Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

fagu

fagu

'Fe werthai'r hen John Jones lyfr ar fagu plant i hen lanc fel fi!' meddai.

Dywedir iddi fagu hunan-ymddiriedaeth yn y Cymry.

Ar ol gweithio'n galed i fagu'r giang, ni chafodd Tomos Huws a'i wraig ddim am eu llafur ar wahan i'r hawl i lywodraethu'r ty.

Dylid hybu defnyddio'r iaith Gymraeg drwy fagu hyder ymysg ei siaradwyr, drwy wella ei delwedd, a thrwy geisio newid arferion ieithyddol y rhai sy'n ei defnyddio.

Fe'i ganwyd yn Y Garnant a'i fagu yn Gymro Cymraeg.

Cafodd ei eni a'i fagu yn Llanrwst, ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif, yn un o unarddeg o blant.

Fe gymerodd oriau cyn y medrodd y tad fagu digon o blwc i fynd yn ôl i ail-gloir'r drws.

"Fedrwch chi ddychmygu rhywun yn mynd o'i fodd i weithio i ffatri yng nghanol Lloegr ar ael ei fagu yma?" gofynnodd hi un diwrnod.

Fel Cymdeithas, mynnwn fod y Gymraeg yn perthyn i bawb yng Nghymru a'i fod yn hen bryd i'r Gymraeg gael ei normaleiddio fel prif iaith ein gwlad. Edrychwn at y Cynulliad i arwain a gweithredu strategaeth genedlaethol gynhwysfawr ac integredig fydd yn galluogi pawb yng Nghymru i gyfranogi yng nghyfoeth yr iaith gan fagu hyder cyffredinol ym mhwysigrwydd yr iaith Gymraeg.

Bu rhaid i awdur Pedeir Keinc y Mabinogi weithio allan ei iachawdwriaeth ei hun pan geisiodd ef egluro fod darganfod baban yng Ngwent-is-coed a'i fagu yno yn digwydd tra oedd Rhiannon yn dioddef ei phenyd yn Arberth, a gorfu arno geisio ffordd i ddwyn y ddau hanesyn yn un.

Gwyddel yw David Gepp, wedi'i fagu yn Belffast, on dwedi byw am yr ugain mlynedd diwethaf yn Llanerfyl, yn yr hen Sir Drefaldwyn.

Yr oeddem yma i gael ein cosbi, ac ni buom yn yn hir cyn sylweddoli y byddai'n rhaid inni fagu penderfyniad cryf os oeddem am ddod allan o'r lle hwn yn fyw Un ffordd i'n cosbi oedd rhoi llai o reis inni a'n gorfodi i fyw ar ddau bryd y dydd.

Yn fab i Ioan Arfon, ac wedi'i fagu ynghanol canolfan ddiwylliannol ferw yn nhref Caernarfon, cafodd y fraint ar ran un cystadleuydd o herio'r Eisteddfod Genedlaethol yn gyfreithiol (ac ennill).

Cafodd ei fagu yn Annibynnwr a gwyddai'n dda am y dadleuon diwinyddol chwerw rhwng Arminiaid a Chalfiniaid a rwygodd yr eglwys yng Nghefnarthen lle cafodd ei fagw.

Gan fod cymaint o blant yn marw'n ifanc, mae rhieni Ethiopia yn tueddu i fagu teuluoedd mawr er mwyn gwneud yn siwr fod rhywun ar gael i ofalu amdanyn nhw yn eu henaint.

Pryddest farwnadol dyner am Jane Mary Walters, y wraig a fu'n gyfrifol am fagu'r bardd wedi iddo golli ei fam yn ddwyflwydd a hanner oed.

Wedi'i fagu yn ardal ddiwylliedig Uwchaled, daliodd yntau ar bob cyfle i ddringo ysgol gwybodaeth, a bu'n fyfyriwr brwd a gweithgar yng Ngholeg y Brifysgol ym Mangor.

Er taw fel Mwslim y cafodd Menem ei fagu, bu'n rhaid iddo dderbyn y ffydd babyddol fel un o'r amodau o fod yn arlywydd.

Nid porthmona merched roedd y newydd-ddyfodiaid hyn, merched gwyn neu ddu i foddio shechiaid Arabia, fel yn yr hen ddyddiau cyn i'r shechiaid fagu cyfoeth o'r olew.

Dywedodd wrthyf un tro, fod ei fywyd bore oes i'w gael yn Y Pentre Gwyn - cyfnod y chwaraeon, y potsio, yr hel priciau yn y goedwig, y cyrchu dwfr o Ffynnon Dolafon, ac mai darlun ohono ef sydd yn 'John Ty Pell', ac yn Y Golud Gwell fel 'Arthur Puw,' sef y bachgen y byddai pobl yn gofyn i Betsi Puw - 'Ai eich bachgen chwi ydyw,' pryd yr atebai yn swta - 'Y fi sy'n ei fagu o'.

Ond nid dysgu sut i fagu meibion afradlon yw fy mhwrpas yma, er y bydd gennyf air ar fagu lloi maes o law.

Serch hynny, yn amgylchiadau canol y ganrif, roedd sefydlu'r Swyddfa Gymreig yr anhepgor cyntaf i lwyddiant polisi o fagu cyfrifoldeb yng Nghymru am fywyd Cymru.

'Roedd ôl blinder y dydd ar wyneb y Cripil ac er bod hwnnw ddwywaith ei oedran, cododd Elystan y corff hanner diffrwyth a'i fagu yn ei arffed fel magu plentyn.

Mae Tomos Alun, sy'n ddisgybl yn Nosbarth Ffrydlas Ysgol Abercaseg, yn chwarae rhan y Dafydd ifanc, sy'n cael ei fagu i bob pwrpas gan Mali.

Wedi ei fedyddio dros ei harch fe'i danfonwyd yn ei ôl i Benrhosgarnedd i'w fagu gan chwaer ei dad.

Am iddo gael ei fagu yn Llanbabo byddai'r Morrisiaid yn rhai o'u llythyrau yn cyfeirio at William Jones wrth yr enw Pabo.

Ond er syndod i bobol Sweden i gyd, amcangyfrifwyd fod tua chant o'r anifeiliaid hyn bellach yn byw yn fforestydd y wlad a hefyd ar ynysoedd - hynny yw, maent wedi llwyddo i fyw yn wyllt ac i fagu rhai ifainc.

Roedd wedi'i fagu i dderbyn fod yna ddimensiwn goruwchnatuiol yn gysylltiedig a phob dim, a bod ysbrydion drwg yn ffaith yr oedd yn rhaid dygymod a hi.

Gyda'i dad yn forwr, cafodd ei fagu ar straeon am anturiaethau teithio.

Gwaith peryglus oedd hwn, a gwaith a fedrai fagu ysbryd ofnus a gwyliadwrus yn y rhai oedd yn "smyglo%.

Rydych chi'n gweithio mor galed i fagu'ch plant." "Ond rydw i'n ddrwg," meddai Pamela wedyn, "ac all neb na dim fy ngwneud i'n wahanol.

Dysgwn hefyd ei fod yntau, fel ei fam, wedi cael ysgol breifat, ac yn sgil hynny, sylwn fod ei gyfaill mynwesol, Gwdig 'wedi'i fagu mor gyffredin.

Chafodd Dora Williams, Cerrig Gleision 'rioed fabi, na gwr iddi'i hun, ac wedi colli ''rhen bobol' yn nechrau'r tridegau ymrodd i droi tyddyn caregog yng ngwynt Porth Neigwl yn amgenach tir ac i fagu stoc a ddenai borthmyn yno o bellter mawr.

Mynd i fod ddywedodd hi a gallai hynny olygu ei bod yn dal i edrych arno fel plentyn, yn llyfn, heb fagu siâp.

Mae ffrwythau yn fwyd i adar nid yn unig i fagu bloneg ymlaen llaw yn yr Hydref i wynebu'r llymder sydd i ddod, ond hefyd maent yn gynhaliaeth gefn gaeaf llwm.

Ond taw bant ma'r Niclas 'ma wedi'i fagu.

Methodd gan y Cymmrodorion fagu dosbarth canol diwylliedig Cymraeg.

Y rheswm am hynny, wrth gwrs, ydyw nad oes na grug na choed-llus chwaith mewn digon o drwch i greu caead nag amddiffynfa i'r adar a'r anifeiliaid sy'n dibynnu ar allu ymguddio i fyw ac i fagu epil.

Wel, tydy pob dima yn help iddi i fagu Hywal bach.

Byddai'n siwr o fagu plwc i'w ffonio drannoeth.

Aeth Arthur Compton gam ymhellach yn ei lyfr The Human Meaning of Science: " Gwyddoniaeth a Thechnoleg barodd i ddyn fagu'r nodweddion sy'n ei wahaniaethu oddi wrth yr anifail".

Rhaid cofio mai mab i chwarelwr ydoedd, wedi ei fagu ymysg teuluoedd chwarelwyr ac yn gwybod o brofiad am erwinder y llafurio'n y graig ac am gyndynrwydd yr ymddrech ar yr aelwyd i fyw gyda thipyn o urddas a hunan-barch.

Mae'r broses o chwilio am artistiaid newydd wedi dod yn haws wrth i'r cwmni fagu enw.

Cyn cychwyn ar daith mor hir, mae amryw o'r adar yn bwyta'n helaeth i fagu digon o fraster i'w cynnal am o leiaf ran o'r siwrnai, e.e.

Ac ni all yr hanesydd anwybyddu'r ffaith fod y math yma o ddisgyblaeth wedi cyfrannu mewn ffordd greadigool at fagu cadernid cymeriad ymhlith miloedd yn y gymdeithas.

Dau achwyniad arbennig yn erbyn y drefn yma oedd ei bod yn gwneud yr economi mewnol yn israddol i gyflwr y fantolen allanol a lefel y gyfradd ac, yn ail, fod unrhyw gyfundrefn sefydlog yn debyg o fagu rhyw grynofa afiach o hapfasnachu yn y farchnad gyfnewid dramor.

Daeth Sir Aberteifi, yn arbennig yr ardaloedd o amgylch Tregaron, yn enwog am fagu ceffylau o bob math, a manteisiodd y ffermwyr ar y cyfle i'w gwerthu yn y gwahanol ffeiriau, fel Ffair Garon a Ffair Dalis Llanbed.

Os yw'r Saesneg o'r pwys mwyaf i blentyn sy'n cael ei fagu yn Lloegr, pam nad yw'r Gymraeg o'r pwys mwyaf i blentyn sy'n cael ei fagu yng Nghymru?

Yna, aethpwyd ati i fagu'r anifeiliaid ar rai ffermydd yn ddiweddar yn ne a chanol- barth Sweden.

Bid a fo am hynny, yn yr awyrgylch yna 'roedd yn ddigon naturiol i mi fagu diddordeb mewn cantorion, ac fel yna fe gyrhaeddais fyd Opera.

Yn ei dro deilliai ohono hefyd reddf sylfaenol i fagu ewyllys dda.

Rhyw fagu llwynog oedd hynny - datgelu gwybodaeth i arall, ond byddai hogiau gorsaf Caernarfon yn barod iawn i'm dysgu, a dysgais lawer oddi wrthynt.

Mae tair rhan i Warchodfa o'r fath; y rhan addysgiadol sy'n arddangos adar dof i'r ymwelwyr, a'r rhan sy'n ymwneud â gwaith ymchwil, ac yn datblygu dulliau o fagu rhywogaethau prin a'u dychwelyd i'w cynefin gwyllt naturiol.