Mae'n fangre brwydr eto.

Yn y fangre honno y darganfyddid prif ffynhonnell awdurdod, cadernid ac amddiffyniad.

Tebyg ei fod wedi siarad lawer tro am y fangre berffaith gyda'i gydysgolhaig Erasmus.

Ond er iddo ennill llawer o wybodaeth archaeolegol yn y fangre hon, ni ddaeth o hyd i Arthur.

Yn y man a'r lle daeth y stori'n fyw, a rhois innau floedd Halelwia dros y fangre er mawr syndod i'r gwartheg a'r defaid.

Heddiw eto, fel y gwnaethai'n gyson yn ddiweddar, roedd wedi dringo i'w hoff fangre lle y gallai gael seibiant ar ei phen ei hun.

"Y mae Maes y Carneddau wedi bod yn fangre llawer brwydr yn y gorffennol Mr Jenkins.

Ma' rhywbeth yn stico mas o'r ddaear!' Ond cyn iddi gael mwydro mwy a mynd yn ôl i astudio'r fangre, gofynnodd Ifor iddi: 'Fasa chi'n licio panad o dê?'

Yr oeddynt, fodd bynnag, ymhell o fod yn llwm eu byd, fel y dengys eu cartref helaeth sydd bellach wedi'i adfer gan yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol i fod yn rhywbeth tebyg i'r hyn ydoedd yn yr unfed ganrif ar bymtheg - proses sydd, gyda llaw, wedi profi fod y ty presennol, yn wir, yn fangre geni a magwraeth William Morgan, (yr oedd amheuaeth o'r blaen a allai fod yn ddigon cynnar).

A s'gwn i os digwydd i blant y plant acw, ryw ryfedd ddydd a ddaw, ddod o hyd i'r cerrig a hwytha' erbyn hynny wedi eu bwrw'n ddigon anystyriol i ryw gornel lychlyd o atig a holi'n ddryslyd, 'Beth y mae y cerrig hyn yn ei arwyddoca/ u i chi?' A fydd yna rywun ar gael i fedru dweud wrthynt am y fangre lle bu rhai o'u llinach, eto yng ngeiria'r emynydd yr oedd Coffa yn ei goffa/ u:

ac arddel teg urddas' a'r fangre lle 'y rhed gryn anrhydedd; gras glân'; a dyrchafwyd y penteulu yntau'n ŵr o 'lendid a ffyddlondeb'.

Mae'r ysgrif Ladin a gerfiwyd arni wedi pylu'n enbyd ond gellir darllen y cofnod mai yn y fangre hon yr enillwyd Buddugoliaeth yr Halelwia yn ugeiniau'r bumed ganrif O.C Sut digwyddodd hynny?

Ffugio bod yn fyddar ac yn ddwl a gwrando ar bob si yn y fangre dlodaidd honno!" "A thra byddi di yno, Gwgon, mi fydda' innau yn gyrru'r ias i gerdded ac yn dilyn trywydd yr amserau." "Siort ora' Elystan, ond wnawn ni'n dau byth sbi%wyr fel Cellan Ddu.