Yr oedd sylweddoli fod dynion yn frodyr i'w gilydd lawn mor dygnedfennol a hynny i Waldo.

Nid rhyw fath o sadistiaeth obsciwrantaidd oedd yn ysgogi'r hen frodyr ond ymwybod digon realistig a'r posibilrwydd y gellid camgymryd disgleirdeb meddwl am dduwioldeb calon.

yn debyg i'w frodyr', eu harwain i'w buddugoliaeth dros eu holl elynion (Heb.

Trwy undeb a chydweithrediad pawb o'r gynulleidfa, yn frodyr a chwiroydd, llwyddwyd hefyd i glirio'r ddyled oedd yn aros ar derfyn yr holl weithgarwch.

Roedd y Rhyfel Mawr yn wal ddiadlam rhwng dau fyd, yn enwedig o ystyried ei effaith ddinistriol ar y cymunedau Cymraeg (roedd un o frodyr Kate Roberts ymhlith y rhai a laddwyd).

Yr oedd tad-cu Dafydd Pen-y-graig, Richard Cwm-garw, a'i frodyr Watkin a William a Morgan Cwm-garw yn ddynion adnabyddus yn y lle yn gynnar yn y ganrif o'r blaen, a magodd bob un ohonynt deuluoedd lluosog o fechgyn cryfion a merched glân.

Sonia Watcyn am bedwar o frodyr - Richard, Watkin, William a Morgan Williams.

Gan fod cynifer o ddisgynyddion y gwr hwn yn byw yn ardal Brynaman heddiw, gwyddys llawer mwy amdano na neb o'i frodyr.

Nid oes gan Watcyn Wyn air am y Dafydd Williams hwn fel un o frodyr Cwmgarw, er ei fod yn crybwyll ei fab o'r un enw.

W^yr, frodyr a thadau - mae yr adeg yn dyfod, ac yr awr hon yw, pan yn rhaid i ni ymfyddino gyda'n gilydd i ddiogelu addysg ein gwlad .

Yr hyn a'i gwnaeth yn unigryw ymhlith ei frodyr oedd y ffaith ei fod yn ddi- fai: '...

Watcyn Wyn eto sy'n sôn am y gwr hwn fel un o frodyr Cwm-garw.

Anllythrennog oedd llawer o'r hen frodyr a gymerai ran yn gyhoeddus, yn fwy o bosibl na'r ieuenctid a fynychai'r Ysgol Sul.

Gwyddwn fod yna frodyr a chwiorydd a oedd yn dioddef pob math o bethau mewn gwledydd comiwnyddol, yn syml oherwydd eu bod yn credu yn Iesu Grist fel eu Gwaredwr.

'Roedd ganddo frodyr yn gweithio gyda Chrosville yng Nghaernarfon hefyd.

Cynrychiolydd yr hil ydoedd yng nghyflawnder ei ddyndod: 'Am hynny, yr oedd yn rhaid iddo, ym mhob peth, gael ei wneud yn debyg i'w frodyr, er mwyn iddo ...

Wedi cyrraedd adre', cael cinio hefo'r teulu a the a thipyn o swper; wedyn tri o'i frodyr yn ei ddanfon i'r stesion i ddal y trên wyth i Gaergybi.

Nid 'i fod o'n hyn nac yn ddoethach nac yn fwy diwylliedig na'i frodyr.

Nid adwaenai ei dad: collodd hwnnw a dau o'i frodyr pan oedd yn faban saith mis oed.