithas fod yn weithredol mewn ymgyrchoedd yn ymwenud â'r economi.

Ar ben hyn, cafodd economi Cuba ei ynysu gan y rhan fwyaf o wledydd y byd.

Mae'r wasg yn Iwerddon newydd gyhoeddi gyda balchder i economi'r wlad dyfu 11% yn ystod 1999.

Heb os, y prif reswm am gyflwr truenus yr economi yw'r gorwario a'r gorfenthyg yn ystod blynyddoedd trychinebus y llywodraethau milwrol.

Yn y lle cyntaf, ni all model statig, diamser, ymdrin o gwbl ag un o'r problemau ymarferol pwysicaf sy'n wynebu pob pennwr polisi%au, sef problem amseru; ac yn yr ail le, yn groes i dybiaeth (vi), nid ydyw gallu cynhyrchu'r economi yn aros yn ei unfan hyd yn oed dros gyfnod cymharol fyr.

Y prif fygythiad i Menem yw cyflwr yr economi.

Ond nid mor aml y bydd ein testunau gosod yn ceisio cyfleu i'r darllenydd beth yw gwir natur economi.

Ond yn y diwedd, yr economi sy'n gyrru'r system, ac yn peri newidiadau i ffurf cymdeithas trwy sefydliadau'r uwch- ffurfiant.

TELEDU: Ac i ddiweddu - rhagor o newyddion drwg am yr economi gyda'r bunt yn cwympo yn sylweddol yn erbyn arian gwledydd eraill.

I grynhoi, felly, gwelir fod y newidiadau sy'n digwydd o fewn yr economi yn effeithio ar yr uwch-ffurfiant, gan greu deinamig ac achosi newidiadau i'r ffurfiant cymdeithasol.

Ond os yw rhai yn brin o ffydd economaidd, nid ydynt yn ddall i rai o agweddau sylfaenol yr economi Prydeinig yn ystod y blynyddoedd er y rhyfel, ac yn enwedig yn y saithdegau.

A does yma fawr o fanylu ar reolaeth ac economi'r fferm.

Ar ôl cyfnod gweddol lewyrchus yn hanner cyntaf y pumdegau dan y Llywodraeth Geidwadol, dechreuodd yr economi wegian unwaith yn rhagor.

Sut bynnag, oherwydd yr oediadau sydd ynghlwm wrth bolisi%au economaidd, y mae perygl i fesurau gwrthgylchol y llywodraeth gynyddu yn hytrach na lleihau osgled y toniannau, ac, fel canlyniad, ansefydlogi yn hytrach na sefydlogi'r economi.

(vii) dim ystyriaeth i amser, nac i'r modd y gall yr economi newid dros cyfnod o amser;

Yn nyddiau bore'r byd pan oedd aroglau da ar wair yn cynaeafu, a thail yn gynnyrch porthiant o'r das, yr oedd ambell i ddiwrnod yn rhoi lle o anrhydedd i'r ferfa yng nghynllun gweinyddol economi ffarmio tyddynnod Eryri.

(vi) dim newid ychwaith yn y cyflenwad llafur, y stoc cyfalaf, na chyflwr technoleg, ac, fel canlyniad, gallu cynhyrchu'r economi (neu lefel cynnyrch cyflogaeth lawn) hefyd yn aros yn ddigyfnewid;

Gweithgarwch ysbeidiol oriau hamdden oedd barddoni a chystadlu i'r prydyddion hyn, ac er y gallai gwobr eisteddfodol ychwanegu ryw ychydig at economi'r teulu, ni allodd yr un o'r prydyddion hyn fyw ar eu henillion cystadleuol.

"Mae'n holl bwysig bod swyddfa Gogledd-Gorllewinol yr Awdurdod yn aros yn agored i gadw mewn cyswllt a diwydiant, AS a'r awdurdodau lleol er mwyn adfywio economi'r ardal," meddai Mr Jones yr wythnos hon.

Efe a achosodd i'r economi aros yn ei hunfan am gyfnod hir, meddir, drwy osod y pwyslais i gyd ar atgyfnerthu'r diwydiannau trymion traddodiadol a alluogai Rwsia, yn ei farn gyfeiliornus ef, i gystadlu a gwledydd nerthol y gorllewin.

Oherwydd yr oedi anochel mewn casglu a chrynhoi ystadegau, gall wythnosau onid misoedd fynd heibio cyn i'r llywodraeth sylweddoli bod pethau'n dechrau mynd o chwith, a bod angen iddi ymyrryd â chwrs yr economi.

Ar ôl sefydlu Cyngor Addysg Democrataidd dylai'r Cynulliad fynd ati i sefydlu Fforymau Cenedlaethol eraill mewn meysydd fel Tai, Iechyd, Gofal, yr Amgylchedd, Trafnidiaeth, yr Economi a.y.b.

Dau achwyniad arbennig yn erbyn y drefn yma oedd ei bod yn gwneud yr economi mewnol yn israddol i gyflwr y fantolen allanol a lefel y gyfradd ac, yn ail, fod unrhyw gyfundrefn sefydlog yn debyg o fagu rhyw grynofa afiach o hapfasnachu yn y farchnad gyfnewid dramor.

Yn ystod arlywyddiaeth Pero/ n yn y pedwardegau a'r pumdegau cynnar, daeth hyn yn gyfystyr ag ymyrraeth yn yr economi gan y wladwriaeth.

Yn ail, mae yna duedd i anghofio gwir natur unrhyw economi.

Nid yn unig y rhai sydd yn gweithio'n uniongyrchol yn yr orsaf fydd yn teimlo'r effaith, ond bydd yn cael effaith ddifrifol hefyd ar yr economi leol wrth golli gweithwyr oedd yn cael eu talu'n gymharol dda, a bydd yr effaith ar siopau lleol yn amlwg.

A chymryd yr holl oediadau hyn gyda'i gilydd, gall deunaw mis neu hyd yn oed ddwy flynedd fynd heibio o'r amser y mae cwrs yr economi yn dechrau mynd ar gyfeiliorn hyd nes y bydd mesurau cyweiriol y llywodraeth yn dechrau brathu.

Nid at Rwsia garpiog y mae troi am help i hybu masnach a chreu cyfalaf i brynu ac adnewyddu nwyddau sylfaenol i'r economi.

Ein pryder am ddiboblogi, yr iaith ac economi'r ardal oedd y tu ôl i'n hawgrym.

Bydd y diwydiant twristiaidd ac economi'r ardal yn elwa'n fawr yn ogystal â Chymru, a fydd yn cael hwb i'w ddelwedd drwy'r byd, meddai Bwrdd Croeso Cymru'r wythnos hon.

Wrth edrych yn ôl, bach iawn hyd yn gymharol ddiweddar oedd y newidiadau o flwyddyn i flwyddyn yn y Gyllideb: ac y mae'n annhebyg felly fod y rheiny wedi dylanwadu ryw lawer y naill ffordd neu'r llall ar gwrs yr economi, yn arbennig o gofio am y sefydlogrwydd cynhenid sy'n deillio o system trethiant esgynraddol, budd-daliadau diwaith, a sefydlogyddion tebyg.