Gellid yn hawdd dybio mai cynnar yw'r englynion, ond fel y nododd Syr Ifor Williams, er eu bod yn cynnwys enghreifftiau o hen ffurfiau neu gystrawen, ceir ynddynt hefyd odlau a geiriau a awgryma.

Ffermwyr defaid oedd y rhan fwyaf ohonyn nhw, ffermio cymysg oedd yn Manafon, pobl oedd yn gweithio'n galed trwy'r flwyddyn, ond fel da chi'n gwybod mae bywyd y ffermwr defaid yn wahanol, mae o'n brysur ar adegau ond mae 'na adegau pan nad ydio'n rhyw brysur iawn, ac mae ganddo ddiddordeb mewn eisteddfodau a llunio englynion a phethe felly.

Dyna waith yr haen uchaf o feirdd, y penceirddiaid, er eu bod wrth ganu englynion yn hytrach nag awdlau, ac wrth gymryd serch yn destun, fel petaent yn mabwysiadu swyddogaeth yr ail haen, sef y beirdd teulu.

Gan mai Ystorya Trystan yw'r unig destun naratif sydd gennym am Drystan ac Esyllt, a gan fod posibilrwydd fod yr englynion yn rhai hynafol, bu'n demtasiwn i rai chwilio ynddi am debygrwydd i'r chwedlau Ffrangeg, gan gasglu fod Golwg Hafddydd, er enghraifft, yn cyfateb i Brengain, morwyn Esyllt yn y traddodiad Ffrangeg (er gwaethaf yr enw gwahanol), a bod taith y cariadon i Goed Celydon yn cyfateb i hanes Tristan ac Iseut yn ffoi i Fforest Morrois.

Pwynt arall oedd y ffaith fod traddodiad barddonol Cymru yn parhau yn fyw: yr oedd y Groegiaid wedi peidio ag ysgrifennu epigramau ers mwy na mil o flynyddoedd, ond yr oedd y Cymry yn dal i ysgrifennu englynion o hyd.

Un o englynion Talwrn y Beirdd ydi o þ Beddargraff Clown' þ O'n gþydd fe lwyddai i guddio þ ei henaint dan wên ei gellweirio: ond ei wedd ddi-fwgwd o a welwyd awr ffarwelio.

Ei gasgliad penagored oedd: 'nid oes dim pendant iawn yn ymgynnig i mi parthed oed yr englynion'.

Anerchodd Iolo Morganwg y Beirdd hefyd gan ddweud mai 'Trefn Beirdd Cadair Morganwg y sydd fel hyn yn un peth canu a dangos o flaen cadair rai Cywyddau, Englynion ac awdlau, yn ôl yr hen Gelfyddyd fal y peth mwyaf effeithiol i gynnal yr iaith Gymraeg, yn hyn o bethau rhaid yw gwybod y rheolau yn benigamp .

Ergyd arswydus sydd i englynion Williams Parry, ond yma mae'n fater o gyfleu'r berthynas glos rhwng y tad a'r mab, fel petai Siôn yn dal i fodoli yn ymwybyddiaeth ei dad - ymdeimlad sy'n gwbl ddilys yn seicolegol wrth gwrs.

Dwi wedi clywed fod pobl Maldwyn er enghraifft yn symud i'r Waendir hefo'i defaid ac yn llunio englynion ar y ffordd.

Awdl delynegol ei naws, a rhai cwpledi ac englynion syfrdanol ynddi o ran crefft a chynnwys.

Yr un oedd casgliad Jenny Rowland a Graham Thomas wrth olygu copi arall o'r englynion.

Ystyriwch yr englynion a'r straeon digrif fydd yn dibynnu ar air Saesneg am eu hergydion.

Er iddo wneud llawer o englynion a chywyddau o dro i dro, ni byddai yn sicr o'u cywirdeb, ac wrth geisio eu cywiro llwyddai i wneud yr enghreifftiau digrifaf o'r gynghanedd yn feistres ar y bardd, yn lle'r bardd ar y gynghanedd.

Roeddech chi'n dweud rwan eich bod chi'n rhamantydd, ydi hi'n bosibl mai rhamantu am gefn gwlad ydych chi wrth ddweud eu bod nhw'n llunio englynion ac yn y blaen?

Y mae ambell ddarn o graffiti yn codi dir uchel mewn celfyddyd weledol: Balls to Picasso - Ambell un yn grefyddol ei naws: "Jesus Saves--but Southall is better." Mae amryw byd yn rhywiol wrth gwrs ac mae waliau tþ bach yn feysydd ymchwil anhepgorol i'r sawl sydd am lunio Blodeugerdd o Limrigau neu hyd yn oed gasgliad o englynion coch.

Mae hyn yn f'atgoffa i am englynion Williams Parry i Hedd Wyn, lle rhoddir yr argraff fod y gwrthrych yn dal yn fyw yn y bedd.

Mae sôn am fwgwd yn fy atgoffa i o un o'r englynion gorau y gwn i amdano, a hynny'n bennaf am ei fod o'n apelio ata i'n bersonol, mae'n debyg.

dwi wedi cyfansoddi englynion a dwi'n falch falch i'n gallu dweud hwnna.

Canent awdlau ac englynion mawl a marwnad crefftus ryfeddol i'r tywysogion Cymreig, ac ar dro i'r gwŷr mawr a wasanaethai'r tywysogion hynny.

Ynddo, yn gyntaf, ceir hanes ei fywyd gan gyfeirio at nifer o englynion gan amryw o feirdd fel John Jones Caeronw, a luniwyd er coffâd iddo adeg ei farwolaeth.

Nid yw o bwys iddo ef gael cyhoeddi cyfrol i gyrraedd cylch eang a phwysig: yn wir, darfodedig, lleol, a thymhorol yw llawer o'i gynnyrch - englynion neu faledi am ddigwyddiadau'r foment.