Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

ffermwr

ffermwr

Y mae'r ffermwr yn dinoethi ei ddant, mewn gwên lwsifferaidd, ac yna'n gweiddi `Gorwedd!' mewn llais mileinig.

Gall ffermwr o'r trydydd byd fod yn ffigur niwlog gyda'i broblemau a'i obeithion yn ddieithr iawn inni - ond wedi inni weld ei wyneb yn eglur a chael cip ar ei deulu a'i gartref a'i gefndir yna daw yn berson y gallwn ddod i'w adnabod.

Gŵyr lilith o hir brofiad ei bod yn rhaid ar ffermwr fod yn gynnil gyda phopeth, gan gynnwys geiriau.

Ffermwr i bob golwg ydoedd bellach ond nid oedd ffermio ond esgus dros guddio ei fusnes arall sef smyglo unrhyw beth y gallai roi ei ddwylo arno.

Ymlwybrai ei phartner ar ei hôl, ffermwr cefnog o ochr y Bala, yntau'n goch ei wyneb a choch ei lygaid.

Mae cemegwyr wedi datblygu llawer math o wrtaith i helpu'r garddwr a'r ffermwr.

Fe sieryd hynny'n huotlach na'r un perorasiwn, canys bydd lilith yn dechrau amau erbyn hyn eich bod yn ffermwr profiadol iawn.

Roedd yn ddigon bodlon i'w briodi yn ei dlodi ond roedd ei thad yn awyddus iddi fachu rhyw ffermwr neu siopwr cyfoethog.

Ffermwyr defaid oedd y rhan fwyaf ohonyn nhw, ffermio cymysg oedd yn Manafon, pobl oedd yn gweithio'n galed trwy'r flwyddyn, ond fel da chi'n gwybod mae bywyd y ffermwr defaid yn wahanol, mae o'n brysur ar adegau ond mae 'na adegau pan nad ydio'n rhyw brysur iawn, ac mae ganddo ddiddordeb mewn eisteddfodau a llunio englynion a phethe felly.

Yr oedd yno un ddynes hefyd, ffermwr o Henllan.

Yn ddiweddar clywais un oedd yn newydd i mi gan ffermwr o Ben Llyn pan soniai am yr amser priodol i ddechrau trin y tir yn barod i hau ar ol aredig.

Nodweddion nad ydynt yn weladwy ond sy'n bwysig i'r ffermwr.

Roedd yn rhaid i wraig ffermwr, gwraig gweithiwr cyffredin neu un o'r tlodion weithio drwy'r amser.

Os yw am ddewis y ffordd hon i gael gafael ar fferm, peth doeth ar ran y darpar-ffermwr fydd trefnu i gael ei eni'n Sais neu'n Bwyliad, os yng Nghymru y dymuna gael ei fferm.

'Roedd y ffermwr bellach yn gorfod wynebu toriadau, prisiau gwael, mynydd o ffurflenni, gwaharddiadau, a heintiau a grewyd drwy i ddyn ymyrryd â natur.

Erbyn hyn daeth y ffermwr i'r drws a daw trwyn ei wraig i'r golwg heibio i'r cyrten.

Ffermwr a threthwr fu ef weddill ei oes, a dangosodd nad oedd dyn a'i ben yn llawn o wyddorau y mwyaf cymwys i drin tir.

Ni ŵyr na'r ffermwr na'r lilith beth yn y byd mawr i'w wneud ohonoch.

Gweinidog gyda'r Annibynwyr Cymraeg yn Nant-y-moel, Cwm Ogwr, ydoedd fy nahd, yn fab i Iowr, a merch i ffermwr yn Nefynnog oedd fy mam.

Yn draddodiadol, mae'r ffermwr wedi arfer gwella'i anifeiliad trwy ddeewis rhai gorau'r fferm, neu rai o safon uchel wedi eu pryni o ffermydd eraill, a defnyddio'r rhain ar gyfer magu.

Fel y gŵyr pawb ond y lembo mwyaf safnrhwth, ac ambell godwr canu, y mae cael gafael ar fferm yn fanteisiol i'r sawl a fyn fod yn ffermwr.

Cododd y ffermwr ei lais a rhybuddiodd y bechgyn fod dau arall o'r pentref wedi herio'r ysbryd hanner can mlynedd yn ôl ar noson Calan Gaeaf.

Anogwyd Mr Rowland George, y ffermwr, gan yr ardalwyr i ail-gladdu'r penglogau 'rhag i anlwc ddodd i'w ran'.

Wrth feddwl am y technegau newydd yma, dylid nodi'r pwyntiau a ganlyn: Mae rhai ohonynt yn dal yn arbrofol ac fe gymerir rhai blynyddoedd cyn iddynt fod o ddefnydd uniongyrchol i'r ffermwr.

Edward Vaughan yn ddiau yw'r amaethwr gorau yn Nyffryn Aerwen a phob ffermwr yn disgwyl ei arweiniad ef i dorri'r gwair: Yr oedd Edward Vaughan fel barcud i weld gweiryn aeddfed a machlud cadarn.

Doedd oes o gydfyw gyda ffermwr mynydd ddim eto wedi ei dysgu nad oedd llechu rhag curlaw yn rhan o batrwm ei lafur.

Er mai ffermwr diafael ydyw, mae'n ddigon cysurus ei fyd, ac yn gallu fforddio ystyried ymddeol hyd yn oed.

Sylwodd fod perwig y ffermwr o'r Bala yn simsan, a'i wraig - neu pwy bynnag oedd hi - yn ei dyblau yn chwerthin am ei ben.

Mehefin gwlyb ar ôl Mai oer - bydd yr hydref yn baradwys i'r ffermwr.

Daeth rhyw labwst mawr ohono a cherdded at ddau ffermwr a safai wrth eu lori%au.

Dywedodd fod yr ysgol wedi troi anialwch yn dir ffrwythlon y byddai unrhyw ffermwr yn falch ohono.

Ond, nid yw eira yn dda i ddim i yrrwr car nac ychwaith i ffermwr defaid pan ddaw pryder am golli žyn cynnar yng nghanol y trwch.

Yn niwedd y pedwar-degau prynodd ffermwr Bryscyni, Capel Uchaf, Clynnog, geffyl a oedd wedi arfer gweithio yn Chwarel Dorothea, Dyffryn Nantlle, ar gyfer y cynhaeaf gwair.

mae'r tractor wedi ei gwneud hi'n haws i'r ffermwr, ond mae wedi chwalu y fferm deuluol.

Fe'u cyfrifant eu hunain yn Gymry i'r carn, er na fyddai ffermwr o Ogledd Cymru sy'n ddisgynnydd uniongyrchol i genedlaethau di-dor o Gymry yn cytuno.

Dangoswyd hyn gan stori wir am weddw'r ffermwr defaid o Sir Gaernarfon y bu ei deulu yn ymwneud a threialon cŵn defaid am sawl cenhedlaeth.

Yn aml nid oes ond y ffermwr ei hunan ar gael, aeth heibio'r oes pan fyddai gwas ar bob fferm.

Mae'r mwyafrif o dasgau'r ffermwr yng Nghymru'n ddibynnol ar y tywydd, ac ar y modd mae'r tywydd yn adweithio gyda thirwedd a phridd.

I raddau helaeth ymateb i argymhellion y llywodraeth 'roedd y ffermwr unigol - datblygwyd peirianwaith eang o grantiau a chyngor ac o addysg, yn wreiddiol dan adain Llundain, ac yn ddiweddarach o dan ddylanwad Brwsel a'r Polisi Amaeth Cyffredin (PAC/CAP).

Credai'r ffermwr y talai'r ffordd i roi pâr o bedolau dan y ceffyl gan y byddai'r pedolau yn ei helpu i gerdded yn ysgafnach a sicrach ar ffyrdd celyd.

Gadwch i mi drio cofio." Archwiliai ei llygaid fi o'm corun i'w sawdl, fel ffermwr mewn ffair yn pwyso a mesur priodoleddau caseg yr oedd a'i lygaid arni; a minnau'n falch fy mod wedi gwisgo fy siwt newydd, ac yn edrych yn weddol drwsiadus.

Ond dywedodd rhywun arall wrthyf waeth faint o sylw a roir i natur a'i arwyddion, y gwahaniaeth rhwng ffermwr da a ffermwr gwael yw ychydig ddyddiau.

Ers talwn roedd y ffermwr yn ddibynnol ar ei feibion a'i ferched i raddau, ond heddiw mae'n gallu cario ymlaen gyda'i dractor ac efallai un mab wedi aros gartref.

Dyfynnodd y ffermwr fel hyn: Mr Hague, medda fo, if you ever see a satisfied farmer o'r a dead donkey sit on it.

Mae gallu ffermwr i gofio hanes anifeiliaid unigol, megis faint o wyn mae dafad wedi eu cael yn ystod hoes, yn glodfawr.

Ers blynyddoedd, drwy aeafau hir, bu'n mynd o leiaf unwaith, weithiau ddwywaith yr wythnos i annerch cylchoedd llenyddol a chymdeithasau Ffermwyr Ifainc a'r WI a Merched y Wawr, mynd weithiau yn flinedig ar ôl diwrnod caled yn y Coleg, a dychwelyd yn afieithus flinedig gyda rhyw ddywediad dierth neu air newydd a godasai yn anrheg gan ryw ffermwr neu wraig-tŷ ac a roesai yn ddiogel yn ei dun baco.

'Mi fydda inna'n lecio ca'l dechra godro'n gynnar dydd Sadwrn,' meddai ffermwr arall.

Mae ffurf wyn a gwartheg yn bwysig iawn i'r ffermwr gan fod pris gwell i'w gael am anifeiliaid sy'n edrych yn dda.