Mae gwir angen esbonio paham y mae parch i'r llyfr hanes, sydd yn un o glasuron rhyddiaith y Gymraeg, ac ar yr un pryd paham y mae rhyw ddelwedd anhyfryd wedi dod lawr i ni o Theophilus Evans y dyn.

gyfieithu'r testun yn ffyddlon ac inni yn y mannau anodd esbonio'r cyfryw yn gwbl ddidwyll.

Fwy nag unwaith fe'i clywais yn treulio dros awr heb nodyn o'i flaen yn esbonio, yn dadansoddi, yn rhybuddio ac yn canmol.

Yn fyr, felly, beth sy'n esbonio coelion gwerin ein cyndadau a pharhad llawer o'r coelion hyn heddiw?

Yn aml hefyd ceisiwn heddiw esbonio'r goel drwy resymoli neu gynnig eglurhad ymarferol.

Fy marn i yw mai'r hyn sy'n esbonio amrywiol gyfeiriadau ymchwil y Llyfrau Gleision yw bod y Llywodraeth, a chymryd pethau yn y modd symlaf posibl, yn awyddus i weld sut y gallai hi wella'i gafael ar ymddygiad y Cymry, ond fod Kay-Shuttleworth, ac efallai Symons a Johnson, yn awyddus i ddod o hyd i dystiolaeth ddigamsyniol dros sefydlu cyfundrefn o addysg wladol - ac nid i Gymru'n unig swydd.

Ond rhaid esbonio ychydig am yr amgylchiadau gwahanol sydd yma.

Gwna i Bob ddiflannu'n sydyn o'r plwyf a dod yn ôl â Margaret yn wraig, ond ni ddywed wrthym ddim i esbonio beth a ddigwyddodd rhyngddynt.

Cymer Mr Thomas fantais ar hyn i esbonio sail Feiblaidd safbwynt Gwyr y Bumed Frenhiniaeth.

Efallai bod hyn yn esbonio paham yr oedd cynifer o weinidogion yr achosion ymneilltuol yn nyffryn Aman a'r cylch yn ystod y cyfnod cyn-ddiwydiannol yn wŷr di-goleg.

Mae'n bosib y bydd aelodau eraill yn esbonio a rhoi sylwadau.

Efallai nad oedd o'n hoffi iddi ymyrryd rhyngddo fo a Cathy ond ni allai esbonio'i ymateb i'r holi am Maes Môr.

Wna-i ddim ar hyn o bryd geisio esbonio sut y mae'r gyfundrefn arbennig hon yn sefyll ychydig ar wahân i'r rhannau ymadrodd eraill, heblaw crybwyll nad yw mor gysylltiol gystrawennol â'r lleill (fel arddodiaid a chysyllteiriau) ac mai hon yn anad dim sy'n cynnwys y deunydd ystyrlon mwyaf 'diriaethol' ymhlith geiriau.

Ac yn wyneb yr hyn a ddywedwyd gynnau, mae angen esbonio pam yr oeddem ni, aelodau Adain Chwith y Blaid megis, yn anesmwyth am y polisi - neu'n gywirach, am y mynegiant arferol ar y polisi: teimlo'r oeddem fod y mynegiant hwnnw'n gwneud cam â hanfod y polisi.

yn y cyntaf o'r rhain, rhwng paris a lyons, adroddir fod y peiriant wedi gweithio'n arbennig o dda ar y cychwyn, ond ei fod wedi peidio a gweithio yn ddisymwth, ac nid oedd dim a allai david hughes ei weld i esbonio'r diffyg, na fedrai ychwaith ail gychwyn yr arbrawf.

Y pendilio rhwng y ddau begwn - Natur a Phersonoliaeth - sy'n esbonio'r cyfnewidiadau yn ymagwedd y cyhoedd at wyddoniaeth a gwyddonwyr.

At ddiwedd ei lyfr y mae Dr Morgan yn mynd i blu'r haneswyr hynny sy'n ceisio esbonio'r diwygiadau crefyddol fel adwaith pobl mewn argyfyngau cymdeithasol neu ddiwydiannol.

Hwyrach mai dyna sy'n esbonio pam y mae'r dilyniant yn aeddfetach nofel na'r un gychwynnol; rhyw ffureta o gwmpas a wnâi Harri'r myfyriwr yn ymhe/ l â maes nad oedd yntau'n fwy na'r nofelydd a'i creodd yn gwbl o ddifri ynglŷn ag ef.

Y demtasiwn fawr ar hyn o bryd, wrth geisio esbonio'n hanesyddol sut y daeth y Diwygiad Efengylaidd, yw dadansoddi'r daioni a'i rhagflaenai a thynnu'r casgliad fod y Diwygiad yn gynnyrch anorfod y daioni hwnnw.

Cyn it i gael amser i ymddiheuro, i esbonio nac i raffu celwyddau, cwyd yr hen ŵr ei fraich â'i law agored tuag atat.

Daeth Mrs Paton Jones i'w feddwl, er na fedrai esbonio paham, nac, ychwaith, paham y gwenodd wrth feddwl amdani.

Esbonio beth yw arwyddocâd hynny ar gyfer cwrs teledu, cwricwlwm cenedlaethol, gwaith yn y dosbarth, neu'n gryno ddigwafers - ar gyfer adfer yr iaith Gymraeg o gwbl.

Sut mae esbonio ein bod wrth ein bodd yn cael ein cam-drin?

Banc y TSB - yr oedd llythyr wedi dod i law yn esbonio pam nad oedd ffurflenni agor cyfrif a ffurflenni newid llofnodion ar gael gan Fanc y TSB.

Nid oes angen esbonio ymhellach mai dychanu ysgolheigion hirwyntog y mae Mihangel Morgan yma.

Hwyrach mai dynion yw mwyafrif aelodau'r Gymdeithas Gerdd Dafod a bod hyn yn esbonio'r rhaniad uchod, a dylid cofio bod yr aelodau yn derbyn copi o'r cylchgrawn fel rhan o'u tâl aelodaeth.

Ar ddiwrnod cynta'r ffilmio; fe wrthododd ganiatâd inni ffilmio murlun anferth o Che Guevara yn Sgwâr y Chwyldro, gan esbonio fod y llun ar ochr pencadlys gwasanaethau cudd y wlad.

'Wedyn, mi wnaethon ni esbonio be oeddan ni isio iddyn nhw neud, a'u rhybuddio y byddan nhw'n cael eu gosod mewn rhwymau i newynu, tasan nhw'n gwrthod, a'r benywod yn cael eu lladd.

Ceisir esbonio pam y mae hyn yn nes ymlaen.

Dyna esbonio paham na chlywodd pan waeddodd arno o gwr y wîg ychydig ynghynt .

Mae esbonio'r traddodiad o Brydeindod yng Nghymru fel hyn yn gymorth i ddeall teithi meddwl Theophilus Evans a llawer o Gymry tebyg iddo yn y cyfmod modem cynnar.

Uwch paned mewn caffi yn adeilad y Senedd, fe geisiodd esbonio beth oedd y sefyllfa wleidyddol; fel yr oedd Sajudis wedi chwalu ar ôl cael annibyniaeth.

Dan orfodaeth i guddio, fe dybiwn i fod ganddo amser ar ei ddwylo ac iddo ddefnyddio'r oriau hir i esbonio'i hunan.

Anodd esbonio rhagfarn (heb sôn am ddirmyg a chasineb) amryw o'r swyddogion a'r milwyr at yr Eidalwyr.

Oes, mae gan goed gyfaredd na ellir ei esbonio.

Ond peth anodd ar y naw oedd ceisio esbonio hynny i gleient blin!

Cyn y gellir esbonio'r diddordeb hwn, y mae'n ofynnol inni fwrw golwg yn gyntaf ar y modd y datblygodd swyddogaeth gweinidog yn yr ardal ym mlynyddoedd cynnar y ganrif.

Sgwennais at Verghese gan esbonio'r telerau a dweud wrtho am fy ffonio.

Collir arwyddocâd y syniad o bobl Dduw, os tynnir ef allan o'i gyd-destun yn niwinyddiaeth y cyfamod ac etholedigaeth Dyna a wneir pan geisir ei esbonio fel balchder cenedlaethol, a'i gymharu â'r teimladau o falchder a ddangosir gan bobloedd eraill.

Da y'i dywedwch; ond y tro hwn y cwbl dw-i am ei drafod yw un frawddeg yn unig ac esbonio'n union pam mai hon yw brawddeg bwysica'r iaith.

Nid oes electron nac atom chwaith ond yn ein dychymyg i esbonio'r ffordd mae Atomfa Trawsfynydd yn gweithio, ac i adeiladu systemau teledu gwell.

i esbonio eto'n eglur bolisi cymdeithasol y Blaid.

Bydd angen i'r cwsmer felly sillafu'r neges, esbonio ei gynnwys yn Saesneg a gwarantu gwedduster y cynnwys.

Mae'r newid yn ansawdd y gerdd yn rhy fawr inni allu ei esbonio yn

Rwyt yn sylweddoli, a thithau'n ddieithryn, y byddai'n anodd iawn esbonio'r hyn a ddigwyddodd.

Mae'n debyg bod y Prif Uwch-Arolygydd â chyfrifoldeb am Faldwyn a Maesyfed a Brycheiniog, neu Adran "D" Heddlu Dyfed-Powys, â'i bencadlys yn y Drenewydd (sef Mr Merfyn Morgan), wedi esbonio'r cefndir a rhoi'r manylion am y digwyddiad ac roedd yn disgwyl cyngor gennym.

Yr athroniaeth honno yw "historigiaeth", sef y gred fod hanes yn fyd caeêdig y gellir esbonio popeth ynddo heb edrych y tu allan iddo.

Yma cawn brawf o'i ddawn i ddisgrifio ac esbonio Hanes i blant, mewn arddull syml a chyhyrog.

Gwelais ef yn cael sawl ffafr ar gamlesi'r cyfandir ar ffin lle'r oedd Almaenwyr ar ofalaeth, drwy esbonio mai Cymro oedd ef, yn gofalu am long wedi'i chofrestru yn Llanelli porthladd heb fod nepell o Gaerdydd!

Yn dilyn cyfarfod gyda'r Cyngor, y mae'n fwriad i gynnal cyfres o gyfarfodydd mewn gwahanol ardaloedd i esbonio ac egluro safbwynt Cymdeithas yr Iaith.

Bydd cynrychiolwyr Clwb Pêl-droed Cwmbran yn cyfarfod swyddogion y Cwpan Cenedlaethol prynhawn yma i esbonio cyflwr y llif-oleuadau.

Dyma araith Branwen Nicholas i Ynadon Abergele yn yr achos llys a ddilynodd ym mis Tachwedd, lle mae'n esbonio ei rhesymau hi dros ymgyrchu gyda Chymdeithas yr Iaith dros Ryddid i Gymru Mewn Addysg.

Yr oedd mewn Protestaniaeth gymhelliad cryf iawn i anrhydeddu'r werin byth ar ôl i Martin Luther esbonio arwyddocâd Offeiriadaeth yr Holl Saint.

Rhifaf yr elfennau yn awr yn ôl egwyddor dibyniaeth gydberthynol, nid yn ôl trefn linynnu olynol allanol yn rhediad cystrawen, a hynny er mwyn esbonio fy mhwynt.

O dipyn i beth gorseddwyd yr argyhoeddiad deublyg fod Natur yn gyfundrefn fecanyddol yn gweithio yn ôl ei deddfau mewnol ei hunan a bod y bersonoliaeth ddynol, trwy ymarfer ei gallu i ddadansoddi ac ymresymu, yn gallu olrhain ac esbonio'r deddfau hynny a'u defnyddio i reoli byd Natur.

Roedd llwythau cyntefig yn ymwybodol iawn o'i allu dir- gel, ac addolent hwy ef fel duw.Wrth i ddyn ddysgu mwy am ei fyd, ceisiodd ddeall a dysgu mwy am yr haul, gan arbrofi llawer er mwyn esbonio'i ryfeddodau.

Y patrwm triphlyg: mae'n ymddangos fod peth dryswch yma rhwng esbonio'r Beibl gyda chymorth teipoleg, a'r syniad am Oes y Tad, Oes y Mab ac Oes yr Ysbryd.

Edrychwch ymhellach ar y themâu sydd yn esbonio peth ar apêl y stori hon - elfennau o'r stori ydynt sydd yn cadarnhau rhai credoau cyffredin yn ein cymdeithas, ac felly yn taro tant â'r gwrandawr a'r storiwr (i) Y gūr yn dial ar y wraig anffyddlon - drwy ryw hawl foesol.

Mae'n anodd esbonio beth a barodd imi ysgrifennu'r llyfr hwn yn fy henoed, ac eto bu'r ysfa a'r dyhead ynof ers blynyddoedd i groniclo gwaith dwylo'r gorffennol yn y cylchoedd hyn, ac i ddarganfod mewn dogfen a chofnod ôl yr ymdrechion i wella amgylchiadau bywyd o genhedlaeth i genhedlaeth.

Gellid esbonio'r ffaith honno trwy ddweud fod yr Eglwys wedi colli'i lle fel canolbwynt cymdeithas.

ANNWYL OLYGYDD--Rwy'n sgwennu'r llythyr yma atoch fel un o Gynghorwyr Tref Blaenau Ffestiniog yn dilyn ymddiswyddiad un o'r aelodau yn y cyfarfod blynyddol yn ddiweddar am y tybiaf y medraf esbonio rhai o'r rhesymau a'r cefndir i'r digwyddiad yma.

Finne'n chwarae rhan y gŵr rhesymol, gan geisio esbonio mai'r Kurdiaid oedd o ddiddordeb i ni, nid unrhyw gyfrinachau milwrol.

Danfonwyd cyfarwyddyd statudol at gynghorau Cymru yn esbonio y gellid cymryd i ystyriaeth yr effaith ar yr iaith a'r gymuned leol wrth benderfynu ar geisiadau am ganiatâd cynllunio i adeiladu tai yn lleol.

Hyn sy'n esbonio'r corff sylweddol o lenyddiaeth grefyddol yn y Gymraeg ac mewn ieithoedd eraill a oroesodd o'r Cyfnod Canol.

Fel ysgolhaig ni allai beidio â theimlo oddi wrth yr her i esbonio eu natur eithriadol, a phan ystyriwn ei gefndir meddyliol ef a'i gyfnod, nid syn ydyw ei gael yn taro ar yr esboniad arbennig a gynigiodd.

rhyfyg ar ran dyn a fyddai ceisio esbonio'r ddau ymadrodd.

Nid yw Hudson-Williams yn rhoi cymaint o sylw i'r pethau hyn; yn hytrach, y mae'n ceisio esbonio eu cymeriad fel pobl, gyda llawn cymaint o bwyslais ar eu gwendidau ag ar eu rhinweddau.

Wrth gwrs, byddai'r esboniad hwn yn ateb rhai o'r posau oedd wedi peri cymaint o benbleth iddynt: pam roedd rhai pobl yn methu â'u gweld fel personau ond yn gweld effeithiau eu presenoldeb; pam roeddynt yn teimlo fel bodau ar wahân yn eu hen gynefin, yn fwy felly nag yr oedd traul y blynyddoedd yn ei esbonio; pam roedd agendor diadlam rhyngddyn nhw a'r bobl.

Daethpwyd i esbonio marwolaeth Crist fel y weithred lle cymerodd Duw bechod ac euogrwydd dyn arno'i hun ym mherson y Mab.

Byddai arfer mynaich y de-ddwyrain o dreulio amser yn Lloegr yn esbonio pa mor rhwydd y daw Kent, yn hytrach na Chaint, i feddwl ein hawdur, er iddo ddefnyddio'r ffurfiau Cymraeg Henffordd a Rhydychen.

Ni ellir cyfeirio'n hawdd at eu nodweddion unigol heb esbonio eu dylanwad ar eu gilydd.

Dros y canrifoedd, mae sawl taid yn Llydaw wedi dangos rhai o'r meini hirion hyn i blant ei blant ac wedi gorfod ateb y cwestiwn "o ble y daeth y rhain, Taid?" A thros y blynyddoedd mae llawer o straeon yn esbonio'r hanes y tu ôl i'r meini.

Ceisiodd hwnnw esbonio ei benbleth gan ofyn a oedd y ferch wedi cyrraedd rai eiliadau o'i flaen.

Edrychai Cymry'r cyfnod ar Ewrop drwy lygaid eu cymdogion Seisnig, sy'n esbonio eu difaterwch tuag at y cenhedloedd niferus hynny ar y cyfandir a oedd yn debycach iddynt hwy o ran maint a phrofiad.

Teimlem fod dyletswydd arnom i geisio esbonio fod diffygion mawr yn y gymdeithas y perthynem ninnau iddi, yn ogystal.

A sut bynnag, dim ond ym misoedd olaf ei fywyd yr ymgysylltodd Penri â'r Ymwahanwyr ac ni ysgrifennodd ddim i esbonio egwyddorion Cynulleidfaoliaeth.

Hyn, i raddau, sy'n esbonio'r ymchwil brysur am ffynonellau dylanwadau posibl yn chwarter cyntaf y ganrif hon.

Yn ei rhagair mae hi'n esbonio mai ceisio gweld ystyr, fel y mae'r gair hwnnw'n tarddu o'r Lladin historia, y mae Layard wrth drafod Culhwch ac Olwen.

Ac fe fyddai'n rhaid iddo ffonio'i mam i esbonio.

Gadewch imi esbonio yn gyntaf pam y dywedaf mai'r frawddeg hon yw craidd cynllunio iaith, ac yn ail sut y gellid defnyddio'r wybodaeth ryfedd honno i adeiladu cwrs o gwbl.

Gwn fod gramadeg (neu adeiladwaith iaith) yn amhoblogaidd y dyddiau hyn; ond os wyf yn mynd i esbonio beth yw natur yr adeiladwaith creiddiol ym mrawddeg bwysica'r iaith, rhaid caniata/ u ychydig bach o raff i mi, o leiaf.

Hwyrach fod pob gwastraff yn ymddangos yn fwy o bechod i Gardi nag i neb arall, ac mae angen esbonio o ble y daeth y syniad fod yn rhaid prynu llyfrau Cymraeg wrth y cannoedd, ac mai llyfrau Saesneg yn unig oedd angen eu prynu bob yn dri neu ddeg ar y mwyaf!