Gyda dim ond ffin eang ac agored rhyngom a helaethrwydd Lloegr, y mae union natur cenedligrwydd yn peri penbleth.

Dyn a chryn ddychymyg ganddo debyg iawn a benderfynodd fod tri phlwyf Llangwyryfon, Llanrhystud a Blaenpennal yn dod at ei gilydd ar ynys fechan yng nghanol Llyn Eiddwen, ac nid yw ffin Lledrod ym mhell o'r un uniad chwaith.

Yn syth wedi croesi'r ffin, dyma fynd trwy bentref Rosvadov - pentref bychan, gwledig.

Yr adeg hon, yn ystod yr ail ganrif ar bymtheg, yr oedd Saesneg yn dechrau treiddio i Abergafenni, ar ffin ddwyreiniol Gwent, er mai digon prin a rhyfedd ydoedd.

Phillips ohono yn iawn: y mae'r seler yn cyfateb i Uffern yn Saer Doliau; y mae lleoliad Y Ffin mewn cwt sy'n gallu gweld yr eglwys yn arwydd o bellter y bobl o'r ysbrydol; y mae'r Tŵr yn dangos gwacter ystyr a ddaw i bobl sydd wedi eu gwahanu'n llwyr o'r ysbrydol.

Cau'r ffin oedd ffordd Iran o fynegi anfodlonrwydd.

Ar flaen y ciw, ychydig lathenni o'r ffin, roedd teulu'n cysgodi wrth ochr lorri.

Yn Y Ffin a Saer Doliau daw rhywun, merch fel mae'n digwydd (er bod Gwenlyn ei hunan yn gwrthod y dehongliad fod arwyddocad i'r rhyw) i dorri ar ddedwyddwch ynysig y cymeriadau.

Y mae actio David Lyn ar gyweirnod uwch nag un John Ogwen ond yna mae Williams yn ddirgelwch o gymeriad ac o bosibl ar y ffin rhwng gorffwylledd a normalrwydd.

Nofel yw Colette Baudoche sy'n rhoi hanes Ffrances ifanc o Metz, ar y ffin rhwng Ffrainc a'r Almaen.

Yr oedd Llanfaches felly eisiau diogelu'r ffin rhwng aelodau'r eglwys a phobl eraill.

darganfuwyd bod un o'r ffiniau tafodieithol pwysicaf yn cyd-daro â'r hen ffin rhwng llwythau Gâl a'r Etrwsgiaid.

'Doedd o ddim rhyfedd efallai fod yna ffin go bendant ar bwysau'r llwyth a ganiateid yn y ferfa honno.

R'on i'n gwrando ar lais profiad a sylweddoli ar yr un gwynt fod y ffin yn denau a niwlog rhwng cofnodi darlun gwrthrychol o'r erchyllterau a chofnodi darlun oedd wedi'i osod yn ofalus i roi argraff wrthrychol.

Nod y safle yw darparu gwybodaeth gyffredinol ynglun â'r Comisiwn yn ogystal â manylion am arolygon etholiadol ac arolygon ffin y Comisiwn.

Dyma'r cyfnod pan gollodd Cymru gannoedd o'i phobl ieuainc ddisgleiriaf, y bechgyn a'r genethod a ddaeth allan o'n colegau a'n prifysgolion, ac a orfodwyd i fynd dros y ffin i Loegr i chwilio am swyddi am nad oedd gwaith ar eu cyfer yng Nghymru.

Wedi clywed hanesion gan gyfeillion yn Amman, fe aeth llond dwrn ohonom at y ffin honno rhwng Gwlad Iorddonen fel y mae - ar y lan orllewinol a gipiwyd oddi arni gan Israel.

Roedd ei deulu'n arfer byw ar y ffin rhwng Iran ac Irac ond mae'n ofni eu bod erbyn hyn wedi gorfod ffoi am eu bywydau.

Byddai'n rhaid i ni hedfan i Istanbul, wedyn i Diyarbakir yn ne-ddwyrain y wlad, cyn teithio i'r ffin mewn ceir.

Bron na ellid dweud mai hwy oedd aelodau mwyaf ysbrydol y corff i'r gwr hwn yr oedd y ffin rhwng golau haul a golau'r ysbryd mor fain iddo.

Credir fod hyd at hanner miliwn o Eritreaid wedi ffoi o'u cartrefi yn ystod yr ymladd a bod 100,000 wedi croesi'r ffin i mewn i Sudan.

Adeilad pren ydyw, fel cymaint o'r tai du a gwyn sydd i'w gweld ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr.

Un o ystyron croes yn Gymraeg yw "arwydd ar ffurf croes sy'n nodi ffin" ac y mae croes yn sicr yn digwydd mewn enwau lleoedd yn yr ystyr hwn.

Teg yw awgrymu felly mai "man lle ceir llawer o groesau ffin" yw ystyr Croesor.

Ond gwyddem un peth - 'Roedd Chernobyl heb fod yn bell iawn o'r ffin â Slovakia, ac 'roeddem ni yn bwriadu teithio i gyfeiriad y cyfan.

Iddi'n ffin bu Gorffennaf - i dyner Dynnu'i hanadl olaf: Megan, merch y gan, a gaf Ar daith i'r mor diwethaf.

Buom yn aros yma am amser, heb yn wir fod yna unrhyw reswm amlwg dros hyn, oni bai bod y milwyr ar y ffin yn disgwyl i ragor o geir ddod i'r golwg.

Fel arfer bydd yno hefyd ddosbarthiadau ar gyfer bridiau eraill a ddatblygodd dros y ffin,m ar y cyfandir neu hyd yn oed medwn rhannau eraill o'r byd erbyn hyn.

Y foment honno gwyddwn eu bod hwy wedi dod dros y ffin i'm bendithio.

Pwy yw'r dieithriaid sy'n meddiannu ein cartrefi tra ein bod ni'n rhy brysur yn sicrhau llwyddiant i'n hunain dros y ffin?

Mae'r Cynghreiriaid wedi croesi'r ffin rhwng Belgiwm a Holand, ond gallech feddwl wrth y cwrs y byddwn yn gaeth yma am fisoedd eto.

Gall goleuni deithio'n rhwydd o un pen i'r llall o'r ffibr, ond ni all ddianc drwy'r ochrau oherwydd fod adlewyrchiad mewnol ar y ffin rhwng y craidd a'r gorchudd.

Ac eto, er gwaethaf hyn (neu, efallai, oherwydd hyn) y mae'r ffin i rai pobl rhwng y real a'r afreal, y naturiol a'r goruwchnaturiol, mor anelwig ag erioed.

Saif y pentref yng Nghwm Croesor sy'n ymestyn i ben ucha'r plwyf a'r ffin a phlwyf Ffestiniog.

Nid oes gwybodaeth fanwl pryd y gosodwyd i lawr derfynau'r plwyfi ond yn ddiamau fe fu nodweddion ffisegol y wlad fel afon a bryn, toriad y dŵr ynghyd â hen lwybrau dyn ac anifail gwyllt a dof yn help i benderfynu'r ffin.

Ar y noson dangoswyd dwy allan o'r dros 400 o raglenni a wnaed gan Gwyn Erfyl yn ystod ei gyfnod gyda HTV, un yn darlunio ei gyfaill mynwesol, yr arlunydd Pietro Annigoni wrth ei waith yn Fflorens, yr Eidal, a'r llall, Ewscadi, yn darlunio bywyd yng Ngwlad y Basg ar y ffin a Ffrainc yng ngogledd Sbaen.

Am hyn, y lle y bu fyw ar ffordd y byw, credaf bod Ioan Penny Evans yn rhan o hanes y Wladfa, ac yn rhan fawr o'r rhai sydd wedi amddiffyn y ffin i'n gwlad trwy fyw a gweithio yno ar hyd ei oes.

Cyfres o hanesion sydd yma am unigolion sy'n gwrthod derbyn bodolaeth mur Berlin fel ffin.

'Roeddwn wedi darllen llyfrau am rai fel Brother Andrew, a fu'n cludo Beiblau yn y dirgel dros y ffin i wledydd comiwnyddol.

Wedi teithio am bythefnos, roedd y teulu wedi cyrraedd y ffin ddeuddydd yn gynharach.

Cafwyd batiad campus gan yr Awstraliad Jimmy Mahler – 71 oddi ar 82 pelen, gan gynnwys 8 i'r ffin.

Fel y gwelir ar y mapiau, plwyf tair anglog cymharol fychan o ryw bedair mil o gyfeiriau yw Llangwyryfon, ac y mae'r stori hon amdano yn cyfeirio yn rhannol hefyd at y pum plwyf sy dros y ffin iddo.

Branwen yn hiraethu am Gymru a geir yn yr awdl, a'r môr yw'r ffin ynddi, y ffin rhwng Branwen a Chymru, y ffin rhwng dyhead a delfryd.

Ond ar hyd y ffin ei hun 'roedd llain o dir yn glir o goed.

T.eimlai'n gyfforddus wrth groesi'r ffin i A.oegr.

Mae arna i ofn y byddwn i'n twyllo fy hunan yn llwyr pe bawn yn esgus bod adroddiad Cymraeg ar orsaf deledu leiafrifol wedi agor y ffin i'r Palestiniaid.

Ond o blith cynllunwyr y theatr Gymraeg, mae un yn sicr yn adeiladu gyrfa lewyrchus iddo'i hun yng Nghymru a thros y ffin; a phetai unrhyw un yn meddwl am 'gynllunydd' fel rhyw fath o 'interior designer' wedi colli ei ffordd, buan y byddai sgwrs gydag Eryl Ellis yn ei ddarbwyllo fel arall.

Gynted ag yr oeddent wedi clymu'r rhaff, i ffwrdd â nhw ar draws gwlad am ffin Ffrainc, gan fwriadu dal i fynd ddydd a nos nes cyrraedd adref.

Hyd yn hyn bu'r afon yn llamu dros y creigiau geirwon ond cyn cyrraedd y bont nesaf a ffin y Warchodfa fe welwch bwll tyfn, llonydd yn y mawndir.

Yn y cyfamser gobeithio fod rhywun tua Llanfair caereinion yn mynd ati i gadw eisteddfod y flwyddyn nesaf, fel y cedwir y ffin tua'r dwyrain.

Cofiaf Gruff yn neidio'n ol ac ymlaen ar hyd y ffin rhwng y Swistir a'r Eidal.

Wrth i'r wawr dorri roedd milwyr, a cherbydau arfog Israel yn croesi'r ffin yn ôl i ogledd eu gwlad.

Dull newydd o ryfela yn datblygu wrth i ffosydd gael eu gosod ar hyd y ffin rhwng y ddwy ochr.

Gan bod y cynllun a gymeradwywyd yn dangos y dylai'r wal ffin gyd-redeg â wal ffin llain cyfochrog, ysgrifennwyd at y perchennog yn ei gynghori i wneud y gwaith yn unol â'r cynllun a gymeradwywyd.

Clawdd pridd isel oedd y ffin.

Ar ôl cario'n bagiau dros y ffin anweledig o'r naill gar i'r llall, penderfynu gwneud darn i'r camera tra'n eistedd yn y sedd flaen er mwyn cofnodi'r rhwystredigaeth bersonol yr oeddwn i'n ei theimlo ac yn ei synhwyro'n barod mewn eraill.

Mae llun Y Ffin a berfformiwyd yn Eisteddfod Dyffryn Clwyd yn cynnig darlun o gyfeillgarwch clos sy'n cael ei herio a'i falu gan eiddigedd rhywiol.

Cymerodd ein bws awr gyfan i ddringo'r pum milltir o ffordd droellog a arweiniai at y ffin.

O ganlyniad, Gwent a gynhyrchodd Islwyn, bardd Cymraeg mwyaf y ganrif ddiwethaf, a ganed Daniel Owen, ein nofelydd mwyaf, yn Yr Wyddgrug, o fewn tair milltir i'r ffin Seisnig.

'Pam nad agoran nhw'r ffin?' meddai llais arall.

Gwelais ef yn cael sawl ffafr ar gamlesi'r cyfandir ar ffin lle'r oedd Almaenwyr ar ofalaeth, drwy esbonio mai Cymro oedd ef, yn gofalu am long wedi'i chofrestru yn Llanelli porthladd heb fod nepell o Gaerdydd!

Bwriad llywodaeth Twrci yw codi argae hydro-electrig Ilusu ar afon Tigris ryw 75km o'r ffin â Syria ac Irác, sef cadarnle'r diwylliant Cwrdaidd.

Sgoriodd Croft 35, yn cynnwys un 6 a phedwar i'r ffin.

Uniaith Almaeneg - iaith y visitors - oedd y rhybudd llefrith-ar-werth yn ymyl hafoty Funtauna, ond y bwlch ydyw'r ffin rhwng tai pren Davos a thai carreg yr Engadin, rhwng Almaeneg unigryw y Walseriaid a'r ffurf ar Reto-romaneg a elwir mor briodol yn Lladin.

Rhaid fod y llecyn hwn yn agos i Gwm Croesor ac y mae'n bosibl fod yna groesau eraill gynt yn nodi'r ffin rhwng y ddau blwyf.

Ond o fewn y chwe mis diwethaf chwalwyd yr hen ffin yn llwyr a ffurfiwyd dwy garfan newydd, y naill yn gefnogol i'r llywodraeth newydd, a'r llall yn fwy beirniadol ohoni.

Yna dechreuodd myneich Abaty Dore, dros y ffin yn Swydd Henffordd, gadw defaid ar Fynydd Epynt ar gyfer y masnach gwlân.

Bid a fo am hynny, problem affwysol Cymru yw presenoldeb Lloegr am y ffin a ni.

Ond lle mae'r ffin rhwng helpu rhywun ac ymyrryd â'u traddodiadau a'u diwylliant?

Taith bws wedyn dros y ffin i Awstria ac i bentref Kitzbuhel yn y Tyrol.

Petai rhywun yn mynd i gymharu'r swn gyda cherddoriaeth dros y ffin, yna mae'n hawdd clywed tebygrwydd â grwpiau fel y Specials, Bad Manners a Madness.

Diflannodd y cyfamod yn mwyafrif ein heglwysi a hwnnw oedd y cyfrwng cyhoeddus i warchod y ffin.

Erbyn hyn, roeddwn wedi cael esboniad pam y caewyd y ffin yn Piranshahr.

Daw hyn a ni am y ffin a chyfriniaeth, ond gall cyfriniaethgymryd llawer ffurf, a gwell peidio a mynd ar ol y trywydd hwnnw yn awr, o'r hyn lleiaf, nid ymhellach na'r profiad lledgyfriniol y mae llawer ohonom wedi ei gael.

Yn y cyswllt hwn nid yw'n amherthnasol nodi mai'r afon hon, ar un adeg, a nodai'r ffin rhwng cymydau Dindaethwy a Menai.

Mae'r siopau hyn yn rhai y mae'r Canadiaid eu hunain yn ymfalchio ynddynt a'r ddau gwmni yn rhai o'r wlad ei hun yn gwrthsefyll cyrch siopau tebyg o'r Unol Daleithiau dros y ffin.

Nid oes unman yng Nghymru ymhellach na chan milltir oddi wrth ffin yr anferthrwydd hwn.

Daeth 101 Hick o 86 o belennau oedd yn cynnwys saith ergyd dros y ffin am 6.

Cael eglurhad brysiog gan Paul, cynrychiolydd y Gronfa, fod eu gyrrwr nhw yn gefnogol i'r garfan sy'n rheoli hanner gogleddol y ddinas, a'r gyrrwr fyddai'n dderbyniol gan garfan y de yn hwyr yn cyrraedd y ffin i'n cyfarfod.

Un o'n hanawsterau ni ers blynyddoedd yw bod y ffin wedi mynd yn annelwig.

Yn ychwanegol at yr awch cynhenid i estyn eu tiroedd, eu hamcanion oedd meithrin eu teyrngarwch i'r goron a'r sefydliadau perthnasol iddi, a chadw cysylltiad agos â'r beau monde dros y ffin yn Lloegr.

Ond rhyw wyth gan milltir o Muscat, ger y ffin ag Yemen mae tref o'r enw Sulalah sy'n wyrth o le.

Fe'i lluniwyd mewn cyfnod a oedd ar y ffin rhwng amaethu traddodiadol ac amaethu yn y dull newydd.

Geill ei fod yn golygu ffin neu oror.