Pe bai'n rhaid i mi ddewis rhwng y frech goch a chwmpeini Matthew'r Sgidia', mi fasa'n well gen i y frech goch." Chwarddodd Rees.

Ffurfio Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi i Saunders Lewis draddodi'r ddarlith 'Tynged yr Iaith'. Agor gwaith dur Llanwern.17 yn marw o'r frech wen yn Ne Cymru.

Dengys y digwyddiad hwn ei bod yn bosibl i berson gael y dolur oddi wrth berson sy'n dioddef wrtho, ond fe all gael Brech yr Iâr yn lle'r Eryrod; ac mae'n bosib i'r digwyddiad fod yn wrthwyneb i hyn hefyd - hynny yw, cael naill ai Brech yr Iâr neu'r Eryrod oddi wrth berson sy'n dioddef o'r Frech.

Deallwyd yn y ddeunawfed ganrif fod Cowpog yn diogelu rhag y Frech Wen ac o ganlyniad i hyn rhoddwyd cynnwys pothelli Cowpog i mewn i fraich person a oedd wedi bod gerllaw rhywun â'r Frech Wen.

Y Frech Wen

(Y mae enghreifftiau eraill o hyn yn digwydd, megis y frech goch yn creu epidemig farwol ymysg pobl ynysoedd Môr y De yn dilyn ymweliad Capten Cook, neu siffilis ymysg morwyr Capten Cook yn dilyn eu hymweliad hwy â'r ynysoedd.

Mae'r person sy'n ei gael wedi bod mewn cysylltiad â rhywun sy'n dioddef o'r dolur, neu o Frech yr Iâr, rhyw bythefnos yn gynt.

Cyn yr ymweliad, yr oedd y ddwy haint yn gymharol ddibwys ymysg y poblogaethau a oedd wedi arfer â hwy, sef y morwyr â'r frech goch a'r ynyswyr â siffilis, ond bod yr effaith ar y boblogaeth newydd yn farwol.)

Yn y blynyddoedd diwethaf mae cyffuriau gweddol effeithiol tuag at hwnnw wedi eu darganfod ond, serch hynny, mae'n hanfodol fod y frech hefyd yn cael sylw addas.

Mae'r Frech Wen wedi dychryn pobloedd y byd ar droeon di-rif.

Ond mae'r mwyafrif o'r triniaethau hyn yn canolbwyntio ar y frech, ond yng ngwreiddyn y nerf mae'r nam.

Prin hefyd yw llinos y mynydd ac mae'r llinos frech yn anobeithiol bron!

17 yn marw o'r frech wen yn Ne Cymru.