Yr englyn yn Gymraeg, fel y gŵyr y cyfarwydd, yw: Adeiladwyd gan Dlodi; - nid cerrig Ond cariad yw'r meini; Cydernes yw'r coed arni, Cyd- ddyheu a'i cododd hi.

Geltaidd a'r englyn hwn arni i ni ddwys ystyried ein byrhoedl yngh ngwydd y creigiau arhosol.

Am y tro cyntaf erioed cynigiodd y Brenin wobr deilwng iawn yn Eisteddfod Genedlaethol N'Og am gyfres o saith dysgl fwyd yn seiliedig ar y wnionyn, a chynigiodd mwy y flwyddyn honno nag ar yr englyn digrif.

Ond pan mae o'n chwerthin, mae hynny'n arwydd ei fod o'n meddwl bod yr englyn yn un da.

Mae o'n gallu dweud mewn englyn neu gywydd byr yr union beth mae o isio'i ddweud.

Dyfynnaf hi â mawr ddile/ it, canys rhydd i mi'r cyfle i grybwyll y ffaith mai 'Beddargraff Twrnai' yw testun yr Englyn Ysgafn yn Eisteddfod Bro Madog y flwyddyn nesaf, ac mai'r Prifardd Dic Jones fydd yn beirniadau.

'Roedd rhai rhannau o awdl Sarnicol yn broffwydol, yn enwedig yr englyn toddaid sy'n sôn am 'ddewrion y gad' yn 'Mynd i ryfel' nes bod 'chwerw wylo' ar aml i aelwyd drwy Gymru.

Er enghraifft, esgyll ei englyn i'w hen athro, John Morris Jones:

"Gyda'r stori fer, mae'n rhaid ergydio'n uniongyrchol, cadw'r tyndra'n gyson, creu amrywiaethau'n gynnil a delicet tu hwnt (os am greu amrywiaethau o gwbl) a sicrhau fod y cynnyrch terfynol mor orffenedig â thelyneg neu englyn.

'Pan fydda i wedi sgrifennu englyn mae'r hen demtasiwn yna, i ffonio fe a gofyn ei farn.

Gwelodd fod yr epigram Groeg yn ymddangos yn debyg i'r englyn Cymraeg mewn sawl ffordd - o ran ei arddull, ei fyrder a'i addasrwydd at wahanol destunau a swyddogaethau llenyddol a chymdeithasol, a hyd yn oed o ran mesur.

Dewis March yw'r tymor pan na fydd dail ar y coed, a chân Esyllt englyn gorfoleddus, yn llawenhau y bydd hi'n gallu treulio pob tymor yng nghwmni ei chariad, gan fod tri phren, y gelynnen, yr ywen a'r eiddew, â dail ir trwy gydol y flwyddyn.

Arswydus yw'r darlun ym mhaladr yr ail englyn, a'r ansoddair 'ddi-derfysg' yn arbennig o nerthol pan gofir mai terfysg a fwriodd y llanciau i'r dwfn.

Aeth un i'r drafferth i lunio englyn cain iawn yn arbennig i'r llyfr.

Ar ôl treulio rhai dyddiau'n chwilio, deuthum o hyd i'w fedd yng nghanol y mieri ym mynwent yr hen gapel, Cwmllynfell, a'r englyn hwn yn gerfiedig ar y beddfaen:

Yr wyf yn ddiolchgar i Mr John Roberts, Rhydli%os, am yr englyn yma i'r 'Twrnai' (a enillodd iddo'r wobr yn Eisteddfod Uwchmynydd):

Parhaodd ei feddwl a'i gof yn iraidd hyd y diwedd, a daliodd i daro'i deipiadur bach â'i fysedd diwyd, gan lunio ambell englyn a chân, neu bwt o lythyr cynnes i'w ffrindiau.

Pan ddaeth aelodaur Clwb Hiraeth - dynar enw maen nhw'n ei ddefnyddio yn Siapan - i gyfarfod yng nghastell Caerdydd rai blynyddoedd yn ôl - fe ddwedodd llywydd y clwb mai y rheswm fod cynifer o gwmniau Siapaneaidd wedi ymsefydlu yng Nghymru oedd y tebygrwydd rhwng yr Haiku ar Englyn, meddai Aled.

Os ydy o'n dweud dim, mae hynny'n meddwl nad ydy o'n meddwl rhyw lawer o'r englyn neu mae o eisio newid rhywbeth.

Y mae David Ellis ei hunan mewn dau englyn ac un llythyr yn cyfeirio at dri bachgen hoff o'r ardal a fu farw yn y Rhyfel - tair addewid a dorrwyd.

Nyth hen yr heniaith annwyl, Gwlad telyn, englyn a hwyl, meddai'r Parchg Huw Roberts yn ei gywydd i Uwchaled.

Am y dyrnaid o Fohemiaid y gellir eu henwi, dau hanner peint ac englyn braidd yn bethma oedd sail eu hanfarwoldeb!

Yna, wrth nesa/ u at neuadd Mynytho, lle mae englyn adnabyddus y diweddar Brifardd R.

Does neb yn carrega bellach, ac mor wir yw englyn y diweddar Dafydd Williams, Bryn Hyfryd, Y Garn, Pentrefoelas, i'r chwalwr tail: Ni raid wrth deisi gwair ac ŷd mwyach, ac mae'r grefft o'u toi ymhlith y pethau a fu - un o'r crefftau hynny y byddai dyn yn ymhyfrydu ynddynt ar derfyn dydd.

Cyfieithwyd yr englyn i'r Saesneg gan Dic Goodman.

Yn ail ddegau'r ganrif hon ymffrost ardal uchel Pentrellyncymer oedd fod ganddi gymaint â dwsin o feirdd a fedrai lunio englyn cywir yn gwbl ddifyfyr...

Gwnâi ambell englyn a chân hefyd i foddio ei hun.