Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

eirfa

eirfa

Er mai yn y blynyddoedd 1909 ­ 1915 y cyrhaeddodd y Mudiad Rhamantaidd ei anterth, gyda 'Gwlad y Bryniau', 'Yr Haf' ac 'Eryri', yr oedd y llanw wedi troi yn erbyn Rhamantiaeth erbyn hynny, gan fod darllenwyr wedi syrffedu ar yr awdlau a'r pryddestau hyn a oedd wedi eu lleoli mewn rhyw orffennol chwedlonol, ac wedi syrffedu hefyd ar eirfa'r Rhamantwyr.

Yn Lladin, felly, hyd yn oed yn ugeiniau a thridegau'r ail ganrif ar bymtheg, y dewisodd Dr John Davies lunio ei ddadansoddiadau ysgolheigaidd ef o eirfa a gramadeg yr iaith Gymraeg.

Yr hyn sy'n eu hachub yw'r stôr arbennig o eirfa ar waelod pob tudalen.

Wrth i ni ymarfer mae'r eirfa'n gwella o hyd a daw geiriau annisgwyl iawn gerbron, geiriau sy wedi bod yng nghefn y cof am flynyddoedd efallai ond heb gael eu harfer.

Diau mai yn y cyfeiriadau hyn y mae chwilio am natur y cymorth a roed ganddo i gyfieithydd y Beibl, ac yn fwyaf arbennig efallai yn a wybodaeth o eirfa a chystrawen yr hen gywyddwyr.

Daeth 'enaid' yn rhan ganolog o'i eirfa.

Defnyddir graffeg a fydd yn gyfrwng i'r disgyblion ryngweithio ac ailadrodd ar orchymyn y tywyswyr'. Y tywyswyr' fydd yn llywio'r rhaglenni trwy leisio'r patrymau iaith a'r eirfa yn y Gymraeg.

Oblegid bod ganddynt draddodiad a hwnnw'n amlwg yn eu gwaith, gwedir eu hawl i weledigaeth.' Un rheswm am y dibrisio hwn, meddai, oedd y modd y dysgid Cymraeg yn y colegau: rhoddid pwyslais ar eirfa a chystrawen yr hen gywyddwyr, ond anwybyddid eu myfyrdodau ar y byd.

Mae BBC Radio Cymru wedi cwblhau cyfres o ganllawiau newydd a rhestr eirfa i gyflwynwyr.

Ni chafwyd ynddi ddim o'r eirfa eisteddfodol dreuliedig.

Pe byddai'r apostol am gyfleu yr un peth yma, byddem yn disgwyl iddo ddefnyddio'r un eirfa yn y fan hon.

Yn unol a'r egwyddor hon ceir Salesbury yn gyson yn arfer geirfa hynafol, yn rhoi'r flaenoriaeth i eiriau Lladin eu tras ac yn amrywio'i eirfa, ei ffurfiant a'i gystrawennau hyd eithaf adnoddau'r Gymraeg.