Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

elfen

elfen

Dyna'r elfen gyntaf yn y cefndir i'r gerdd.

'Cynnwys meddyliau, croesawu ysbrydoedd, ymwthio, saethu, perchi ystlumod, ymlid gwynt, porthi cnawd, turio am oferedd', ac elfen drosiadol gref iddynt yn ogystal.

Falle bod y ffaith fod yr elfen honno mor gref ymysg yr Americanwyr wedi effeithio arno.

Olwen ydyw'r anima i animus Culhwch, yr elfen fenywaidd sydd ymhlyg ym mhob gwryw, fel y mae yn animus ym mhob benyw.

Dros amser collwyd y gair tafarn o'r enw ond tyfodd yr elfen olaf boncath yn enw ar y pentref lle safai'r dafarn.

Yn wir, y tu allan i'r cylch teuluol roedd iddi enw o fod yn ferch ddelfrydol, bob amser yn gwenu ac yn barod i sgwrsio â phawb; ond amheuai Mali fod ynddi fwy nag ychydig o elfen yr angel pen-ffordd.

Y mae elfen gref o hiwmor yn rhai o'r straeon, ond nid jôcs mohonynt chwaith - dyma enghraifft:

Mae dycnwch meddyliol cyn bwysiced â chaledi corfforol ac mae'r elfen hon fel pe ar goll yng nghyfansoddiad rhai on chwaraewyr presennol.

Mae silicon yn yr un golofn a charbon o fewn y tabl cyfnodol ac, fel carbon, elfen detra- falent yw silicon hefyd.

Y mae tair elfen felly yn perthyn i draddodiad barddol dyffryn Aman yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg.

Gwelsom hyn yn digwydd droeon a thro yn ystod y gêm yn erbyn De Affrica a maen elfen a barodd loes imi.

Un elfen.

Yr unig elfen sydd ddim yn apelio ydi trymder y gitars a'r drymiau ar Deud Celwyddau a Ritalin.

Thema ymchwil Wolfgang Kra%tchmer a'i gyd-weithwyr yn Heidelberg a Donald Huffmann yn Arizona dros gyfnod o amser oedd astudio llwch rhyngserol gan dybio mai carbon fyddai'r elfen fwyaf cyffredin yn y llwch.

GWERTHUSO: Tuedda buddiannau adennill tir i or-bwyso'n erbyn y costau, yn amodol ar gorffori materion yr amgylchedd yn ystod y cyfnod o ddylunio a chynllunio, yn hytrach na meddwl amdanynt fel elfen atodol i'w chyplysu ar y diwedd, ac yn amodol hefyd ar werthuso effaith yr holl waith arfaethedig ar yr amgylchedd, a phwyso honno'n erbyn y defnydd terfynol arfaethedig cyn cychwyn, neu hyd yn oed gynllunio, unrhyw waith.

Gan ei bod yn bosibl mesur y pelydriad a oedd yn deillio o'r elfen ymbelydrol, gwelwyd posibiliadau defnyddio'r elfen fel modd i ddilyn metabolaeth gwahanol sylweddau o fewn y corff dynol.

I hyrwyddwyr ieithoedd lleiafrifol, iaith yw'r symbol grymusaf oll gan ei bod yn elfen hanfodol mewn unrhyw ymgais i godi ymwybyddiaeth a chyflwyno ideoleg, sef y camau cyntaf tuag at greu model o drosglwyddiad iaith a diwylliant hyfyw.

Rhaid crybwyll elfen nad oedd yn wybyddus i'r cynllunwyr cynnar ond a gafodd ddylanwad mawr ar eu datblygiad maes o law, sef gwaith Prosiect ieithoedd Modem Cyngor Ewrop.

Byddai model cydbwysedd cyffredinol o'r fath yn bur wahanol o ran natur i'r model cydbwysedd rhannol a geir yn Ffigur I, ond - a chymryd bod elfen o anystwythder yn perthyn i brisiau, ac yn arbennig felly i gyflogau a chyfraddau llog - fe fyddai casgliadau sylfaenol ein model dechreuol yn dal i sefyll: sef bod cydbwysedd yn bosibl gyda lefel uchel o ddiweithdra; ac y byddai'n rhaid i'r llywodraeth - er mwyn sicrhau lefel cyflogaeth uchel a sefydlog - reoli'r galw cyfanredol trwy defnyddio arfau cyllidol.

Yn hanes Russell hefyd, mae'n bosib' gweld elfen arall a ddatblygodd yn thema gref yn hanes gohebu tramor; y modd yr oedd personoliaeth y gohebydd ei hun yn dod yn bwysig a'r negesydd yn mynd yn rhan o'r stori.

Ble bynnag yr ewch y dyddiau hyn fe glywch son yn y clybiau a chan yr unedau rhyngwladol am yr hyfforddwyr syn arbenigo mewn amddiffyn. Maen elfen hanfodol i bob tîm a rwyn synnu bod digon o le gan rai chwaraewyr i ymarfer yng nghanol yr holl hyfforddwyr hyn.

Fel y dehonglid undod y teuly yn elfen bwysig yn fframwaith y gymdeithas pwysleisid hefyd gyfrifoldeb yr uniad priodasol dros faterion moesol ac i greu cytgord rhwng ceraint a theuluoedd a'i gilydd.

Daeth y ddau Mephistopheles (Christian Bradshaw a Ben Addis) ag elfen o ddoniolwch manig i'r perfformiad, ond heb gollir dychryn sinistr.

Cyfarfod cyn-leoli gyda'r sefydliad croesawu yw'r elfen hanfodol i sicrhau lleoliad llwyddiannus.

Yn sicr roedd y Rhyddfrydwyr ifainc, Thomas Edward Ellis a David Lloyd George, yn ymwybodol iawn o'r elfen honno.

Fe ddigwydd y terfyniad hwn hefyd, neu berthynas agos iddo mewn enwau lleoedd yn yr ystyr "llawer, nifer." Ceir ef mewn enwau megis Prysor "llawer o lwyni%, Perthor "llawer perth", Gwernor "llawer o goed Gwern" a Castellior "llawer caer." Mae'n amlwg mai croes "cross" yw elfen gyntaf yr enw Croesor.

Fe sylweddolodd yn syth mai diffyg yr elfen hanfodol copr oedd wrth wraidd yr helynt.

Dyma'r elfen sy'n selio a'r ysbrydol (Beth ydym ni?

Yr elfen newydd a welwyd yn ystod cyfnod Jacob oedd ei fod ef ei hun, fel golygydd, yn manteisio ar dudalennau'r cylchgrawn i amddiffyn, neu ymosod os byddai galw, heb ofni cael ei ddal yng ngwe ffyrnig dadl.

Mewn cyfnod pan oedd cryn elfen o ofergoeledd yn perthyn i feddyginiaeth yr oedd ffynhonnau iachaol yn hynod o boblogaidd.

Efallai fod elfen o ffug wyleidd-dra yn yr haeriad, eithr yr oedd Gruffydd yn bendant yn ymwybodol fod y cylchgrawn wedi denu to o ddarllenwyr a oedd yr un mor uchelgeisiol ag yntau am ei ddyfodol.

Os yw'r ail iaith yn y Cwricwlwm Cenedlaethol yn mynd i lwyddo, yna bydd yn rhaid darparu elfen o ddysgu dwyieithog ym mhob ysgol uwchradd yn y wlad, nid y rhai swyddogol a naturiol ddwyieithog yn unig.

Weithiau, bydd stori%au disgwyliadwy yn cynnwys elfen o'r annisgwyl sy'n eu rhoi yn yr ail ddosbarth.

Gwelwyd yr elfen hon yn y gêm rhwng Caerdydd a Llanellir Sadwrn diwethaf.

Neu ddwy elfen: Cododd Gwilym.

wrth gwrs, maen nhw'n gallu arbed arian trwy beidio ffilmio yn America ond un o'r prif bethau yw'r elfen hanesyddol.

Mae hyn oll yn dod ag elfen o gomedi ac ysgafnder i'r gyfres.

Ni fydd yr un oedolyn sy'n gweithredu mewn sefyllfa fel hyn yn disgwyl i blentyn gofleidio pob elfen yn yr adborth ar unwaith.

Maen nhw'n anghofio natur gorfforol sylfaenol y gêm ac os ydyn nhw'n anghofior elfen hon fe ddylsent fynd i chwarae rhywbeth arall.

Roedd cewri Cymrur saith-degaun cael eu cydnabod am eu sgiliau - ond elfen yr un mor bwysig oedd eu cryfder meddyliol.

Mae'n amlwg, felly, bod o leia' ddwy elfen yn ganolog wrth drafod gohebu tramor: yn gynta', natur y gohebydd ei hun; yn ail, y ffordd y mae'n cyflwyno'i neges.

Y mae ef wedi awgrymu fod arwyddocâd dyfnach i ddarlun y Bucheddau o Arthur, ac o bosibl elfen o wirionedd hanesyddol.

mae'r chwaraewyr goraun cyfunor ddwy elfen.

Fodd bynnag, sylwyd gyda'r ddau hyn nad oedd hynny'n digwydd, a'r rhesymeg tu ôl i hynny oedd fod yr haen o lwch llif yn cadw gwres yr haul rhag treiddio i mewn i'r ddaear a'i chynhesu a symbylu bacteria i gyflawni eu gwaith o gynhyrchu yr elfen nitrad sy'n gyfrifol am greu swm o dyfiant.

Yr oedd elfen o aberth personol yn y sefyllfa mae'n wir.

Y mae rhyw fymryn o bosibilrwydd mai Pearson oedd yr ail elfen.

Wrth raddio datblygiad cwrs, symuder yn gyntaf o fewn y tair elfen hanfodol bob amser.

Ond ar y cyfan nid yw'n nofelwyr hanes yn gweld hanes fel proses, dim ond fel ffynhonnell ar gyfer storiau difyr, gyda'r dieithrwch cyfnod yn ychwanegu rhyw elfen egsotig sy'n ennyn chwilfrydedd.

Er mwyn iawn ddeall iaith a'r ffordd y mae plentyn yn ei dysgu mae angen ei gweld bob amser fel rhywbeth sy'n rhan o ddiwylliant, fel elfen yn nyfeisgarwch cymdeithasol dyn.

Rhaid trawsnewid y diwylliant sy'n cadw'r Gymraeg ar y cyrion a sefydlu'r Gymraeg yn elfen integredig o bob agwedd ar bolisi, gweinyddiaeth a gwasanaeth yng Nghymru.

Rhaid cofio, fodd bynnag, mai nod theori yw egluro yn hytrach ha disgrifio; ac, er mwyn egluro, y mae elfen o haniaethu (neu symleiddio) realiti yn hanfodol.

Nodwedd amheuthun o'r llyfr hwn yw'r cydbwysedd a geir rhwng pob elfen o hanes Cymru - y cydbwysedd rhwng y tir a'r môr, gwlad a thref, diwydiant ac amaethyddiaeth, gwleidyddiaeth a llenyddiaeth.

Eto, yn ei achos ef, mae elfen o wir ynddi.

Carbon yw un elfen sylfaenol ac y mae rhai eraill nad oes rhaid eu nodi yma.

Un o drychinebau'r sefyllfa bresennol yw bod y ddwy garfan hyn, er yn coleddu'r un nod, yn mynd i amau cymhellion a dulliau ei gilydd, a bod hynny yn ei dro yn esgor ar elfen o anoddefgarwch yn agwedd y naill at y llall.

mae'r ddrama fer erbyn heddiw yn llawer mwy poblogaidd oherwydd, efallai, yr elfen gystadleuol yma.

Ond y mae un nodwedd yn gyffredin i'r tair elfen hyn, sef mai canu cymdeithasol ydyw gan fwyaf, a'r beirdd unwaith yn rhagor, fel eu rhagflaenwyr yn y ddeunawfed ganrif, yn canu i ddigwyddiadau'r fro a'i phobl.

Erbyn heddiw mae yna elfen o'r paganaidd yn ogystal â'r Cristnogol yn rhan o'n ffordd ni o ddathlu'r Nadolig.

Cyfaddefant eu bod wedi ymgolli yn nhryblith ystyriaethau beunyddiol, bydol, yn llwyr, ac eto mynegant ddealltwriaeth o'r ffordd y mae'r elfen ysbrydol yn ein profiad yn ymdreiddio trwy bopeth.

Mae rhai gwyddonwyr, er hynny, wedi cyfeirio at y posibilrwydd y gall rhyw elfen arall, megis silicon, gyflawni yr un swyddogaeth a charbon.

Ni ddylid bychanu'r elfen ffodus yma, ond mae yna berygl i ambell un dderbyn y darlun arwynebol heb gadw mewn golwg mai crynodeb hwylus sydd gennym.

Cynnar iawn, wrth gwrs, yw'r gerdd (neu'r ddwy gerdd) yn Llyfr Du Caerfyrddin, ond yr unig ffeithiau pendant yno yw ei bod yn cyfeirio at hanes am Drystan a March (sef yr elfen fwyaf sylfaenol yn yr hanes), a hanes arall am 'ddial Cyheig' - cymeriad na wyddys fawr ddim amdano, ac na ddaw ar gyfyl hanes Trystan mewn unman arall." Yn ôl y ddysgeidiaeth hon, felly, y mae'n rhan o swyddogaeth y llywodraeth i ddefnyddio'r gyllid lywodraethol i reoli galw cyfanredol yn yr economi er mwyn sicrhau lefel cynnyrch gwladol sy'n cyfateb i gyflogaeth lawn.

Mewn ymateb i'w ymdrech i'w fynegi ei hun, bydd y siaradwr aeddfetach yn cynnig adborth iddo, adborth o fath unigryw sy'n ystyr ganolog ac sydd hefyd yn amddifad o unrhyw elfen fygythiol ee Plentyn Ifanc: "pan" ethin Plentyn Hŷn: Ia, cwpan Gethin ydi honna ynte neu Plentyn: "nath fi myn i Wrecsam efo nain fi Dydd Sadwrn" Athro: "Mi es ti i Wrecsam hefo dy nain Dydd Sadwrn.

Un elfen arall gyffredin: yr oedd y genhedlaeth newydd hon o feirdd yng Nghymru yn wŷr llydan eu diwylliant a'u darllen, ac yr oedd rhai ohonynt wedi teithio ar y Cyfandir.

Ond roedd ganddo un elfen bwysig arall yn ei raglen waith a honno, yn ei farn ef ei hun, oedd bwysica', sef `edrych pa lwyddiant sydd i'n brodyr, y Cymry, yn y wlad bell'.

Maen union fel petair defnydd o amddiffyn cadarn, o warchod eich llinell gais, yn elfen gwbl newydd.

Yn anffodus, fodd bynnag, er bod dulliau rhagolygu tymor byr wedi gwella gryn dipyn yn ystod y blynyddoedd diwethaf, y mae elfen o ansicrwydd yn perthyn i unrhyw ragolwg economaidd.

Y mae ffurf unigol yr elfen - camas hefyd yn digwydd mewn ambell enw lle.

Fe ddigwydd yr elfen cemais mewn cyfuniad ag elfennau eraill mewn enwau lleoedd weithiau.

Heb sôn bod trydedd elfen yn y cyfuniad, sef gwleidyddiaeth radicalaidd, rhywbeth na chyfrannodd Christmas ati o gwbl.

Olyniad o arwyddion ieithyddol oedd brawddeg i Saussure, yn meddu ar ddau fath o berthynas: (i) perthynas syntagmatig, sef trefn arbennig elfennau'r frawddeg, a (ii) perthynas baradigmatig, sef perthynas rhwng yr elfen - yr arwydd - sy'n bresennol a'r rhai nad ydynt yn bresennol, megis y berthynas rhwng ffurfiau berfol fel mae, oedd, bydd, etc, a allai weithredu yn yr un lle mewn brawddeg.

Egyr Ifans ddorau'r ffenestr a llifa'r golau i mewn; oherwydd y golau, nid ydym yn ymwybodol o'r diffyg trydan na'r ffon heb lein ac mae yna elfen stori dditectif, dod i wybod mwy, yn y plot.

Yn awdl 'Yr Arwr' mae elfen o adlewyrchu'r gwrthdrawiad rhwng y newydd a'r hen, rhwng gwerthoedd y Gymdeithas Wrywaidd yn Oes Victoria a rhyddfrydiaeth a delfrydiaeth newydd degawd cyntaf y ganrif.

Tair blynedd yn ddiweddarach arunigwyd yr elfen ymbelydrol naturiol uraniwm (U) gan Pierre a Marie Curie.

Hwyrach mai Richard oedd yr elfen gyntaf.

I'r ddeuddyn hynny y cyfrennid iddynt ddawn Duw y rhoddwyd yn llawn y fraint o fwynhau ' oes winwydd mewn gras union'.Er cryfed ydoedd yr elfen dylwythol ac er mor anodd ydoedd ymwrthod ag awdurdod y tad dehonglid yr ystad briodasol yn bartneriaeth Gristnogol, a phywsleisid yr angen am undod o fewn y briodas honno a allai adlewyrchu undod y wladwriaeth dan y Goron.

Teyrngarwch i genedl yw elfen bwysicaf moesoldeb gwleidyddol.

Does dim math o frawddeg arall heblaw'r frawddeg sy'n defnyddio un neu ragor o'r tair elfen hyn - heblaw ebychiadau.

* negydu rhaglen strwythuredig ond caniata/ u elfen o hyblygrwydd.

Ond i Layard y mae hi'n elfen gadarnhaol ac angenrheidiol, fel y 'fam' sy'n mynnu cychwyn y broses neu'r ddefod o urddo'r mab a'i ddiwyllio i fod yn berson dynol cyflawn, yn ogystal â bod yn wryw ac yn anifail greddfol.

Yn gyntaf disgwylid iddo sicrhau bod holl weithgareddau drama yr Eisteddfod yn cael eu cynllunio a'u trefnu'n effeithlon ynghyd â gofalu am yr elfen Gymraeg o 'dramaffest', gþyl flynyddol Cymdeithas Ddrama Cymru.

Mae'r Adran o'r farn y dylid creu strwythur cyllido sy'n ei gwneud yn haws iddynt gymharu sawl cais am yr un project, er mwyn dod ag elfen gystadleuol i'r broses.

Elfen arall ym mhrofiad a myfyrdod y nofelydd na chafodd lawer o sylw yw ei deimladau ynghylch merched fel y'u datguddir yng nghymeriadaeth y nofelau - mewn gair, rhywioldeb Daniel Owen, Ar yr olwg gyntaf, pwnc go anaddawol yw hwn.

Cytunwn yn llwyr â'r Dr Rachel Bromwich fod tystiolaeth y Trioedd hynny lle cyfeirir at Drystan yn hynod bwysig, ond rhaid cofio nad yw cyfeiriadau o'r fath o angenrheidrwydd yn datgelu gwybodaeth am fwy nag un episod neu elfen stori%ol: ni allwn gymryd yn ganiataol eu bod yn adlewyrchu gwybodaeth am chwedl go iawn.

Cofier, serch hynny, pan soniaf am berthynas rhwng y tair elfen, sôn yr wyf am 'ddibyniaeth' neu am 'bwyso', nid am olyniaeth o linynnu allanol.

Yr oedd gan y llyn hen, hen enw Saesneg hefyd sef Pemmelesmere 'llyn y cerrig man' - enw priodol iawn gan mai amrywiad ar pebble, sef pimble yw'r elfen gyntaf.

Roedd sgript Dafydd Huws yn plethu sawl elfen yn gywrain: nid yn unig yr oedd yn ddiwrnod cyntaf i Carys ond roedd yn ddiwrnod cyhoeddi grantiau gwella tai.

Ac fel y pwysleisiodd Mr Dafydd Glyn Jones mae doniolwch yn elfen y dylid ymdeimlo a hi'n gyson yn y llyfr.

Fodd bynnag, efallai y bydd y nofwyr tanddwr yn dehongli'r Ddeddf Diogelu Llongddrylliadau fel dull o'u hamddifadu hwy o elfen gyffrous i'w hobi ac o greu monopoli i'r proffesiynol (sydd yn broffesiynol yn rhinwedd eu cymwysterau academaidd yn unig a heb fawr o brofiad o waith tanddwr).

Mae pob elfen ym mioleg creadur - sut y mae'n datblygu wrth dyfu, lliw y llygaid, math o groen, neu faint crafanc anghenfil - wedi ei chynrychioli gan gyfuniad o un neu fwy o unedau gwybodaeth yn y DNA.

Dros y blynyddoedd, daeth yr arian yn elfen bwysig mewn prynu offer chwarae, trefnu tripiau a chynllun chwarae.

Mae patrymau prynu cylchgronau yn eu hanfod yn wahanol i batrymau prynu llyfrau (y prynu rheolaidd pob wythnos, pythefnos, mis neu chwarter), ac felly mae'r elfen leol ar ffurf y siop bapur/bentref yn bwysig iawn.

Gwedd arall ar y hehongliad rhywiolfrydig yma ar y chwedl ydyw'r ffordd y gwêl Layard y Pair Diwrnach Wyddel, sy'n gyfarwydd inni o chwedloniaeth Iwerddon, fel 'croth', sy'n arwydd o allu'r elfen famol i gynhyrchu bywyd, ac i'w ddistrywio.

Bydd y cyllidebau hyn yn cynnwys elfen sylweddol ar gyfer datblygiadau gwasanaethau lleol.

Mae Culhwch, yn ei lasoed, wrth geisio ymaflyd yn yr Hunan, yn symud oddi wrth ei fam(au), dan ddylanwad y tad - yr ochr fwyaf echblyg i fywyd - ac wedi iddo ymryddhau oddi wrth yr elfen famol, rhag bod yn Oidipos, yn meddiannu a phriodi'r elfen fenywaidd dderbyniol, briodol i'r Hunan, sef ei amima: Olwen.

Mae'r elfen hon yn digwydd bron yn ddieithriad o fewn cwmni%au masnachol.

Yr ail elfen yw cyfraniad y mewnfudwyr a'r newydd- ddyfodiaid a ddaeth i'r cylch yn sgîl diwydiannu'r ardal, gwŷr megis Gomer ab Tegid a D.

Enghraifft arall o'r elfen athronyddol hon yw Rhywogaethau Prin sydd mewn dull negyddol yn dangos nad ydym ni fel pobl yn cyfri dim ar y blaned hon yn y pen draw.

Yr elfen bwysicaf ym Meini Gwagedd yw realistiaeth y portread o fywyd cefn gwlad ym mlynyddoedd cynnar y ganrif hon.

Llyfryn dwyieithog yn cynnwys elfen gref o'r diwylliant Cymreig ynddo