Roedd en dechraur gystadleuaeth gyda thipyn o record ar ôl helpu ei wlad i ennill Cwpan y Byd a wnaeth ddim byd i dynnu oddi ar ei berfformiad bryd hynny - nar ddawn ar gallu sy gandd fe.

Nid oes unrhyw dystiolaeth iddynt droi at y Tristan en Prose, er bod fersiynau diweddar o Gylch y Fwlgat yn cyfuno'r Tristan hwnnw â hanes y greal,' ac ni adawodd rhamantau cynnar Be/ roul a Thomas' eu hôl ar chwedlau Cymraeg.

Cyfuno deunydd a fenthycwyd o'r Brut ac o ramant Ffrangeg, y Merkn en Prose (rhan o Gylch y Fwlgat) a wnaeth awdur anhysbys y testun a adwaenir heddiw fel 'Genedigaeth Arthur', er enghraifft, ac a gadwyd yn llsgr.

Cynorthwywyd ef i ddod allan o'r ffos gan Ernest a'r bonheddwr ieuanc, ac wedi iddo ddod ato'i hun cafodd fod ei geffyl gwerthfawr wedi torri ei goes, ac ebe Ernest: `Wel, wel, mae'r cwbl drosodd efo fo; gadewch i ni ei roi allan o'i boen,' a chan dynnu ei gyllell allan, torrodd y brif wythi%en yn ei wddf, a gwaedodd yr anifail yn fuan i farwolaeth.

Ond cofiaf yr un mor dda hefyd sylwi mai gwrando'n astud ar ei gapšen wnaeth lan.

Pryd mae rhywun yn cael cyflog o £250,000 y flwyddyn rwyn teimlo bod en galed wedyn i feddwl bod rhywun yn mynd i wneud jobyn hanner ffordd trwyddo.

Fy mhroblem i yw ble mae en mynd i gael yr amser i wneud y pethe yma i gyd.

Rhaid croesi Bwlch Maloggia (Maloja) dros ugain milltir i ffwrdd ym mhen uchaf y dyffryn, i gyrraedd Chiavenna a Milan ond nid yw'r ffordd fawr yn gorfod ymdrechu yr ochr yma i'r bwlch hwnnw, dim ond dilyn cwrs Afon En (yr Inn yn Awstria) ar ei thaith dros y dolydd eang ac, yn agosach i'w tharddiad, trwy gyfres o lynnau mawr heb eu hafal.

Nod awdur y Tristan en Prose oedd cyfuno hanes Tristan â phrif ffrwd hanes y byd Arthuraidd, ac felly penderfynodd gyplysu ei hanes ef â fersiwn Cylch y Fwlgat o hanes y greal, sef La Queste del Saint Graal.

Yn fuan wedyn gwerthwyd y pwll a'r modd i weithio gwythi%en y Gwscwm i gwmni da iawn o Ogledd Lloegr a rhain, sef y Stanleys, fu'n gyflogwyr mwyaf llwyddiannus y rhanbarth am gryn amser ac o hyn allan Pwll Stanley oedd yr enw arno i'r brodorion.

Roedd yn rhaid cadw Matthew Bound ar ôl y tymor dwetha, roedd en chwaraewr allweddol yn ein hymdrech ni i ennill pencampwriaeth yr adran, meddai Jason.

en.nill ei gap cynta.

Waldo a'r wythi%en Fawr

Williams, Abergwaun, ond ni allai'r un ohonynt gofio union radd y berthynas â'r wythi%en Fawr.

Yn ôl y bardd Waldo Williams yn y gerdd "Anatiomaros," fe lifa Cariad Duw o wythi%en mewn craig yn barhaus i'n cynnal: .

Dangosodd Mr Steffan Griffith mewn pennod ddiddorol o'i eiddo'n ddiweddar fod gan deulu Waldo Williams, o ochr ei dad gysylltiadau agos â'r ardaloedd rhwng Taf a Chleddau.' Ceisiaf innau ddangos yn yr ychydig nodiadau hyn fod gan y bardd gysylltiadau teuluol â'r Wythi%en Fawr ym Mrynaman yn ogystal.

Er bod y Queste ei hun wedi ei chyfieithu i'r Gymraeg, (fel rhan gyntaf Y Seint Greal), ac er bod Cylch y Fwlgat wedi bod yn hynod ddylanwadol ar destunau rhyddiaith Arthuraidd Cymraeg, nid oes unrhyw dystiolaeth iddynt fod yn gyfarwydd â'r Tristan en Prose Efallai mai ei anwybyddu a wnaethant, oherwydd y mae lle i gredu mai fersiwn o'r 'Post-Vulgate Queste', sef y fersiwn lle ymgorfforwyd hanes Tristan, a ddefnyddiwyd gan gyfieithydd Y Seint Greal.

Caeodd ei lygaid a dodi'i ddwylaw dan ei ên: chwyddodd gwythi%en yn ei arlais a sylwodd y Rhaglaw ar y pentwr iach o gŵyr du yn ei glust chwith.

Rhaid gweithio'r wythi%en hon gymaint ag y medrwn.

Ar ôl ymweld â mynwentydd yr ardal, chwilio cofrestri'r plwyfi cyfagos a holi rhai o ddisgynyddion y teulu yn nyffryn Aman a'r cylch, cesglais dipyn o wybodaeth am y Wythi%en Fawr, gan feddwl croniclo'r hanes mewn rhyw fodd neu'i gilydd pan ddeuai gwell hamdden yn y dyfodol.

Fe fydd en ymwybodol iawn bod wyth o'i chwaraewyr nhw'n chwaraen yr uwch-gynghrair a hefyd bydd en gwybod bod nhw'n dîm cadarn.

Yr adeg hon hefyd dechreuodd Gaunt ar y gwaith o suddo pwll wrth ochr y ffordd fawr i fynd at wythi%en y Gwscwm a chodi clawdd tua deg troedfedd o uchder a deunaw troedfedd o led, ar y gwaelod, i gario'r glo yn haws i'r harbwr.

O nabod Graham fel ydyn ni - mae fen gweithion galed nawr - tymor nesaf rwyn siwr bydd en gweithion fwy caled fyth.

Cyhoedda Tom Jones - yn gwisgo siaced ledr a lliw haul - There was nothing like this... pan oedd en ifanc.

Mae digon o waith gydag e i'w wneud yng Nghymru, ac un o'r pethe fydd y Pwyllgor yn ei ystyried yw pa effaith - os caiff e ei ddewis i hyfforddir Llewod - fydd hynnyn gael ar y job mae en neud yng Nghymru.

Mae enwau fel y Wythi%en Goch, Gwythien Bryn-lloi, gwythi%en y Bresen Fach a Gwythi%en yr Harnlo yn gyfarwydd ddigon i drigolion cylch dyffryn Aman.

Fydd Caerdydd ddim yn enwi clo Abertawe, Tyrone Maullin, wedi tacl uchel dorrodd ên a thrwyn asgellwr Caerdydd, Paul Jones, yn y gêm yng Nghynghrair Cymru a'r Alban ar Sain Helen.

Ond cloasid glowyr Trimsaran maes naw mis ynghynt, wedi iddynt ballu derbyn rhestr newydd o daliadau gan y cwmni am fwyngloddio gwythi%en ffres.

ond mae craig lle tardd Tosturi o'r wythi%en, nid â'n wyw.

Mae pobol wedi bod yn dweud ei fod dipyn bach yn hen ond mae dawn sgorio goliau ganddo fe a dyna ydan ni eisiau - fe fydd en gaffaeliad i Abertawe.

Ond pe gofynnech iddo ymhle mae'r Wythi%en Fawr ond odid mai eich cyfeirio i bentref Brynaman a wnâi, gan restru enwau tyddynnod a mân ffermydd fel Pen-y-graig Glynbeudy, Cwm-garw a'r Croffte, oblegid teulu a wnaeth gyfraniad sylweddol i'r diwylliant brodorol a chenedlaethol yw'r Wythi%en Fawr.

Ar ôl clywed beth oedd gan Reolwr y Llewod, Donal Leniham, a Graham Henry i'w ddweud, hefyd, nin sicir nawdd bydd en gallu gwneud y ddwy swydd.

Mae lliw gwyn ar ben y gwartheg Hereford yn en- ghraifft arall o nodwedd sy'n cael ei hetifeddu'n gymharol syml.

Dwi i ddim yn edrych ymlaen ormod at y peth - maen debyg y bydd en brofiad anodd, pethe fel rhedeg wyth milltir, cario boncyffion, rhedeg drwy fwd...

chyfleusterau en suite.