Yma mae ganddo ddysgeidiaeth, ac fe all apelio at eiriau yr Arglwydd Iesu i'w gefnogi - "nid myfi chwaith ond yr Arglwydd".

Aeth yn ei flaen i sôn am yr angen i baratoi Cymru ar gyfer hunan lywodraeth; siaradodd Fred Jones am yr angen i fynnu gwell triniaeth i'r iaith Gymraeg, a thraddododd Lewis Valentine ychydig eiriau am bwrpas ac amcanion y blaid.

Wrth ddefnyddio'r fath eiriau tueddid i ddibrisio'r ymdrech a wnaed ym Mhwllheli, er, o wybod pwy oedd y golygydd, derbyniaf nad dyna oedd mewn golwg.

Yn y cyfarfod gweddi yn gweddio'n effeithiol yr oedd y brawd Peter Williams, Mount Pleasant, ac yr oedd Ysbryd Duw yn ei ddefnyddio ef i'w waith trwy ei weddi, oblegid fe ddywedodd eiriau a afaelodd yn enaid rhai oedd yn gwrando arno, ac yn eu plith yr oedd Richard Owen, Y Waun (ifanc pryd hynny), Owen George Jones ac eraill.

Ar adeg felly byddai pob ymryson yn peidio rhyngddynt a rhyw ddeialog ymenyddol ddi-eiriau yn digwydd o fewn cylch y tawelwch.

Yn ol un o ysgrifau Williams Parry, yr oedd WJ Gruffydd yn cael ei gyfrif yn 'ddi-Dduw.' Gwyddom hefyd fod bardd 'Ymadawiad Arthur' yn cyfeirio at fywyd yn ddiweddarach fel 'un ias ferr rhwng dwy nos faith.' Ac os clustfeiniwn ar eiriau bardd 'Yr Haf',cawn yng ngodidowgrwydd - yr awdl honno ei dagrau hefyd - sef dagrau pethau, yr ymwybod ag angau, ac a thymp a thempo amser.

Hoff gennyf eiriau trawiadol Amig yn nrama Saunders Lewis Amlyn ac Amig am yr hyn yw ffydd: Rhodio fel un a wêl a gwybod nos y deillion Yw bywyd beunyddiol ffydd.

Be bydaet ti yn aros am flwyddyn eto i edrych sut y bydde pethe?' ' Siaradai'n dyner a pherswadiol; ond aeth ei eiriau fel brath i'm calon.

Pwrpas y cyfan oedd herio'r holl gamweddau a oedd yn rhwystr i'r Iddewon gyflawni eu priod genhadaeth yn y byd, datguddio daioni Duw nid trwy eiriau'n unig ond trwy lafur enaid.

Efallai nad oedd Wilson Knight yn bwriadu i ni gymhwyso ei frawddegau at eiriau unigol ond mae'n demtasiwn cymryd defnydd Waldo o'r gair 'awen', ac, o ran hynny, y gair 'adnabod' fel enghreifftiau o "words inflated by mind", ac arwain hyn ni i ystyried pa fath o feddwl a oedd gan Waldo, gan gynnwys yn y gair 'meddwl' nid yn unig y meddyliol ond hefyd y teimladol yn ei wneuthuriad.

Y mae'r hen air bod llun yn cyfleu llawer mwy na mil o eiriau yn arbennig o wir ym maes addysg datblygu.

Dyma eiriau Harry Roberts, "Roedd ffrancon yn medru chwarae'r organ yn well hefo'i draed na 'Mr X' hefo'i ddwylo!!"

Syllodd Jean Marcel yn hir ar y miloedd o blu eira yn disgyn yn ysgafn ar bennau ei gydwladwyr, ac atgasedd tuag at y Maer yn cynyddu yn ei galon wrth iddo wrando'i eiriau.

'Nid Vatilan mohonof o gwbl,' meddai, yn mesur ei eiriau'n bwyllog.

Wedi cyrraedd y Wernddu taflodd ei hun i gadair freichiau, ac adroddodd, mewn cyn lleied o eiriau ag a allai, hanes yr ymgyrch wrth ei chwaer Gwen.

Teipiwch eiriau o flaen y fy: Wir yr nid fy enw i yw Wali Tomos.

Hoffwn yn arbennig gyfeirio at yr hyn a ddywed yr Athro ar ddechrau ei lith, gan y teimlaf fod ei eiriau'n berthnasol iawn i argyfwng yr iaith heddiw.

Does na ddim llawer o eiriau sy'n ddieithr i'r plant ac erbyn hyn rwy'n dueddol o ddefnyddio mwy o'r ffurfiau gogleddol.

Yn Indigo gall y cwsmer ddefnyddio un o nifer o gyfrifiaduron i gael gwybodaeth am lyfrau dim ond o roi enw awdur neu deitl neu eiriau allweddol i mewn.

Mae'n bwysig iawn fod aelodau'r Pwyllgor yn deall o'r cychwyn bod modd defnyddio'r Gymraeg neu'r Saesneg yn y cyfarfod a gellir atgyfnerthu hyn yn weledol drwy osod copi o bolisi iaith y Cynulliad (pan ddaw) neu eiriau Deddf Llywodraeth Cymru ynghylch defnydd y ddwy iaith, neu Reol Sefydlog 8.23 -- 'Caiff aelodau'r pwyllgorau, a phersonau eraill sy'n annerch y pwyllgorau siarad Cymraeg neu Saesneg, a bydd cyfleusterau cyfieithu ar y pryd ar gael ar gyfer trafodion Cymraeg.

'Nei di mo ngadel i i fynd i'r hen gollege ene, a 'nei di, Rhys?' ' Atebodd Dafydd drosof, ac yr oeddwn yn ddiolchgar iddo ``Mi gewch siarad am hynny eto, Miss Hughes,'' ac wedi ychwanegu ychydig o eiriau cysurus, aeth Dafydd ymaith.

Un diwrnod, ym marchnad Addis, daeth crwt bach wyth oed atom a dweud: 'Where's the fuckin' coffee?' Dyna'r unig Saesneg a wyddai, sef union eiriau cyntaf Geldof pan gyfarfu â Mengistu.

Cofiwn hefyd eiriau'r Salmydd: 'Fy llinynnau a syrthiasant mewn lleoedd hyfryd; y mae i mi etifeddiaeth deg.' Yr oedd David Ellis yntau yn caru bro ei febyd yn angerddol.

Yn ôl ei eiriau ef yr oedd fel pe bai'n symud o'r tywyllwch i'r goleuni.

Y trydydd casgliad o eiriau, ymadroddion ac idiomau o'r byd amaethyddol.

Dyma'r union eiriau:

Yna'n sydyn cofiodd eiriau Henri.

Nid oes ganddo eiriau yr Arglwydd i apelio atynt, oherwydd na thrafododd yr Arglwydd y sefyllfa hon.

Mae'n bosibl, wrth gwrs, i ni ddarllen gormod i mewn i'w eiriau, ond heb os mae o'n gymeriad arbennig iawn ac wedi gweithio dros achos Heddwch yn Iwerddon ers ei drychineb ddychrynllyd.

Gwyddai Gwyn nad oedd hithau'n gwybod fawr am y sefyllfa ond 'roedd clywed ffasiwn eiriau yn gysur.

Os oedd o'n meddwl y byddai ei eiriau'n effeithio ar Alun roedd o'n iawn, ond nid yn y ffordd yr oedd o wedi bargeinio amdani chwaith.

Dyna ei eiriau am y profiad.

Y wir farddoniaeth sy'n sicrhau ymateb ysgytiol gyffrous yw honno pan yw'r cydio trosiadol yn uno'r annhebyg, y gwrthwynebus a'r ymddangosiadol anghydnaws - ac os caf ddyfynnu, heb ennyn chwerwedd rhai beirniaid, eiriau Coleridge, ...

Ni ddeallodd tad Elfed ond ychydig eiriau o'r bregeth.

Neu eiriau tebyg i gyfleu fod y gwerthwr yn gofyn llawer gormod.

Ailenynnwyd cynhesrwydd y cymdeithasu eto eleni wrth i'r actorion a'r criw technegol ddod ynghyd ddiwedd Mawrth a dechrau Ebrill i chwythu anadl einioes i eiriau'r sgript a dod â'r gymdeithas chwarelyddol, fel y'i portreadwyd gan T...

Anodd cael hyd i eiriau i gyfleu yn iawn pa mor wrthun yw penderfyniad Jack Straw i ganiatau mynediad i'r Treisiwr Tyson i'r Alban.

Teipiwch ychydig eiriau ee 'fy enw i yw Wali Tomos'.

Ac nid safbwynt yn unig, ond traethiad neu faentumiad o hawl, a'r hawl oedd hawl y genedl i ffurfio ei hagwedd a'i hymateb a'i pholisi ei hun tuag at y rhyfel,--yr hawl, mewn byr eiriau, i benderfynu drosti ei hun a fynnai hi ymyrryd yn y rhyfel ai peidio.

Dyma nhw'n dod at ddiwedd y rhestr ac, ar ôl troi'r tudalen, at y rhestr o eiriau yn dechrau â 'B'.

'Ond mi glywaist eiriau'r milwr yn do?

Heibio i'r paragraff cyntaf, ac wele: 'Oferedd i'w printio llawer o lyfrau, Blinder i'w cynnwys llawer o feddyliau, Peryglus i'w dwedyd llawer o eiriau, Anghyssurus i'w croesawu llawer o ysbrydoedd, a ffolineb yw ceisio ateb holl resymmau dynion, Ond (o Ddyn) cais di adnabod dy galon dy hun, a mynd i mewn ir porth cyfyng.' Pa arfau a feddwch i ddringo creigiau'r dychymyg hwn?

Ac mewn cyd-destun arall ei eiriau am Ddafydd oedd, 'Pe buasai genyf chwarter ei dalent, buaswn yn ddiolchgar'.

Mae ei eiriau yn llawer mwy pendant a difrifol yma.

Wrth ddod ar draws y rhain yn ddiweddar y penderfynais roi yr ychydig eiriau hyn wrth ei gilydd i gofio am y cerddor talentog a fu mor barod i rannu ei ddawn a'i allu gydag eraill - i ddysgu, hyfforddi a rhoi pleser a mwyniant i gymaint o bobl.

'Tasai rhywun yn ceisio fy mygio i, mi faswn i'n gwasgu ei beli o nes y basen nhw'n slwj.' Dyna fyddai ei eiriau.

Mynegir y berthynas hon mewn byr eiriau yn Lef.

Yn yr Engadin, megis ym mhob un o'r cymoedd ar gymoedd mynyddig sy'n creu'r Grisiwm, mae'n hawdd ymateb i eiriau Zarathustra, 'immer weinigere steigen mit mir euf immer hohere Berge, - ich bause ein Gebirge aus immer heiligeren Bergen.' (Llai a llai sy'n dringo gyda mi i fyny mynyddoedd uwch ac uwch, - adeiladaf ucheldir o fynyddoedd sancteiddiach a sancteiddiach).

Mae'r iaith yn rhwydd i'w darllen - heb fod yn nawddoglyd - gyda thoreth o eiriau cyfoethog.

Yna dywedodd wrthyf, Fab dyn, gwrando ar yr holl eiriau yr wyf yn eu llefaru wrthyt, a derbyn hwy i'th galon.

Edrychodd arni'n hir i weld pa argraff a gâi ei eiriau.

Mae'n diolch i Glyndwr a Gwen yn fawr, am eiriau, am weithredoedd a chyfraniadau cyfoethog.

Son am eiriau.

Mae'n arwyddocaol fod y fersiwn hwn, lle bynnag y bo priod-ddull y Ffrangeg yn gofyn am eiriau nad oes dim yn cyfateb iddynt yn y gwreiddiol, yn dynodi'r ychwanegiadau hyn trwy eu hargraffu mewn print manach.

Ond ni allai Hugh Evans ddeall brawddeg o araith y gwr tafodlyfn; deuddeng mil o eiriau, ac nid iaith oedd ganddo wedi'r holl lafur a dwndwr gyda'r geiriadur.

Hen eiriau yn dda i ddim, fely yr ystyriai wrth sefyllian yn ddiamcan o'i flaen.

Wel dyma fi eto heb eiriau i fynegi'r hwyl wrth gael bod yn rhan fach o fyd y morlo.

Safodd Alun ar ei draed a'i wyneb yn welw a doethineb llawer hŷn na'i oed yn ei eiriau.

Yna, clywsant eiriau miniog a phroffwydol o wefusau Asqui/ th: ...

Yn ei eiriau ei hun, 'y dyn glân a phur, ffyddlon a gonest, dyn o egwyddor'.

Edrychwn, er enghraifft, ar eiriau Elen fel y mae hi'n galaru am y plant sydd wedi marw:

Roedd o'n gwybod mor bwysig oedd gwrando ar eiriau ei fam.

Yna, dros y tudalen at eiriau yn dechrau â 'C'.

Maen nhw'n eiriau cyfarwydd iawn i'r rhai a welodd ddyddiau olaf y llywodraeth Geidwadol ddiwethaf.

Ond aeth y llais yn ei flaen heb gymryd dim sylw o'i eiriau.

Ceir nifer helaeth o eiriau a dywediadau yn Sbaeneg sydd fel adlais o'r cysylltiadau a fu ers talwm.

Beti, Beti dere'n ôl!' Deuai ei eiriau ati dros affwys tywyll, yna sylweddolodd pwy ydoedd, ei wyneb rhychiog yn ddagrau i gyd.

Fe lyncai fywyd mewn rhyw fath o fodlonrwydd tawedog, a gwario golud ei eiriau ar fan bethau achlysurol nas canfyddir yn gyfferedin.

Yr hyn y mae'r adroddwr yn chwilio amdano yw person sydd â hunaniaeth sydd yn annibynnol ar y naill Almaen a'r llall, un sydd yn medru siarad heb fod ei eiriau yn adlewyrchu syniadaeth y naill wladwriaeth na'r llall.

Sôn a wna'r Athro am eiriau a lefarwyd ychydig cyn hynny gan y diweddar Dr T Gwynn Jones, sef 'nad yr iaith a sieryd pobl sy'n bwysig ond yr hyn a feddyliant: gofalwch am y meddyliau, ac fe ofala'r iaith amdani ei hun.' Yna, meddai'r Athro, 'os goddefir imi gymhwyso'r geiriau mewn enghraifft, y mae'n well ganddo Sais yng Nghymru sy'n meddwl yn iawn na Chymro sy'n meddwl yn gam.' Hawdd credu i'r geiriau trawiadol hyn gael eu camddeall a'u camesbonio gan lawer y pryd hwnnw ac y byddai'n anodd gan nifer heleath o Gymry heddiw ddeall eu gwir arwyddocâd.

a dowch i gweld fi'n ddi-ffael dydd Llun.' A dyna'r union eiriau y bu'n eu rihyrsio mewn sibrydion o'r tu cefn imi rai eiliadau ynghynt.

Rwy'n cofio dysgu yn yr ysgol mai 'byr yw dydd a dyddiau Chwefror', a meddwl heddiw na ddywedwyd mwy o wirionedd mewn cyn lleied o eiriau, erioed.

O ddarllen yr holl eiriau brwdfrydig a ysgrifenwyd am Catatonia dros y blynyddoedd, maen anodd gweld sut fedren nhw fod wedi methu, gyda'r cyfuniad o bop slic a gallu cerddorol gadarn.

Ac yr ydw i yn ymwybodol iawn mai fy ngwendid i oedd fy mod yn rhy hoff o eiriau ac ddim yn barod i roi digon o gyfle i'r llun.

Dywedodd Derek Laws wrthyf fod rhywun wedi penderfynu y buasai yn beth da i Margaret Thatcher agor ei haraith i'r gynhadledd gydag ychydig o eiriau yn Gymraeg.

Ymlaen ac ymlaen y sisialodd y gwrachod, drwy weddill y rhestr o eiriau yn dechrau â 'B'.

Pa Gymro nad yw'n gywilydd ganddo weld y nifer o eiriau Saesneg sy'n cartrefu beunydd yn ein hiaith?

Rwy'n siwr fod wynebau du'r hogiau wedi mynd yn wyn o dan y Tân ar eiriau'r hen fachgen.

Ac er nad ychwanegodd o yr union eiriau, ac mi fydd hi'n cael uffach o gerydd pan gyrhaeddwn ni gartref dyna oedd yr ensyniad.

Wel, dyma ateb i'r llythyr mewn hyn o eiriau: 'Saf ar dy glwyd lle bynnag yr wyt ti' - hynny'n golygu mae'n debyg mai job sâl oedd yno.

Fe ddaw ei eiriau am y rhan o wisg pen Rhiannon a ddylasai guddio'i hwyneb ag adlais o gynghorion Tertullian ar wisg gwragedd, a llenni'n arbennig, a hefyd o eiriau canon y chweched ganrif sy'n gorchymyn i wragedd clerigwyr wisgo llenni.

Nodiadau: Mae'n amlwg o eiriau'r dau gi o'r Quango Iaith eu bod am ddiogelu eu sefyllfa hwy eu hunain yn unig, ac yn mynd dros ben llestri wrth geisio ddarbwyllo eraill i ymmdiried yn y Bwrdd.

"A beth wyddost ti am feichiogi?" "Dim." Ond fe sobrwyd Elystan gan eiriau pellach Gwgon.

Y mae'n amlwg oddi wrth ei eiriau fod gan yr Archesgob gryn wrthwynebiad i'r cyfieithiadau hyn.

Yn lle'r hen Dalfan wyllt, gwelwn yn datblygu fachgen mewnblyg, prin ei eiriau a fyddai'n gwylltio'n gaclwn am y rheswm lleiaf.

Gwyddoniaeth, technoleg a'r gwyddorau eraill sy'n gyfrifol am y rhan fwyaf o eiriau Saesneg newydd y mae'n rhaid eu trosi i'r Gymraeg, ond yn union oherwydd y nifer cynyddol yma nid yw'r beirdd Saesneg wedi llwyddo i wneud llawer o farddoniaeth bwysig â nhw eto.

Ond am bob diffyg gyda'r Geiriadur Idiomau y mae lleng o rinweddau yng Nghydymaith Byd Amaeth - horwth o eiriadur gan y Parchedig Huw Jones a fu'n taesu mor ddiflino eiriau ac ymadroddion byd amaeth.

Ar wastad arall, ni allai hyn oll beidio a'i amlygu ei hun ym marddoniaeth Waldo : mae ei syniadau wedi eu llwytho a'r amalgam hwn o feddwl a theimlad, ac nid yw'n syn fod ei eiriau wedi eu llwytho yn yr un modd hefyd.

"Mae hi'n harddu unrhyw eiriau rwy'n rhoi at ei gilydd," meddai John Owen - a'r geiriau hynny'n aml wedi ymwneud ag atgoffa pobol ifanc y Cymoedd am eu gorffennol a'u gwlad.

Fel disgrifiad o falchder ymffrostgar Cymry'r unfed ganrif ar bymtheg yn eu hanes a'u tras, prin y gellir gwella ar eiriau'r Esgob Richard Davies: 'Ni wna vi son am vrddas, parch, ac anrhydedd bydol yr hen Brytaniait: tewi a wnaf am y gwrolaeth, dewrder, buddugolaythay, ac anturiaythae y Cymru gynt, mi a ollynga heibio y amryw gylfyddyday hwynt, synwyr, dysc, doythineb, ar athrylith ragorawl.

Ymhlyg yn y sylwadau hyn y mae condemniad pendant ar ddespotiaeth gwladwriaethau'r hen fyd ac y mae'n sicr fod llawer o eiriau Iesu i'r un perwyl heb eu rhoi ar goedd yn y dogfennau hyn.

Wrth chwilio am eiriau fel 'piano' neu 'drama' sydd yr un peth yn Gymraeg, Saesneg ac ieithoedd eraill, bydd y Chwilotydd yn dod o hyd i'r safleoedd Cymraeg sy'n cynnwys y gair, yn hytrach na rhestri'r holl safleoedd ym mhob iaith.

Yr awgrym yw mai ychwanegiadau dynol yw'r 'geiriau dodi' hyn, fel yr oedd William Salesbury i'w galw, a bod angen gwahaniaethu'n fanwl rhyngddynt a gwir eiriau'r Ysgrythur.

Tystia i eiriau caredig Saunders Lewis a beirniadaeth galonogol WJ Gruffydd yn Eisteddfod Manceinion fod yn sbardun iddi.

Anfonwyd y dynion papur newydd allan ar ol iddyn nhw gael ychydig o eiriau gan y plant a chael lluniau ohonynt.

Gwenodd yn oeraidd o'i chlywed yn gwyrdroi ei eiriau.

Crisialwyd eu hegwyddorion cul gan eiriau Norman Tebbitt ychydig ddyddiau yn ôl: "People are not willing to be governed by those who do not speak their language." Dyna i chi ddiddorol!

Ymhellach, 'roedd Salesbury yn argyhoeddedig fod yn rhaid i fersiwn teilwng o'r Ysgrythurau wrth 'amgenach eiriau ...

Yn gyntaf, er ei fod yn aelod ers deng mlynedd ar hugain (ei eiriau o), mae ei wyneb o yn ddigon dieithr i rengoedd gweithredol y Gymdeithas i gael ei gyfri'n wyneb newydd, ac yn ail os ydio am werthfawrogi talent newydd mewn unrhyw faes darllened fyfyrdodau gwleidyddol Hefina Clwyd.

Ond mae mor hawdd siarad, clymu stribed o eiriau ystyrlon at ei gilydd heb ddweud dim byd sy'n golygu dim yn y diwedd.