"You come from North Wales don't you, and speak Welsh?" ychwanegodd wedyn.

off from here," meddai'n wyllt.

Y ceffyl oedd cyfrwng cludo boneddigion y Canol Oesoedd, ond yn Lives of Saints from the Book of Lismore fe ddyry'r golygydd enghreifftiau.

Ceir disgrifiadau manwl yn adroddiadau swyddogol y cyfnod, a hefyd mewn llyfrau a gyhoeddwyd yn ddiweddar, megis llyfr ardderchog Robert Hughes the fatal shore, ac o diddordeb arbennig i ni'r Cymry astudiaeth fanwl Deirdre Beddoe o hynt a helynt y carcharorion benywaidd o Gymru, Welsh Convict Women, a llyfr Dr Lewis Lloyd, Australians from Wales.

Honnodd am y ddogfen ei bod hi'n "romish commission; it groundeth his authority not from the King, but of himself, according to the accustomed popish manner".

Gan wahaniaethu rhwng cenedligrwydd a chenedlaetholdeb, a chan dderbyn fod y naill o reidrwydd yn sail i'r llall, y mae'n dweud ar ei ben taw peth diweddar iawn yw cenedlaetholdeb gwleidyddol yng Nghymru - 'little older (apart from the occasional voice crying in the wilderness) than the second half of the nineteenth century.' Yna, yn ail hanner yr erthygl, try RT Jenkins at 'y ffurf arall ar genedlaetholdeb Cymreig', y ffurf ddiwylliadol arno.

Roedd emosiynau yn amlwg yn Christmas Oratorio from Weimar, sef pererindod epig yr arweinydd Syr John Eliot Gardiner i berfformio pob un o gantatas J. S. Bach ledled Ewrop ar eu dyddiau gwyl priodol.

He must know where he comes from and where he is: otherwise how can he tell where he wishes to go?

Fel y dywedodd un ysgolhaig, wrth ddisgrifio hanes y Saesneg, 'Translations poured from the press....

Cymerodd ran mewn Western wedi hynny, A Long Ride From Hell yn 1968 ond pwy syn cofio am hwnnw heddiw tra bo Fistful of Dollars ar sbagetis eraill yn adnabyddus i bawb.

Yn ol yr un gofrestr, roedd Trefor yn cael ei addysg am ddim - 'Exempt from Tuition Fees' - ond talai ei dad am addysg Euros.