Drwy gyfrwng pelydrau X, y microsgop electron eu'r microsgopion, mae'n eithaf hawdd canfod lleoliad yr atomau mewn solidau syml.

Yn ein rhan ni o'r cosmos mae un math o ronynnau, ond y mae'n bosib canfod a chynhyrchu gwrth-ronynnau (electron/positron) ac fe ddichon bod nifylau a galaethau i'w cael rywle yn y gofod wedi eu gwneud o chwith-fater neu wrth-fater.

Rhai blynyddoedd yn ol, archwiliwyd y cirysau ochrol blaen yn y miscrosgop electron ac ymddengys bod pob cirws yn tarddu o un gell, a'i fod yn cynnwys dwy res gyfochrog o silia.

Mae i bob Si bedwar electron allanol neu electronau falens ac mae'r electronau hyn yn gyfrifol am glymu'r atomau yn ei gilydd fel bod dau electron ym mhob un o'r bondiau rhwng yr atomau.

Ond fel mae'r microscop electron trawsyriant yn dangos, silia byr, syth ydynt.

Eto ni welodd neb atom nag electron a'i lygad erioed.

Nid oes electron nac atom chwaith ond yn ein dychymyg i esbonio'r ffordd mae Atomfa Trawsfynydd yn gweithio, ac i adeiladu systemau teledu gwell.

Meddyliwch am yr atom neu'r electron - dau o bileri gwyddoniaeth gyfoes.

Archwiliais wynebau allanol llabedau mewnol ymylon mantell yn y microsgop electron sganio gan obeithio gweld derbynyddion synhwyro eraill.

Archwiliwyd perthynas y gwahanol grwpiau hyn o silia a'r celloedd gwaelodol, gan ddefnyddio'r microscop electron trawsyriant.

Maent yn trawsnewid o un peth i'r llall, yn amrywio eu llwybrau, a'r cyfan yn symud ar gyflymderau mor anferth fel na ellir byth wybod yn fanwl, er enghraifft, ymhle'n union y mae electron, dyweder, ar ei chylchdro.

Wrth edrych arno yn y microsgop electron sganio mae hwn yn ymddangos yn llipa ond yn y tentacl byw mae'n ymestyn yn syth allan o wyneb y tentacl.

Priodwedd arall sy'n cynnal y diddordeb yn y peli yma yw eu haffinedd am electronau - maent yn medru derbyn hyd at chwe electron, ac yna cael eu gwared yn rhwydd, fel rhyw 'sbwng electronau'.